Stress

Iedereen ervaart weleens stress, maar wat als het langer aanhoudt, hevig is of je stressklachten ervaart? Ernstige stressklachten dragen bij aan de ontwikkeling van een burn-out, depressie of angststoornis. Dat wil je voor zijn. Maak jij je zorgen over jouw stressniveau en wil jij weten hoe je stress vermindert? Dan helpen wij je graag met passende hulp, maar ook aan relevante informatie. Lees hier wat stress precies is, welke symptomen er zijn, wat de oorzaken zijn, welke gevolgen het kan hebben en hoe je stress vermindert.

Wat is stress?

Bij stress heb je het gevoel dat je niet aan de eisen kan voldoen die aan jou gesteld worden door je omgeving (of door jouzelf). Heb je bijvoorbeeld nog bergen werk te verzetten en komt de deadline steeds dichterbij? Ervaar je vakantiestress omdat je morgen naar de zon vertrekt en de koffers nog niet zijn ingepakt? Of staat over een uur visite op de stoep en moet je nog beginnen met het huis opruimen? Dit zijn situaties waarin je stress kunt ervaren. Oftewel: de draaglast is groter dan de draagkracht.

Gezonde en ongezonde stress

Acute stress zorgt ervoor dat je zo goed mogelijk functioneert in een noodsituatie, zoals bij gevaar of een intense inspanning. Je bloeddruk en hartslag stijgen, je ademhaling versnelt en je lichaam maakt adrenaline aan. Als het gevaar geweken is, of je hebt de taak voltooid komt je lichaam weer tot rust en moet je herstellen.
Er zijn ook emotionele situaties waarbij je langdurig stress ervaart en eenzelfde stressreactie ontstaat: scheiding, deadline voor werk of school, werkloos zijn, overlijden van een dierbare. Als de balans tussen stress en herstel niet aanwezig is, dan is de stress ongezond voor je.

Chronische stress

Als je continu het gevoel hebt dat je onder spanning staat, of moet ‘vechten’ of  ‘vluchten’ spreken we van chronische stress. Ook als je niet uit een stresstoestand raakt als het gevaar voorbij is dreigt chronische stress.
Chronische stress heeft een negatieve invloed op hoe jij je voelt. Zo verhoogt door chronische stress de kans op overprikkeling, hartritmestoornissen en liggen burn-out, angststoornis en depressie op de loer bij aanhoudende stress.

Stress symptomen

De symptomen die je ervaart bij stress noemen we stressreacties. De één ervaart bepaalde symptomen meer dan de ander. Het is belangrijk dat je de signalen van stress herkent, maar wat zijn stress symptomen en welke komen vaak voor? Stress symptomen komen op 5 niveaus voor:

Lichamelijke stress symptomen

Bij stress komen ook lichamelijke klachten voor. Lichamelijke reacties die bijvoorbeeld regelmatig voorkomen bij stress zijn:

• hoofdpijn
• misselijkheid
• maagklachten
• duizelingen
• overmatig transpireren
• versnelde hartslag en/of ademhaling
• trillen
• verhoogde bloeddruk
• (chronische) hyperventilatie
• huidaandoeningen
• slaapproblemen
• vermoeidheid

Door chronische stress raak je uitgeput waardoor jij je vermoeid kan voelen. Voldoende slapen is dus belangrijk, maar dit is lastig als je door stress slaapproblemen hebt. Ontdek hier hoe jij van je slaapproblemen afkomt.

Emotionele- en cognitieve stress symptomen

Onder invloed van stress komen bepaalde emoties voor, zoals frustratie, boosheid, prikkelbaarheid en angst. Angst is een natuurlijke stressreactie, maar chronische stress zorgt er ook voor dat jij je misschien constant angstig voelt, zonder dat daar een directe reden voor is.

Ook worden mentale processen, waaronder de informatieverwerking, verstoord door stress. Op cognitief gebied komen hierdoor deze klachten voor:

• obsessieve gedachten
• vergeetachtigheid
• concentratieproblemen
• piekeren

Stress symptomen op gedragsniveau

Zoals benoemd gebeurt er bij stress veel in het lichaam en brein. Op gedragsniveau komen de volgende stressreacties voor:

• vermijding
• agressie
• te veel/te weinig eten
• overmatig actief zijn
• te veel tegelijk doen
• meer roken
• meer alcohol drinken

Bij het gebruik maken van verslavende middelen maakt je lichaam steeds dopamine aan wat voor een genotsgevoel zorgt. Als je stress ervaart is het daarom verleidelijk om (meer) te roken of om te vluchten in alcohol of drugs en zo kun je een verslaving of andere problemen ontwikkelen.

Sociale stress symptomen

Als je stress ervaart kan dit ook merkbaar zijn in de interactie met je omgeving. Stress kan bijvoorbeeld leiden tot verminderde belangstelling voor de omgeving en conflicten thuis of op werk.

Oorzaken van stress

Oorzaken van stress, oftewel stressoren verdelen we onder in twee verschillende categorieën: psychologische stressoren en fysiologische stressoren.

Psychologische en fysiologische oorzaken stress

Psychologische stressoren zijn situaties, opmerkingen, personen of gebeurtenissen die je negatief of bedreigend opvat. Voorbeelden hiervan zijn: scheiding, deadlines op werk, studiedruk. Fysiologische stressoren zijn vooral belastend voor je lichaam. Voorbeelden hiervan zijn: pijn, ziekte en verwondingen.

Voorbeelden van oorzaken stress

Stress kent veel verschillende oorzaken. Zie hieronder een aantal voorbeelden.

Werkstress

1 op de 7 werknemers ervaart werkstress. Zij ervaren stress in hun werksituatie. Als jij je hierin herkent is de kans groot dat jouw werkdruk een te grote belasting voor jou is. Vaak functioneer jij hierdoor slechter op werk. Neem werkstress altijd serieus want het kan een teken zijn dat je te veel hooi op je vork neemt en uiteindelijk leiden tot verzuim.

Studiestress

Ook studenten hebben steeds vaker last van stress. Steeds meer studenten kampen met een burn-out doordat ze veel druk ervaren tijdens hun studententijd. Wil je weten wat je als student kan doen om stress te verminderen? Lees tips in onze blogs ‘Eerste hulp bij stress’ en ‘4 tips tegen studiestress’.

Gevoelig voor stress

Iedereen ervaart stress anders. Misschien ervaar jij al snel (te veel) stress, of heb jij er juist minder snel last van. De manier waarop je stress ervaart is van een aantal factoren afhankelijk:

Karaktereigenschappen

Als je optimistisch bent ingesteld ben je vaak minder gevoelig voor stress dan wanneer je pessimistisch bent ingesteld. Daarentegen maken eigenschappen als hoogsensitiviteit, moeite met grenzen aangeven, loyaliteit, faalangst en ambitie je juist gevoeliger voor stress. Andere eigenschappen die een risico vormen voor stress zijn bijvoorbeeld perfectionisme, prestatiegerichtheid, competitiedruk, slecht in plannen en een groot verantwoordelijkheidsgevoel.

Je omgeving

Als je in je jeugd (de eerste vier levensjaren) wordt blootgesteld aan hevige stress, maakt dit je gevoeliger voor latere stressoren; net als traumatische ervaringen en een instabiele omgeving.
Als je juist een goed sociaal leven hebt, en bijvoorbeeld na een lange dag tijdens een gesprek met je partner alles kan ventileren, verlaagt dit de kans op stress.

Genetisch

Een moeder met een hoge stressgevoeligheid kan dit in de embryonale fase overdragen op haar kind. Haar eigen hoge cortisolspiegels kunnen ervoor zorgen dat ze het kindje een levenslange bovengemiddelde stressgevoeligheid van het brein meegeeft. Hierdoor kan dat breintje eenmaal buiten de buik al bij milde stressoren flink over de rooie gaan (ook in de volwassenheid).

Mate van controle

De mate van behoefte aan controle is ook mede bepalend voor wanneer je stress ervaart. Als je graag de touwtjes in handen houdt, bevind je jezelf in een situatie die gebaseerd is op angst. Je bent bang om zaken los te laten en voor het onbekende.

Gevolgen van stress

Als je continue stress ervaart en de balans tussen inspanning en ontspanning verstoord raakt heeft dat gevolgen. Wat zijn de psychische en lichamelijke gevolgen van langdurige stress?

Psychische gevolgen van stress

Door chronische stress kan je brein ontregeld raken en invloed hebben op je rationele en emotionele systeem. Verschillende hersengebieden werken door langdurige stress niet zoals normaal of raken zelfs beschadigd.

Stress kan uitmonden in een burn-out, maar ook een rol spelen bij het ontwikkelen van stemmingsstoornissen (zoals depressie), en angststoornissen. Ook kan stress een trigger zijn die tot psychotische klachten leidt.

Lichamelijke gevolgen van stress

Door minder witte bloedcellen in jouw lichaam, is een verzwakt afweersysteem één van de gevolgen zijn van chronische stress. Als er minder witte bloedcellen in jouw lichaam aanwezig zijn kan jouw lichaam zich minder goed verdedigen tegen ‘indringers’ (bacteriën, parasieten en virussen). Hierdoor heb je meer kans op bijvoorbeeld griep en verkoudheid.

Ook het stresshormoon cortisol dat het immuunsysteem onderdrukt kan het afweersysteem verzwakken. Want in een ‘noodsituatie’ is overleven belangrijker dan jouw gezondheid. Bij chronische stress blijft je afweersysteem kwetsbaar en dit maakt je gevoeliger voor verschillende ziektes. Zo wordt onder andere gezegd dat cortisol hierdoor een rol speelt bij het ontwikkelen van Diabetes 2, hart- en vaatziekten, spijsverteringsklachten en kanker.

De invloed van chronische stress op jouw hersenen

Chronische stress heeft een negatieve invloed op het functioneren van jouw brein. Verschillende hersengebieden, zoals de hippocampus en de amygdala, kunnen door chronische stress beschadigd raken. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot geheugenproblemen, het ontwikkelen van een depressie of angststoornis, of een stroom van negatieve emoties. Ook blijft bij een slecht functionerende hippocampus jouw lichaam cortisol aanmaken. Wat de hippocampus weer beschadigt.

Stress tijdens zwangerschap

Als je veel stress ervaart tijdens je zwangerschap kan dit nadelige gevolgen hebben voor jouw kindje. Er bestaat een verband tussen vroeggeboorte en stress. Daarnaast kan een verhoogd cortisolgehalte tijdens je zwangerschap het stressmechanisme van jouw kindje ontregelen en een rol spelen bij het ontwikkelen van verschillende gedragsproblemen.

Stress verminderen

Wil je weten hoe je stress vermindert en zorgt dat stress niet leidt tot ernstige klachten? Bekijk dan onze stress verminderen pagina. Hier krijg je tips tegen stress lees je alles over stress verminderen. Wil je liever jouw vragen met iemand bespreken? Bel naar 085-4014720 of mail ons voor een persoonlijk advies, wij denken graag met je mee.

Meer informatie over stress

Meer lezen over stress? Je vindt meer betrouwbare informatie op: Thuisarts en GGZ standaarden.