Slaapproblemen
Slaapproblemen kunnen heel vervelend zijn. Een slapeloze nacht doordat je ligt te malen, geen oog dicht doen door de geluiden van buiten, ’s nachts veel wakker worden: veel mensen hebben hier weleens last van. Je weet dat goed slapen belangrijk is, maar merk je dat jouw slaapproblemen je steeds meer opbreken? Lees dan snel verder.
Laatste update: 9 maart 2022
Wat zijn slaapproblemen?
Net zoals dat niet ieder persoon hetzelfde is, zijn ook slaapproblemen divers. Voor bijna iedereen zien slaapproblemen er anders uit en ook verschilt het sterk per persoon hoeveel last je hiervan ervaart.
De meeste slaapproblemen kun je verdelen in te weinig slapen of te veel slapen. Van ’s nachts extra lang slapen tot overdags in slaap vallen, niet kunnen inslapen of slecht doorslapen (vaak wakker worden). Hierdoor ervaar je gebroken nachten of dagen en zo kunnen slaapproblemen jouw dagelijks leven erg lastig maken. Je weet pas hoe belangrijk slaap écht is als je opeens niet goed meer slaapt… Ondanks dat er verschillende vormen van slaapproblemen bestaan, kunnen de klachten die je ervaart, erg op elkaar lijken.
Zowel bij te veel slapen als te weinig slapen, is er vaak sprake van niet goed lopende of verstoorde slaapfuncties. Met verstoorde slaapfuncties bedoelen we dat de slaapfases niet verlopen als normaal.
Normaal ga je grofweg van je lichte slaap, naar een diepe slaap, waarna je naar de droomslaap gaat. Tijdens de droomslaap verwerken we het meest. De rest van de fases zijn bedoeld om het lichaam klaar te maken voor deze droomslaap. Hiervoor is een afname in hersenactiviteit en lichaamsactiviteit nodig. Als dit moeilijk verloopt of als jouw hersenactiviteit maar langzaam afneemt, kun je dus moeite krijgen met in slaap komen.
Kenmerken slaapproblemen
Het afsluiten van lichamelijke en mentale functies, is belangrijk voor een goede nachtrust. Op deze manier kan alle energie uitgaan naar de verwerking die plaatsvindt tijdens de droomslaap.
Als wij dromen, verwerken wij de informatie en gebeurtenissen van de dag. Ook maken jouw lichaam en brein jou klaar voor de volgende dag, door jouw energie op te laden.
Je kunt je dus voorstellen dat als je alleen licht slaapt of juist te veel slaapt maar daarbij niet in de droomfase komt, zowel de verwerking als de ‘oplading’ minder plaatsvindt. Hierdoor ben je de volgende dag vermoeider en kun je slechter tegen de prikkels uit jouw omgeving. Zoals je misschien al merkt is een goede nachtrust en het goed verlopen van de slaapfuncties en fases, ontzettend belangrijk voor een leuk, fijn en gezond leven.
Kenmerken van slaapproblemen zijn:
- minder energie;
- moeite met prikkels vanuit jouw omgeving;
- last van concentratieproblemen;
- moeite met dingen onthouden, verminderd geheugen;
- kort lontje, sneller geïrriteerd;
- een slechter humeur;
- somberheid, futloosheid;
- een traag denkvermogen, je bent minder scherp en alert (ook wel ‘brain fog’ genoemd);
- weinig eetlust of juist een toegenomen eetlust;
- weinig controle over jouw emoties en gedachten;
- alles kan intenser aanvoelen.
Wil jij meer weten over de werking van slaap en hoe het kan dat we steeds slechter slapen? Lees dan onze blog over hoe dit werkt in het brein en krijg tips om beter te slapen.
Luister naar de podcast Waar wacht je op?
Wat kun je doen als het even niet zo lekker gaat?
Slaap jij juist te weinig of te veel?
Inmiddels is het wel bekend dat te weinig slapen slecht is voor je. Een slaaptekort komt dan ook vaker voor dan een overschot aan slaap. Te veel slapen kan voor iemand die te weinig slaapt, als muziek in de oren klinken. Maar, ook als je te veel slaapt, kun je hier enorme last van krijgen. Te veel slapen en te weinig slapen zijn beide erg vervelend. Ook kunnen de klachten erg op elkaar lijken maar, de oorzaak ligt wel ergens anders.
Te weinig slapen
De meest voorkomende slaapproblemen hebben te maken met een slaaptekort. Bij te weinig slapen is het vaak zo dat het slaapsysteem niet goed functioneert. Hierdoor ontvang je te weinig slaaphormonen die jou slaperig maken.
Zoals je kunt lezen bij ‘kenmerken slaapproblemen’ is het bij te weinig slapen zo dat je de informatie van de dag niet goed verwerkt. Daarnaast herstellen andere belangrijke (lichamelijke en mentale) functies ook minder. Hierdoor liggen hoofdpijn en spierspanning op de loer omdat je letterlijk te weinig ontspant en oplaadt op deze twee gebieden. Op de lange termijn kan een slaaptekort zelfs zorgen voor een toename van psychische en lichamelijke klachten, zoals een depressie, burn-out, overgewicht of zelfs suikerziekte.
Piekeren als het tijd is om te slapen is een ander probleem dat ontstaat bij te weinig slapen. Piekeren kan natuurlijk ook de oorzaak zijn van het slechte slapen, maar piekeren is ook een gevolg van niet in slaap kunnen komen.
Misschien ben je bang om naar bed te gaan omdat je ’toch niet in slaap komt’. Een volledige dag én nacht meemaken… is niet niks! Maar, dit kan in het vervolg er weer voor zorgen dat het slaaptekort aanhoudt, waardoor er een vicieuze cirkel ontstaat.
Te veel slapen
Naast dat jouw lichaam een functie heeft om in slaap te komen, heeft het ook een functie om weer wakker en alert te worden. Bij te veel slapen is het juist zo dat dit waaksysteem niet goed werkt. Hierdoor blijf je bijvoorbeeld lang slapen of val je overdag in slaap omdat je te weinig hormonen binnenkrijgt die jou wakker maken en wakker houden.
Bij te weinig slapen is het zo dat je jouw lichamelijke functies te veel gebruikt en hiervan te weinig herstelt. Bij te veel slapen is het zo dat doordat je te veel slaapt, je te weinig gebruik maakt van deze functies en ze hierdoor afnemen.
Ons lichaam en brein zijn namelijk zo geprogrammeerd dat als je ergens geen gebruik van maakt, je lichaam dit langzaam begint ‘af te breken’ omdat het dan als niet relevant wordt gezien.
Hierdoor word je passief (tegenovergestelde van actief) en kun jij je futloos of slap gaan voelen. Als je hierdoor in het vervolg weer weinig onderneemt omdát jij je slap voelt, kan dit verergeren. Gevolgen hiervan zijn wellicht spierverslapping, trillende armen of benen.
Op langer termijn kan te veel slapen zelfs leiden tot een slechtere doorbloeding waardoor je algehele conditie en afweersysteem achteruit gaat. Je hebt hierdoor een hoger risico op hart- en vaatziekte en ontstekingen. Je functies worden letterlijk vertraagd of stilgelegd. Dit leidt soms tot een terugkerend patroon wat lastig te doorbreken is.
Wanneer moet ik hulp inschakelen? Wanneer heb ik een slaapstoornis?
Wat is het verschil tussen ‘gewone’ slaapproblemen en een slaapstoornis? Hierboven heb je misschien wel gelezen hoe het hebben van slaapproblemen, kan leiden tot het verergeren van deze slaapproblemen. Als het niet lukt om te slapen ervaar je hierdoor misschien angst om te gaan slapen. Als je te veel slaapt, blijf je misschien te futloos om iets te doen en blijf je slaperig. Hierbij kan er een vicieuze cirkel ontstaan waarbij de intensiteit van de klachten toeneemt.
Als zulke slaapproblemen en alles wat daarbij komt kijken, lang blijft aanhouden ontwikkel je wellicht een slaapstoornis. Tijdsduur is hierin erg bepalend. Wat wij hiermee bedoelen, is dat als je bijvoorbeeld een aantal weken last hebt van slapeloosheid, doordat je veel stress hebt, dit nog onder gewone slaapproblemen valt. Maar, als dit steeds erger wordt, steeds langer blijft aanhouden en steeds meer problemen gaat opleveren in bijvoorbeeld jouw functioneren, is er misschien sprake van een slaapstoornis. Het is altijd goed om dit soort problemen serieus te nemen. Ze kunnen vervelende gevolgen hebben en lichamelijke en psychische problemen veroorzaken.
Denk je dat je last hebt van een slaapstoornis en wil je meer weten over de behandeling van slaapstoornissen?
Twijfel je na het lezen of je last hebt van gewone slaapproblemen of denk je een slaapstoornis te hebben maar vind je dit lastig om in te schatten? Met onze zelftest ‘slaapproblemen’ kun je uitzoeken of je last hebt van gewone slaapproblemen of dat er misschien al een slaapstoornis aanwezig is.
Doe de slaaptest
Benieuwd of er bij jou sprake is van een slaapstoornis? Doe de online slaaptest en krijg meteen de uitslag.
Oorzaken en risico’s bij slaapproblemen
Wat zijn de oorzaken van slaapproblemen? Iedereen kan slaapproblemen ervaren, maar bijvoorbeeld vrouwen en ouderen hebben hier vaker last van. Er bestaan verschillende soorten slaapproblemen en ook verschillende factoren die hieraan bijdragen.
Persoonlijke factoren die samenhangen met slaapproblemen
Er zijn verschillende factoren die samenhangen met slaapproblemen. Allereerst zijn er persoonlijke factoren zoals persoonlijkheid, genetische aanleg en sociale factoren.
Verder zijn er uitlokkende factoren, zoals medische ziekten en psychische stoornissen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan wanneer je last hebt van ADHD, autisme of hoogsensitiviteit, jouw prikkelverwerking anders verloopt en dat als jij gaat slapen, je nog veel te verwerken hebt. Hierdoor kan het zijn dat jouw hersenactiviteit minder snel afneemt, waardoor je moeilijker in slaap valt en meer kans hebt om te piekeren als het tijd is om te gaan slapen.
Tot slot zijn er onderhoudende factoren waaronder te lang in bed liggen, overdag dutten, conditionering (mentaal een ‘slechte’ koppeling maken met het naar bed gaan) en piekeren.
Slaapproblemen door stress
Stress veroorzaakt slaapproblemen. Door de stress die je ervaart wordt het in slaap komen steeds lastiger. Je ligt lang wakker doordat allerlei gedachtes door je hoofd heen gaan. Ondanks dat je moe bent, lukt het niet om te slapen. Ook de hormonen die vrijkomen bij het hebben van stress, brengen het slaap en waak systeem soms in de war.
Slaapproblemen door psychische klachten
Slaapproblemen zijn vaak een symptoom van verschillende psychische klachten. Uit onderzoek (van het Trimbos-instituut) blijkt dat bij mensen die een angst– of stemmingsstoornis, zoals een depressie of burn-out hebben, de kans op het ontwikkelen van slaapproblemen twee tot bijna vijf keer zo groot is. Relatief veel mensen met psychische klachten ondervinden slaapproblemen. Slaapproblemen zijn dus een klacht op zichzelf, maar ook een symptoom van een ander onderliggend probleem. Als je bijvoorbeeld een depressie of angststoornis hebt, is het belangrijk om ook die te behandelen als je hierdoor slaapproblemen ervaart.
Hulp nodig?
Te weinig of juist te veel slapen, kan ook een symptoom zijn van een ander probleem. Denk bijvoorbeeld aan een naderende burn-out, waarbij je zo ‘op’ bent, dat niet kunnen slapen hierbij juist een teken is van overspannenheid. Ga bij slaapproblemen daarom altijd na hoe lang je er last van hebt en wat de oorzaak zou kunnen zijn. Wil je meer weten over de werking van slaap? Lees dan hier onze blog en krijg tips om beter te kunnen slapen!
Blijf niet lopen met slaapproblemen, er is altijd een oplossing! Laat ons je helpen. Plan je gratis adviesgesprek bij ons in. Dan kijken wij samen met jou waar je behoefte aan hebt. Je mag natuurlijk ook altijd even bellen: 085 – 4014 720. Laat slaapproblemen je niet langer in de weg staan en zorg dat jij de hulp krijgt die je nodig hebt.
Bronnen
Bij het samenstellen van deze pagina gebruikten we wetenschappelijke informatie en de volgende bronnen:
Informatie gecontroleerd door expert
De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Aerjen Tamminga, psycholoog en zorgmanager bij Psyned.
Hulp of advies nodig?
Lig jij nachten wakker? Een psycholoog kan je helpen de oorzaak te vinden van je slaapproblemen en patronen te veranderen. Bel met ons verwijsteam voor advies of om een afspraak te maken bij een psycholoog die bij jou past.
