Hoogsensitief persoon

Een hoogsensitief persoon (HSP, Highly Sensitive Person) is gevoeliger voor prikkels. Het is geen psychische klacht of aandoening, maar een persoonlijkheidskenmerk. Het is een beeld waarin relatief veel mensen zich herkennen. Ongeveer 20% van de mensen zou hoogsensitief zijn, maar het wetenschappelijke onderzoek naar HSP staat nog in de kinderschoenen. Daarnaast is de wetenschappelijke wereld verdeeld over het bestaan van HSP. Hierdoor is het lastig om er harde uitspraken over te doen.

Ondanks de instabiele fundering waarop HSP gebouwd is, is het wel een onderwerp dat bij mensen leeft en is er behoefte aan informatie over dit onderwerp. Lees op deze pagina meer over wat onder HSP wordt verstaan, welke uitdagingen hoogsensitiviteit met zich kan meebrengen en hoe je met hoogsensitiviteit kan omgaan.

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 31 maart 2023

Wat is HSP?

Psycholoog Elaine Aron introduceerde de term hoogsensitief persoon (HSP) in het jaar 1996. Aron omschrijft een hoogsensitief persoon als iemand die sterker geprikkeld wordt dan een niet hooggevoelig persoon. Hoogsensitiviteit is geen psychische klacht, maar een persoonlijkheidskenmerk. Mensen die zich hierin herkennen zouden gevoeliger zijn voor omgevings-, sociale en emotionele prikkels. Dit betekent dat je meer prikkels waarneemt dan anderen en/of de prikkels die je binnenkrijgt harder binnenkomen en je deze diepgaander verwerkt.

Herkenningspunten voor hoogsensitieve personen

Hooggevoeligheid is voor iedereen anders. Wat je als hoogsensitief persoon onder andere kan ervaren is dat een drukke (sociale) omgeving je uitput. In grote groepen mensen functioneer je minder goed. Daarnaast kan het zijn dat jouw waarneming gedetailleerder is dan anderen. Hierdoor merk je niet alleen meer details uit jouw omgeving op, maar ervaar je iemands psychologische toestand sterker. Je merkt het bijvoorbeeld sneller als iemand zich anders gedraagt dan normaal. Ook kan jouw lichaam sterker op impulsen van buitenaf reageren. Hierdoor kan je bijvoorbeeld last krijgen van hoofdpijn als je merkt dat iemand zich somber voelt of misselijk worden bij het ruiken van een bepaalde geur.

Wat je nog meer kan herkennen als jij je hoogsensitief voelt, is dat jij:

• een ander graag wil helpen;
• je thuis voelt in de natuur;
• je goed kan inleven;
• creatief bent;
• over het algemeen erg perfectionistisch bent;
• goed op je intuïtie kunt vertrouwen.

Als HSP ben je vaak sneller overprikkeld. Bij overprikkeling krijg je meer prikkels binnen dan jouw brein op dat moment kan verwerken. Prikkels zijn stukjes informatie die je via je zintuigen (zien, horen, ruiken, voelen, proeven) binnenkrijgt.

Omgaan met hoogsensitiviteit

Mensen die zich herkennen in hoogsensitiviteit ervaren vaak uitdagingen in het dagelijks leven. Want wat kan je doen als je prikkels heftiger ervaart? Werken in een kantoortuin, een dagje shoppen, of een verjaardag; dat gaat allemaal niet zonder slag of stoot. Hoe voorkom je dat jij uitput en hoe kan je als HSP in je kracht staan? Er zijn een aantal inzichten die jou kunnen helpen:

Zelfwaarde is belangrijk

Als jij je herkent in de HSP kan het zijn dat jij je anders voelt dan anderen en je focust op het negatieve. Bedenk je dat anders zijn niet slecht hoeft te zijn. Eigenwaarde en zelfacceptatie kunnen jou helpen om beter om te gaan met hoogsensitiviteit. Hoe zie jij jezelf? Wat zijn jouw kwaliteiten? Wat heb jij nodig om je goed te voelen? Wees mild voor jezelf en ontdek wat jij nodig hebt.

Leer je grenzen kennen

Jij wordt sterker geprikkeld dan anderen en sommige dingen werken voor jou net even anders. Om hier beter mee om te kunnen gaan, kan het helpen om je grenzen goed te kennen. Ontdek wat jou energie geeft en wat jou energie kost. Handel niet naar wat (jij denkt dat) anderen van jou verwachten of wat jij van jezelf verwacht, maar ga steeds na wat jij nodig hebt. Ben je bang om anderen teleur te stellen of vind je dat je iets moet doen? Bedenk je dan hoe jij zou reageren als een bekende aangeeft dat het even niet gaat. Vaak zijn we voor onszelf strenger dan voor anderen. Mildheid kan jou helpen.

Bouw hersteltijd in

Jij hebt vaak wat meer ruimte nodig om op te laden dan een ander. Om in balans te blijven heb jij ‘hersteltijd’, oftewel ontspanning, nodig. Iedereen moet om in balans te blijven ervoor zorgen dat de inspanning niet groter wordt dan de ontspanning. Doordat jij prikkels anders ervaart zullen dingen sneller inspannend zijn; jij bereikt wellicht sneller je grens dan een ander. Daarom is het voor jou belangrijk om voldoende tijd in te bouwen om te ontspannen en te ontprikkelen.

Professionele ondersteuning

Heb jij behoefte aan professionele ondersteuning als HSP? Een psycholoog kan jou helpen. Samen onderzoeken jullie wat jij nodig hebt. Samen met de psycholoog kan je bijvoorbeeld kijken naar waar jouw kwaliteiten liggen, hoe je beter om kan gaan met de prikkels om je heen en hoe je ervoor zorgt dat je als HSP in balans blijft. Onze psychologen helpen je graag. Neem contact op met ons verwijsteam voor een persoonlijk advies of het maken van een afspraak.

Informatie gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Bram Vugts. Bram is psycholoog in Breda en gespecialiseerd in HSP. Hij is aangesloten bij Psyned en het NIP.