Hechtingsproblematiek

Wat is hechtingsproblematiek?

Hechting is de band die je in je eerste duizend dagen vormt met je ouders of verzorgers. Het is een natuurlijke behoefte om nabijheid te zoeken bij mensen die je verzorgen en veiligheid bieden. Als er iets misgaat in de hechting, spreken we van onveilige hechting. Dit kan ontstaan door negatieve ervaringen, afwezigheid, overbezorgdheid of verwaarlozing door je ouders.  

Onveilige hechting kan langdurige gevolgen hebben, zelfs in je volwassen leven. Het kan invloed hebben op hoe je je voelt, je zelfbeeld en zelfvertrouwen, hoe je relaties aangaat  en hoe je met stress omgaat. 

Hechtingsproblematiek kenmerken

Als volwassene kijk je anders naar jezelf en naar relaties met anderen, dan toen je kind was. Een onveilige hechtingsstijl kan invloed hebben op je zelfbeeld. Ook kan het uitwerking hebben op je vermogen om vol vertrouwen in het leven te staan. Je kunt als volwassene bijvoorbeeld last hebben van faalangst, een laag zelfbeeld, en gevoelig zijn voor stress.

Kenmerken (en klachten) van hechtingsproblemen zijn:

• gedragsproblemen (druk, chaotisch, snel boos of agressief)
• gevoelig voor stress
• faalangst
• emotionele geremdheid
• lichamelijk aanhankelijk of juist afstandelijk
• onrustig, gespannen en alert gedrag
• moeite met gezag
• moeite je te binden; aantrekken en afstoten
• geen of juist veel oppervlakkige contacten
• zwak zelfvertrouwen, negatief zelfbeeld
• manipuleren binnen relaties
• aanpassen/pleasen
• snel beledigd of afgewezen voelen
• controle willen houden
• weinig basisvertrouwen; wantrouwen
• hoger risico op depressie en angsten

Hechtingsstijlen

Hoe we ons hechten, wordt vooral bepaald in onze eerste levensjaren. Dit hangt af van hoe onze ouders of verzorgers op onze behoeften reageerden —of ze betrouwbaar en zorgzaam waren, of juist afwezig en onvoorspelbaar. Deze basis neem je mee in je volwassen leven. 

De Britse psychiater John Bowlby en de Amerikaanse psycholoog Mary Ainsworth omschrijven in de hechtingstheorie vier verschillende hechtingsstijlen: 

• Veilige hechtingsstijl: Zo’n 62% van de Nederlandse kinderen is veilig gehecht. Ze ervaren hun ouders als een veilige basis, waardoor ze hun omgeving durven verkennen en later makkelijker relaties aangaan.  
• Vermijdende hechtingsstijl: Mensen met deze hechtingsstijl zijn vaak wantrouwend en afstandelijk. Dit komt doordat je ouders/verzorgers negatief, afwijzend of niet-sensitief waren. Je lijkt zelfredzaam, maar ervaart veel stress en onveiligheid.  
• Ambivalente hechtingsstijl: Je stemming wisselt sterk en je hebt last van verlatingsangst. Dit komt vaak door overbezorgde, inconsequente of onvoorspelbare opvoeding. Ook waren je ouders afwezig op belangrijke momenten. 
• Gedesorganiseerde/gedesoriënteerde hechtingsstijl: Bij deze hechtingsstijl is er sprake van verwarring, doordat een hechtingsfiguur zowel veiligheid als angst bood. Dit leidt tot weinig vertrouwen in jezelf en anderen, verwarring in sociale situaties en moeite met relaties. Je zoekt contact, maar vermijdt het tegelijkertijd. 

Bij hechtingsproblematiek speelt de kwaliteit van de hechtingsband een grote rol. Dit heeft een grote invloed op de verdere sociaal-emotionele, taal- en cognitieve ontwikkeling. 

Oorzaak hechtingsproblematiek

Er zijn verschillende factoren die kunnen zorgen voor problemen met hechting. Bijvoorbeeld als je als kind bent verwaarloosd, misbruikt, mishandeld of geweld tussen je ouders hebt meegemaakt. Ook als je (tijdelijk) gescheiden bent geweest van je ouders of verlieservaringen hebt gehad, zoals bij ziekte, adoptie, opvang in een pleeggezin, scheiding of het verlies van (een van) je ouders, kan dat veel invloed op je hebben.

Daarnaast kunnen moeilijke gezinsomstandigheden, zoals armoede of migratie, een rol spelen. Het hebben van ouders met psychische problemen of hechtingsproblemen kan het ook lastiger maken om veilig te hechten. Als je moeder een moeilijke (en stressvolle) zwangerschap heeft gehad, of als je als baby erg prikkelbaar was, zoals bij een huilbaby, kan dat bijdragen aan het ontstaan van een onveilige hechting.

Gevolgen hechtingsproblematiek

Een kind dat onveilig gehecht is, heeft vaak weinig vertrouwen in zichzelf en de wereld om zich heen. Daardoor durven ze minder te ontdekken, vinden ze het moeilijk om zich kwetsbaar op te stellen en denken ze dat ze niet op anderen kunnen rekenen. Bij kinderen en jongeren met hechtingsproblemen komen klachten zoals angst en somberheid vaker voor.

Hechtingsproblemen kunnen ook op latere leeftijd invloed blijven hebben. Ze kunnen invloed hebben op hoe je je voelt, je zelfbeeld,  hoe je relaties aangaat of hoe je omgaat met stress. Misschien merk je dat je vastloopt of manieren hebt ontwikkeld om niet gekwetst te worden. Soms houd je anderen op afstand, omdat je bang bent om afhankelijk te worden. Of je voelt je eenzaam, zelfs als er mensen om je heen zijn, omdat je het lastig vindt om echt verbinding te maken.

Behandeling van hechtingsproblematiek

Bij de behandeling van hechtingsproblematiek onderzoek je samen met een psycholoog de oorzaak van je klacht. Er wordt gekeken naar vragen zoals: Wat heb je in je jeugd meegemaakt? en Welke invloed heeft dit nu op je leven? Op basis daarvan bepaalt de psycholoog de juiste behandelvorm. Dit kan bijvoorbeeld schematherapie, systeemtherapie of Emotion Focused Therapy zijn.  

Hulp bij hechtingsproblematiek 

Hechtingsproblemen kunnen ervoor zorgen dat je vastloopt, moeite hebt met relaties of een negatief zelfbeeld ontwikkelt. Het goede nieuws is dat je hechtingsstijl niet vaststaat – je kan deze veranderen. Onze psychologen helpen je hier graag bij.  

Twijfel je of je hechtingsproblemen hebt, heb je vragen of ben je op zoek naar de juiste hulp? Bel ons op 085 - 4014 720 of plan een gratis adviesgesprek in.