Negatief zelfbeeld
We hebben allemaal een bepaald beeld van onszelf. Dit noemen we ons zelfbeeld. Door de jaren heen ontwikkelen we dit beeld van onszelf, wat positief of negatief kan zijn. Dat ligt eraan wat we meemaken en welke gedachten we aannemen als waar. Denk je vaak negatief over jezelf?
Wij kunnen je helpen
Direct de juiste hulp van een psycholoog die bij je past
- Erkende psychologen
- Al 47.242 mensen geholpen
- Snel en persoonlijk
- Geen wachtlijst
Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 15 maart 2022
hoe we je kunnen helpen.
Wat is een zelfbeeld?
Je zelfbeeld is het beeld dat je van jezelf hebt; zoals jij jezelf ziet. Dit betekent niet dat je ook echt zo bent. Een zelfbeeld ontstaat in de loop van je leven door de ervaringen die je meemaakt, de omgeving waarin je opgroeit en de mensen om je heen. Als deze ervaringen negatief zijn geweest, omdat je bijvoorbeeld gepest werd, ontwikkel je vaak een negatief zelfbeeld. Je zelfbeeld is een verzameling van overtuigingen, gedachten en oordelen over jezelf, waar we ons ook (onbewust) naar gedragen. Dus als jij onzeker bent over jezelf, dan zal je in gesprekken of discussies niet heel snel de boventoon voeren.
Hoe herken je een negatief zelfbeeld?
Een gebrek aan zelfvertrouwen heeft invloed op wat je doet. Je hebt een negatieve bril op, waardoor je snel denkt dat je iets niet goed doet of kan. Hierdoor laat je dingen. Misschien heb je zelf niet altijd door dat je jezelf kleiner maakt dan dat je bent. Zo kan je een laag zelfbeeld herkennen.
- Je bent bang om fouten te maken.
- Je hebt een hele kritische stem in je hoofd en piekert veel.
- Je voelt je nooit trots op je eigen prestaties of over jezelf.
- Je zoekt vaak naar bevestiging.
- Je vergelijkt jezelf veel met anderen.
- Je hebt regelmatig last van sombere gevoelens.
- Je kan niet tegen kritiek.
- Je vindt anderen beter dan jezelf.
- Je vindt het moeilijk om keuzes te maken (je bent altijd bang om het verkeerde te kiezen).
- Je bent niet goed in grenzen aangeven en 'nee' zeggen
- Je past je steeds aan.
Met een laag zelfbeeld houd je jezelf klein. Je houdt er niet van om in de schijnwerpers te staan. Je twijfelt aan je eigen waarden. 'Ben ik het wel waard?' Daarom vermijd je liever elke situatie waarin je het middelpunt van de belangstelling kan zijn. Dit kan op werk of school zijn. Of je gaat minder snel een relatie aan, omdat je denkt dat je niet goed genoeg bent.
Iemand met een laag zelfbeeld is bang om fouten te maken. Dit proberen ze te verbergen door harder te gaan lopen dan anderen. Je wilt jezelf bewijzen (bewijsdrang) en dit doe je door extra goed te presteren. Je laat je zelfbeeld afhangen van hoe goed je taken uitvoert (perfectionisme). Maar je kan jezelf ook in allerlei bochten wringen om 'goedkeuring' van andere te krijgen, ook wel pleasegedrag genoemd. Je eigen wensen en behoeftes zet je aan de kant, zodat je positieve feedback krijgt.
Soorten zelfbeeld
Door de jaren heen ontwikkel je een beeld over jezelf. Dit kan positief of negatief zijn. Mensen met een positief zelfbeeld hebben een gezonde dosis zelfvertrouwen en accepteren zichzelf zoals ze zijn. Hier kan je ook in doorslaan; dan is het niet meer zo gezond. Aan de andere kant kan je ook last hebben van een negatief zelfbeeld. Je vindt het lastig om jezelf te accepteren en je hebt veel zelfkritiek. Hieronder bespreken we de verschillende soorten zelfbeelden.
Positief zelfbeeld of een realistisch zelfbeeld
Als je een positief zelfbeeld hebt, omarm je jezelf met tevredenheid en heb je geen onrealistisch beeld over jezelf. Je staat stevig in je schoenen, je straalt zelfvertrouwen uit, je weet wie je bent en wat je waard bent. Fouten maken vind je niet erg, want je weet dat je ervan leert.
Opgeblazen zelfbeeld
Je kan ook iets té zelfverzekerd zijn, dan overschat je jezelf heel erg. Dit is niet erg, maar als je teveel zelfvertrouwen hebt, kan je teleurgesteld en geïrriteerd raken als dingen niet gaan zoals je wilt. Anderen kunnen je dan ook als arrogant zien.
Laag zelfbeeld
Als je een laag zelfbeeld hebt, vind je het moeilijk om de goede eigenschappen van jezelf te zien. Je legt de nadruk op wat je niet bent, de dingen die je niet kan of die niet lukken. Er is veel aandacht voor de negatieve eigenschappen, waardoor er weinig ruimte overblijft voor de positieve eigenschappen. En dat kan erg vervelend zijn, want je kan daardoor over jezelf gaan denken dat je helemaal niets kan of niets waard bent. Je haalt jezelf steeds naar beneden. Dat roept gevoelens op van bijvoorbeeld (sociale) angst, verdriet, somberheid, eenzaamheid of onzekerheid.
Negatief zelfbeeld
Een negatief zelfbeeld, ook wel een minderwaardigheidscomplex, is hetzelfde als een laag zelfbeeld. Met een negatief zelfbeeld heb je weinig vertrouwen in jezelf. Je ziet alle sterke kanten van andere mensen en je vergelijkt jezelf daarmee. Van jezelf heb je niet zo’n hoge pet op en je bent vooral een kei in het opnoemen van je negatieve kanten. Doordat je je vooral focust op alles wat je niet kan, heb je veel kritiek op jezelf.
Natuurlijk heeft iedereen wel eens van die dagen dat je je onzeker voelt over wat je doet, hoe je presteert, hoe je overkomt en hoe je je gedraagt. Maar als al deze onzekerheden en negatieve gedachten de hoofdrol spelen in je hoofd, heb je last van een negatief zelfbeeld. Voor jou voelt het alsof anderen altijd beter zijn dan jij en je bent vaak op zoek naar bevestiging. Dit kan heel vermoeiend zijn. Ook burn-out ligt op de loer als je steeds meer en beter wilt zijn en doen.
Oorzaken van een negatief zelfbeeld
Als de ervaringen in je (vroege) leven negatief of vervelend voor je zijn geweest en je daarmee een gemis of gebrek aan veiligheid, waardering en hechting hebt gehad, is dit vaak de oorzaak van een negatief zelfbeeld. Hierdoor wordt je verlangen naar goedkeuring en verbondenheid versterkt, net zoals je angst voor afkeuring. Hoe andere mensen over je oordelen en je beoordelen is daarom des te belangrijker.
Gevolgen negatief zelfbeeld
Een negatief zelfbeeld kan je helemaal overnemen. Door een laag zelfbeeld kunnen er verschillende psychische klachten ontstaan, zoals faalangst of sociale angst. Als je vooral veel kritiek hebt op hoe je eruitziet, kan je ook een eetprobleem ontwikkelen. Je gedachten hebben invloed op je acties. Misschien ga je minder naar buiten, ontloop je (groepen) mensen of ga je niet voor die opleiding of baan die je zo graag wilde doen. De gedachten ‘Ik kan het toch niet’ of ‘ik ben niet goed genoeg’ houden je tegen. Juist omdat je al deze dingen ontloopt, houd je het negatieve beeld in stand. Je maakt jezelf steeds kleiner, je durft minder en je isoleert jezelf. Als deze klachten erger worden, kan je ook in een depressie terecht komen.
Luister de podcast Waar wacht je op?
Hoe stop je met dwangmatig piekeren? En wat kan je concreet doen als negatieve gedachten je overnemen?
Negatief zelfbeeld behandelen
De negatieve gedachten die bij een laag zelfbeeld horen, zitten in ons hoofd. De therapievorm COMET, oftewel Competitive Memory Training, kan je hier goed bij helpen. In deze training ga je samen met een psycholoog aan de slag met jouw negatieve zelfbeeld door hier kritisch naar te kijken. 'Waarom heb je al deze gedachten?'. Vervolgens breng je al jouw positieve eigenschappen en krachten in kaart. Hierdoor ga je beter in je vel zitten, ontwikkel je meer zelfvertrouwen en sta je weer met plezier in het leven.
Naast COMET zijn er verschillende andere therapievormen die jou kunnen helpen bij een negatief zelfbeeld, bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie, EMDR, schematherapie of Acceptance and commitment therapy (ACT). Het belangrijkste is dat de behandelvorm bij jou past. Het doel van elke behandeling is het loslaten van het negatieve beeld dat je van jezelf hebt, om dit vervolgens in te ruilen voor een beeld dat beter past bij de werkelijkheid.
Wil je werken aan je zelfvertrouwen?
Herken jij je in bovenstaande klachten en wil je graag aan de slag met jouw zelfbeeld? Wil je je meer focussen op al jouw sterke kanten? Of heb je een vraag? Neem dan gerust contact met ons op. We zijn er om je te helpen. Je kan ons bellen op 085-4014720, een berichtje achterlaten of een telefonische afspraak inplannen op een moment dat jou uitkomt. In een gratis adviesgesprek leggen we je alle mogelijkheden uit en gaan we samen opzoek naar geschikte hulp die bij jou past.
Bronnen
Bij het samenstellen van deze pagina is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:
- GGZstandaarden.nl
- InfoNu
Informatie gecontroleerd door expert
De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Demi Hoorn. Demi is psycholoog in Amsterdam. Ze is onder andere gespecialiseerd in het behandelen van een (negatief) zelfbeeld. Ze is aangesloten bij Psyned.
Deze psychologen helpen je graag bij Negatief zelfbeeld
Bekijk hun profiel en plan je gratis adviesgesprek in.
AnneCox
Behandelt:
Posttraumatische stressstoornis (PTSS), Specifieke fobie, Ongewenste kinderloosheid, Negatief zelfbeeld en meer
Talen:
LoesDols
Behandelt:
Premenstrueel syndroom (PMS), Postnatale depressie, Chronische vermoeidheid, Slaapproblemen en meer
Talen:
Floorvan den Eijnden
Behandelt:
Zingevingsvragen, Verslaving, Aanpassingsproblematiek, ADHD en meer
Talen:
Petravan Assen
Behandelt:
Prikkelbare darm syndroom (PDS), Aanpassingsproblematiek, Chronische pijn, Samengestelde gezinnen problematiek en meer
Talen:
LizaOmran
Behandelt:
Stress- en spanningsklachten, Slaapproblemen, Seksuele identiteit, Eetstoornis en meer
Talen:
RoanneHelwig
Behandelt:
Prikkelbare darm syndroom (PDS), Relatieproblemen (individueel), Aanpassingsproblematiek, Samengestelde gezinnen problematiek en meer
Talen:
Petravan der Graaf-Ritskes
Behandelt:
Post Intensive Care Syndroom (PICS), Zingevingsvragen, Posttraumatische stressstoornis (PTSS), Hechtingsproblematiek en meer
Talen:
Veelgestelde vragen
Wat is een negatief zelfbeeld?
We spreken van een negatief zelfbeeld als je vooral negatieve gedachte over jezelf hebt. Je hebt geen hoge pet op van jezelf, en bent onzeker over jezelf. Lees hier meer over negatief zelfbeeld.
Wat zijn de oorzaken van een negatief zelfbeeld?
Dit ontstaat vaak door een gemis of gebrek aan veiligheid, waardering en verbondenheid. Bijvoorbeeld door jouw omgeving, of negatieve gebeurtenissen. Lees hier meer over de oorzaken van een negatief zelfbeeld.
Wat zijn de gevolgen van een negatief zelfbeeld?
Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van faalangst, sociale angst of een eetprobleem of depressie ontwikkelen. Ook kan je er erg geïsoleerd van raken. Lees hier meer over de gevolgen van een negatief zelfbeeld.