Burn-out

Soms stapelen vervelende situaties zich op. Het loopt niet lekker op je werk, er zijn problemen thuis of er is iets naars gebeurd. Als je maar lang genoeg met stress en spanning rondloopt – meer dan je op dat moment aan kan – kan je overspannen of uiteindelijk burned-out raken.

Lukt het je niet meer om alle ballen in de lucht te houden? En heb je last van stressklachten? Dan is het tijd om daar nu iets aan te doen.

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 10 augustus 2023

Wat is een burn-out?

Een burn-out is het gevolg van een langdurige periode van stress en (over)spanning. Als je voor langere tijd meer van jezelf vraagt dan dat je aan kan, raak je overbelast. Je voelt je lichamelijk en geestelijk uitgeput: letterlijk opgebrand. Je raakt je grip op de situatie kwijt en krijgt klachten die veel effect hebben op je dagelijks leven. Een burn-out is niet alleen een psychisch probleem, maar burn-outklachten zijn ook duidelijk te voelen en merken in je lichaam.

Iedereen kan een burn-out krijgen. Burn-outklachten krijg je niet alleen door werkstress, maar ontstaan ook door spanningen, grote veranderingen (zoals een verhuizing) of vervelende gebeurtenissen (zoals ziekte en rouw) in de privésfeer. Vaak is het de combinatie van meerdere factoren die je teveel wordt. Dit is zo bij volwassenen, maar burn-out bij jongeren komt ook voor.

Chronische stress, overspanning en burn-out

Stress hoort bij het leven. In ‘gevaarlijke’ of spannende situaties gaat je hartslag omhoog, je hersenen, hart en spieren krijgen extra zuurstof en je lichaam geeft suikers vrij voor meer energie. Tegelijk gaan andere minder belangrijke lichaamsfuncties even op pauze. Zo kan je presteren (of in ernstige gevallen overleven). Dit is gezonde stress, zolang je daarna weer tot rust en in balans komt.

Maar als stress je leven beheerst, is dat een probleem. Je lichaam blijft dan continu in de alarmfase en komt niet aan herstel toe. Als je non-stop last hebt van stress noemen we dat chronische stress. Wie voor lange tijd chronische stress ervaart, kan overspannen raken – ook wel surmenage. Heb je meer dan een half jaar dagelijks last van stressklachten? Dan kan dat leiden tot een burn-out.

Bij een burn-out zijn je fysieke en mentale energiereserves op. Waar je eerst nog door kon op een kop koffie, een pijnstiller en een flinke dosis wilskracht, lukt dat na een tijdje niet meer. Zelfs de meest alledaagse taken zijn een enorme opgave geworden. Het is dan belangrijk om op de rem te trappen, stress te verminderen en professionele hulp te zoeken.

Heb jij geen last van overbelasting, maar word je juist onderbelast en ervaar je wel dezelfde soort klachten als bij een burn-out? Misschien herken jij jezelf in het beeld van een bore-out.

Wat moet je doen als je een burn-out hebt?

Als je het idee hebt dat je emotioneel en lichamelijk uitgeput raakt, adviseren we je om hier nú iets mee te doen. Eenmaal compleet opgebrand, kost het veel (meer) energie om te herstellen en zal het juist langer duren voordat je je weer ‘jezelf’ of sterker voelt. Daarom is het belangrijk erger te voorkomen en actie te ondernemen zodra je verschillende burn-outklachten herkent.

Ook als je denkt dat een burn-out jou niet zo snel overkomt, is het verstandig je klachten serieus te nemen. Een burn-out gaat namelijk niet vanzelf over. Om te herstellen is een actieve aanpak nodig met voldoende ontspanning, aandacht voor jouw stressfactoren en leren om andere keuzes te maken. Onze psychologen kunnen je hierbij helpen.

Wat zijn de oorzaken van een burn-out?

Burn-outklachten ontstaan door teveel stress en te weinig hersteltijd; als je meer energie kwijtraakt dan opdoet. Verschillende oorzaken voor het krijgen van een burn-out en langdurige spanning/stress zijn bijvoorbeeld:

• werkstress
• perfectionisme
• leefomstandigheden
• persoonlijke eigenschappen
• omgeving
• overmatige fysieke inspanning
• sociale problemen
• chronische ziekte
• onzekerheid
• negatief zelfbeeld

Als je weet welke factoren bij jou overmatige stress veroorzaken, kan dit je helpen om (ergere) burn-outklachten te voorkomen of vroeg te herkennen. Hieronder leggen we de verschillende oorzaken uit.

Burn-out door werk

Een burn-out wordt vaak gelinkt aan werkstress. De constante werkdruk die je ervaart over een langere periode of de hoogopgelopen spanningen tussen jou en een collega, wordt je op een gegeven moment te veel. Je kan niet goed meer met de situatie overweg en beland in een negatieve spiraal. Omdat je minder energie hebt voor leuke dingen, doe je die minder en ligt de focus nog meer op je werk, terwijl daar de druk juist vandaan komt. Je raakt uitgeput, je batterij loopt leeg en als dit te lang duurt, ben je ‘burned-out’.

Burn-out door perfectionisme

Sommige persoonlijke eigenschappen kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een burn-out. Ben je bijvoorbeeld erg perfectionistisch? Dan is het risico op een burn-out hoger. Het kost je namelijk (onbewust) veel energie om jouw standaarden na te leven. Daarnaast heb je steeds het gevoel te falen, omdat je moeite hebt om die (veel te hoge) verwachtingen waar te maken. Je eigen hoge eisen kunnen je op een gegeven moment opbreken.

Burn-out door het ouderschap

Als ouder sta je vaak onder grote druk en heb je alle ballen in de lucht te houden. Daarbij vraagt een kind veel geduld en blijft er soms weinig tijd voor jezelf over. Misschien voel je je zelfs wel vaker een taxibedrijf dan jezelf. Het ouderschap kan dus ook voor langdurige stress en spanning zorgen. Een extra factor hierbij is het mogelijke slaapgebrek door de gebroken nachten. Hierdoor herstel je te weinig. Als dit vervolgens uitloopt tot psychische oververmoeidheid, spreken we van een parentale burn-out.

Burn-out door andere redenen

Behalve werkstress, perfectionisme en het ouderschap zijn er ook andere bronnen van overbelasting: je omgeving en leefomstandigheden of je persoonlijkheid. Ben je bijvoorbeeld erg onzeker, sub-assertief of heb je een negatief zelfbeeld? Ook overmatige fysieke inspanning, sociale problemen en chronische ziekten zijn mogelijke oorzaken van een burn-out. Vaak is er niet één aanwijsbare reden, maar zorgen de duur en opeenstapeling van jouw persoonlijke omstandigheden voor een burn-out.

Wat zijn burn-out symptomen?

Bij een burn-out nemen verschillende spanningsklachten toe totdat je energie op is; je bent emotioneel en fysiek uitgeput. Van welke burn-out symptomen en stressklachten je last hebt, verschilt per persoon en er is geen eenduidig ziekteverloop. Hoe herken je de signalen van een burn-out? We hebben de symptomen van een burn-out onderverdeeld in psychische en lichamelijke klachten.

Psychische symptomen burn-out

De mentale signalen van een burn-out:

• geheugen- en concentratieproblemen
• besluiteloosheid
• onzekerheid, weinig zelfvertrouwen
• laag zelfbeeld, jezelf kleineren
• somber en neerslachtig
• opgejaagd voelen
• wantrouwend zijn
• angst- en paniekklachten
• cynisch reageren en afstand voelen tot je werk of gezin
• emotioneel instabiel: je huilt makkelijk
• piekeren, een ‘vol’ hoofd aan (negatieve) gedachten
• prikkelbaar: je bent snel geërgerd, boos of gefrustreerd, je hebt een kort lontje
• rusteloos, je kan niet meer ontspannen
• minder plezier en levenslust

Lichamelijke symptomen

De fysieke signalen van een burn-out zijn:

• uitputting
• hoofd- en nekpijn
• spierpijn, vastzittende schouders
• oorsuizen
• misselijkheid
• maagklachten en buikpijn
• versnelde hartslag en hartkloppingen
• versnelde (hoge) ademhaling (tot hyperventilatie)
• hogere bloeddruk
• duizeligheid en je wankel/slap voelen
• benauwdheid
• slapeloosheid
• (chronische) vermoeidheid
• snel grieperig, verkouden of last van infecties
• veel zweten of trillen

Qua gedrag kan burn-out zich uiten in onder meer uitstellen, jezelf afzonderen, te laat komen, meer conflicten, meer roken, middelenmisbruik (alcohol, drugs), te veel of te weinig (zin in) eten en in zenuwtics, zoals nagelbijten. Zowel emotioneel als lichamelijk ben je gevoeliger.

Word je ’s morgens moe wakker en voelt uit bed komen te zwaar? Is de was doen je al te veel? Of heb je als sportief persoon opeens de kracht niet meer om een rondje te wandelen? Dat is geen goed teken. Als het je niet meer lukt je dagelijkse leven te leiden, kan je spreken van ernstige klachten. Als je de symptomen van een (beginnende) burn-out op tijd herkent, kan je erger voorkomen. Het is dus belangrijk om je klachten serieus te nemen en in de gaten te houden. Misschien denk of hoop je dat je klachten vanzelf overgaan, maar veel symptomen waaien meestal niet vanzelf over. Daar is meer voor nodig. Heb je al langer last van zeker drie van bovengenoemde klachten? Bel ons vandaag nog voor vrijblijvend advies. Onze psychologen helpen je graag.

Hoe behandel je burn-outklachten?

Onze psychologen zijn gespecialiseerd in het behandelen van stress- en burn-outklachten, en kunnen je helpen om de spanning en onrust die je ervaart te verminderen. Komende week zelfs nog. Wil je weten hoe we hier samen aan gaan werken? Bekijk onze burn-out behandeling pagina en lees meer over het herstel. Of maak direct een afspraak voor een gratis adviesgesprek.

Direct een psycholoog

Heb jij burn-outklachten? Een psycholoog kan je helpen om weer lekker in je vel te zitten en een gezonde balans te vinden in inspanning en ontspanning. In je eentje herstellen is lastig, want met alleen rust kom je er niet bovenop. Het helpt te onderzoeken waar de stress vandaan komt en dit in de kern op te lossen; in de omstandigheid of in je eigen gedrag. Daarnaast is de kans op een sneller (en duurzamer) herstel groter met de juiste hulp. Heb je vragen of wil je snel de juiste hulp? Bel ons dan op 085 – 4014 720 of plan hier je gratis adviesgesprek.

Bronnen

Bij het samenstellen van deze pagina is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

• Thuisarts
• GGZ standaarden
• Trimbos

Informatie gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Lisa Rübsteck. Lisa is psycholoog in Leiden en gespecialiseerd in het behandelen van een burn-out. Ze is aangesloten bij Psyned en het NIP.