Hyperventilatie

Ademen gaat vanzelf, daar hoef je niet over na te denken. Zelfs niet bij inspanning: dan past je ademhaling zich vanzelf aan door sneller te ademen en blijft je lichaam voorzien van genoeg zuurstof. Maar soms – uit het niets – slaat je ademhaling op hol, zonder dat je iets actiefs aan het doen bent. Dat noemen we hyperventilatie. Je ademt dan te diep en te snel. En dat kan ontzettend beangstigend zijn, omdat dit voelt als een soort aanval. Dit kan gebeuren op werk, thuis, in de auto of op een andere plek.

Als je merkt dat deze aanvallen regelmatig voorkomen en/of dat de angst voor herhaling veel spanning oplevert, is het verstandig om hier niet mee rond te blijven lopen en dit serieus te nemen. We helpen je met de best passende psychologische hulp en informatie. Lees hieronder wat hyperventilatie precies is, hoe je het kan herkennen, hoe je ermee om kan gaan en welke behandeling voor jou het meest passend is.

Laatste update: 31 maart 2023

Wat is hyperventilatie?

Hyperventilatie is het te snel ademhalen zonder dat er een duidelijke lichamelijke oorzaak is. Je ademhaling is in de war, gaat te snel en het lukt je niet meteen om dit te stoppen. Ondanks dat hyperventilatie ontzettend naar voelt, is het niet schadelijk voor je. Je kunt hyperventilatie herkennen door:

• een andere ademhaling: kortademigheid, beklemmend gevoel op de borst, zuchten
• hartkloppingen, hoge hartslag, pijn of steken in de borst
• krampen, stijfheid van de spieren, trillen, tintelingen in handen of rondom kaak
• duizelig, zwart voor de ogen, gevoel van flauwvallen, zweten, koud/warm worden, hoofdpijn, droge mond
• misselijkheid, buikpijn, opgeblazen gevoel, overgeven
• gespannen gevoel, angst, paniek, vermoeidheid, slaapproblemen

Deze klachten komen vaak bij het hyperventileren voor. Een aanval kan eruitzien als een plotseling moment van intense angst in combinatie met bovenstaande lichamelijke klachten. Veel mensen schrikken en hebben het gevoel de controle te verliezen, gek te worden of dood te gaan.

Oorzaak van hyperventileren

De oorzaken van hyperventileren zijn over het algemeen angst of stress, maar ook oververmoeidheid en overbelasting spelen een grote rol. Ook kan de omgeving een oorzaak zijn van hyperventileren. Vaak zijn dit ook plekken waar je moeilijk weg kan komen, zoals bijvoorbeeld een lift, auto, openbaar vervoer of een voor jou onbekende plek. In de toekomst kunnen deze plekken er ook voor zorgen dat je opnieuw gaat hyperventileren. Je wordt als het ware getriggerd. En misschien denk je als eerste dat deze plekken vermijden de oplossing is, maar uiteindelijk zorgt dat alleen maar voor meer angst en spanning.

Het ontdekken van die trigger van het hyperventileren is belangrijk in het proces om de aanvallen in de toekomst te voorkomen. Wees bewust van de omgeving en je innerlijke signalen om te kijken waar de klachten vandaan komen. Het kan helpen om dit op te schrijven.

Hoe ontstaat hyperventilatie?

Bij het hyperventileren, raakt je lichaam vaak in een stresstoestand. En in stresssituaties maakt je lichaam de stresshormonen adrenaline en cortisol aan. Dit is een voorbereiding van je lichaam op een bepaalde inspanning. Dit veroorzaakt de snellere ademhaling en een hogere hartslag. Wanneer dit ontstaat, kan je bang worden dat er iets ergs gebeurt, bijvoorbeeld een hartaanval of flauwvallen. En dit leidt weer tot meer angst, waardoor je terecht komt in een vicieuze cirkel.

Hoe kun je hyperventilatie stoppen?

Belangrijk om te weten is dat hyperventileren meestal vanzelf voorbij gaat. Toch zijn er wat dingen die jij zelf kan ondernemen om sneller tot rust te komen, ondanks het gevoel van verlies van controle. Als je voelt dat je ademhaling in de war raakt en je gaat hyperventileren, probeer dan je adem rustig te houden. We snappen dat dit makkelijker gezegd is dan gezien. Daarom hieronder een aantal concrete tips:

• Breng de aandacht heel bewust naar je ademhaling. Neem drie seconden om in te ademen en zes seconden om uit te ademen. Zo kalmeer je je zenuwstelsel. Het langzaam uitademen is normaal gesproken het moeilijkst. Je kan jezelf helpen door per tel een beetje lucht te laten ontsnappen.
• Leg je handen op je buik en controleer de ademhaling vanuit daar. Duw je handen weg bij de inademing, zo controleer je of je het goed doet.
• Zoek afleiding en richt je aandacht op iets anders. Maak bijvoorbeeld wat simpele bewegingen, ga hardop tegen jezelf praten of zing een liedje.
• Je hoort en ziet heel vaak mensen in een papieren zakje ademen. Alleen dit helpt vaak niet als je aan het hyperventileren bent.
• Zoek professionele hulp en praat over je angsten.

Voor iedereen geldt weer wat anders, dus probeer vooral wat voor jou helpt. In de toekomst kan dit je helpen het hyperventileren te verkorten. Daarnaast geeft het je ook vertrouwen dat je zelf de controle weer overneemt en je het aan kan. Dit zorgt weer voor minder angst en daarmee kan het hyperventileren afnemen.

Chronische hyperventilatie

Komen de hyperventilatie-aanvallen vaker voor? Dan heb je wellicht last van chronische hyperventilatie. Dat kan je leven behoorlijk negatief beïnvloeden en dat is voor niemand leuk, helemaal niet voor jezelf. Psychische klachten als stress en angst zijn ook bij chronische hyperventilatie de oorzaak van de aanvallen. Het is verstandig om samen met een psycholoog aan de slag te gaan en de oorzaak te vinden van het hyperventileren.

Wat kunnen wij voor je doen?

Heb je regelmatig last van hyperventileren of denk je dat te maken hebt chronische hyperventilatie en kom je er zelf niet meer uit? Dan kun je altijd contact met ons opnemen. Ons psychologisch verwijsteam luistert naar je hulpvraag en geeft je een persoonlijk advies. Dit is altijd gratis en vrijblijvend. Samen kijken we dan of een psycholoog je zou kunnen helpen met je klachten. Bel ons op 085 – 4014 720 of stuur ons een bericht.

Bronnen

Bij het samenstellen van deze pagina is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

• www.thuisarts.nl
• www.lumc.nl
• www.artsenzorg.nl

Informatie gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Bram Vugts. Bram is psycholoog in Breda en gespecialiseerd in het behandelen van stressklachten. Hij is aangesloten bij Psyned en het NIP.