Rouwverwerking

Verlies en rouw, vroeg of laat maken we het helaas allemaal mee. Een verlieservaring kan je behoorlijk van je stuk brengen. Je worstelt met allerlei gevoelens en probeert het verlies een plek te geven. Tijd heelt een groot gedeelte van de pijn, maar lang niet alles.

Wij helpen je graag. Dit doen wij met passende hulp, maar ook met het bieden van informatie. Lees hier wat rouw(ver)werk(ing) of rouwarbeid precies is, welke rouw symptomen je kunt herkennen, de soorten rouw die er zijn en hoe je beter om kunt gaan met verlies.

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 28 maart 2022

Wat is rouw?

Het omgaan met verlies wordt rouwen genoemd en doet veel met iemand. Rouw komt voor bij elke vorm van verlies. Het betekent dat jij langzaam went aan het idee van het verlies en dat jij de nieuwe situatie langzaam begrijpt. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan: omgaan met rouw en verlies kan erg moeilijk zijn. Bij rouwen is er geen goed of fout, je rouwt op jouw manier!

Wat voel je bij rouw en wat zijn de klachten?

Rouwen kan samen gaan met allerlei (heftige) verschijnselen. Wat je voelt bij rouw is bij iedereen verschillend. Heel de wereld en het dagelijkse leven gaat door. Dat kan pijn doen. Het liefst zou je het willen uitschreeuwen: stop even. Naast emotionele gevoelens zoals verdriet, boosheid, eenzaamheid, piekeren, hulpeloosheid en/of ontevredenheid, kan rouw ook voor lichamelijke reacties zorgen. Denk hierbij aan moeheid, hoofdpijn, concentratieproblemen, slaapproblemen en verminderde eetlust.

Hoe lang duurt een rouwproces?

Hoe lang een rouwproces duurt is lastig te zeggen omdat het zo sterk verschilt per persoon. Aan rouw zit geen tijdslimiet. Over het algemeen nemen de negatieve gevoelens af met de tijd en voelen de meeste zich na een bepaalde tijd beter. Dit is vaak ongeveer een jaar. Maar soms kan het na een jaar nog steeds zo intens zijn als in het begin.

Sofia wist dat ze verder moest na het verliezen van een dierbare, maar hoe? Een psycholoog van Psyned hielp haar. Lees hier haar ervaring met rouw en haar ondersteuning.

Soorten Rouw

Bij rouw denk je misschien als eerst aan het verliezen van een dierbare, maar er bestaan meer soorten rouw. Er kan dus ook sprake zijn van een (groot) verlies zonder dat hier een overlijden aan vooraf is gegaan. Het is belangrijk dat je weet dat je bij alle vormen van verlies, een rouwproces kan doorgaan. Misschien herken jij je in één van onderstaande voorbeelden:

• Rouw bij overlijden dierbare: Het is erg zwaar om iemand te verliezen die jou dierbaar is. Een familielid of een vriend verliezen kan hard aankomen. Misschien vulde deze persoon wel een bepaalde rol in jouw leven, die nu wegvalt. Dat kan het gemis nog groter en pijnlijker maken.
• Rouw bij overlijden huisdier: Het verlies van een geliefd huisdier kan je zwaar vallen. Een huisdier is vaak een volwaardig lid van het gezin, en wanneer die wegvalt kan dat enorme impact hebben. Het is niet een kwestie van ‘gewoon een nieuwe nemen’, dat maakt het gemis niet minder.
• Rouw bij het uitgaan van een relatie: Een scheiding of het verbreken van een (jarenlange) relatie doet pijn. De relatie is voorbij en het samen zijn is niet meer. Je neemt afscheid van je relatie en moet verder leren gaan zonder de ander. Leren omgaan met dit verlies en de veranderingen die het teweeg brengt, kan lastig zijn. Vind hier tips die je helpen bij liefdesverdriet.
• Rouw bij verlies baan: Het verliezen van een baan kan een grote weerslag op je hebben. Niet alleen omdat je jouw inkomsten verliest, maar ook omdat je baan deels identiteitsbepalend kan zijn en het verlies ervan je zelfbeeld kan beschadigen. Je gaat een periode van rouw door en moet om leren gaan met het verlies.
• Rouw bij een miskraam: Als vrouw voel je je vaak ontzettend verdrietig vlak na een miskraam en dit kan ook zeer traumatisch zijn. Ook voor je partner kan het zwaar zijn. Een miskraam is een ingrijpende gebeurtenis en het kost tijd om het verlies een plek te geven.
• Rouw bij het verlies van een baby of kind:
  Het is waarschijnlijk je grootste angst als ouder: je kind verliezen. En als deze angst dan werkelijk wordt, bevind je je in een nachtmerrie. Alsof je een stukje van jezelf verliest en het onmogelijk lijkt je ooit weer goed te voelen.
• Rouw bij dementie: Wanneer een dierbare aan dementie lijdt, kan dit soms aanvoelen als verlies. Dit kan komen doordat dementie invloed kan hebben op iemands aanwezigheid en persoonlijkheid. Er ontstaat minder persoonlijk contact en hierdoor kan het aanvoelen alsof de persoon langzaam wegzakt of verdwijnt. Dit kan pijnlijk zijn.

Symptomen van rouw- en verliesverwerking

Het is een belangrijk om te weten dat het kan zijn dat het kan zijn dat niet iedereen deze symptomen herkent. Voorheen werd er nog gedacht dat rouwarbeid(verwerking) in een vaste volgorde aan fasen verliep. Alleen is dit niet zo. Iedereen ervaart de impact en intensiteit van de symptomen anders en er is geen vaste volgorde. Het kan dus zo zijn dat jij je niet herkent in alle symptomen hieronder. Iedereen heeft zijn eigen persoonlijke rouwproces. Wel kunnen de onderstaande factoren helpend zijn voor de rouwverwerking:

• Copingstrategieën: Wat onderneem je om om te kunnen gaan met je gevoelens en gedachten? Ontwijk je ze of praat je erover? Voor de verwerking kan dit verschil maken.
• Steun van naasten.
• Religie of spiritualiteit: Dit heeft vooral te maken met overtuigingen en de afsluiting/acceptatie die bij rituelen komen kijken.
• Praktische zaken die geregeld moeten worden: verloopt dit goed of moeizaam?

Hieronder zullen de verschillende symptomen worden uitgelegd.

Ontkenning

Soms is het lastig om te geloven dat het verlies echt is. Het dringt nog niet tot je door dat er iets groots/belangrijks uit je leven gehaald is of dat de dierbare er niet meer is. In deze fase kun je gedachten hebben dat het niet waar is of dat het misschien allemaal niet zo erg is als het lijkt. Geen zorgen, dit is een normale afweerstrategie. Dit kan weer overgaan wanneer jij je volledig bewust bent geworden van het verlies.

Protest

Ook kan het lastig zijn om te accepteren dat het verlies echt is. Hierbij kun je boos zijn op alles en iedereen. Je kunt gedachten hebben zoals “Waarom ik?” of “Waarom nu?”. Het verlies kan als oneerlijk aanvoelen. Uiteindelijk zullen deze boosheid en tegenstrijdige gedachten, minder worden.

Onderhandelen en vechten

Als de boosheid of tegenstrijdige gedachten gezakt zijn, kun je helderder naar het verlies kijken. Het kan zijn dat je probeert er alles aan te doen om de pijn van het verlies zo klein mogelijk te maken. Soms worden er doelen gesteld en beloftes gedaan voor de toekomst, om dit soort pijn in de toekomst te voorkomen. Denk hierbij aan meer tijd besteden aan een dierbare of extra inzet tonen op je werk of in een relatie. Ook kan het zijn dat rituelen voor jou helpend zijn.

Deze onderhandelingen en rituelen stellen jou in staat om een nieuw kader te bouwen voor jouzelf binnen dit rouwproces. Hoe gaat mijn leven eruit zien?

Depressiviteit

Als het diep tot je is doorgedrongen wat het verlies betekent voor jou, kan het opnieuw lastig worden. De pijn lijkt uitzichtloos en is niet meer te ontkennen. Je kunt last krijgen van depressieve symptomen: verdriet, weinig zin, denken dat niets meer helpt, geen eetlust en/of lusteloosheid. Ook kun je in deze fase last hebben van spijt. “Waarom heb ik niet genoeg gedaan?” of “Waarom ben ik niet genoeg langs geweest?”. Weet ook dat deze gevoelens en gedachten niet meer dan normaal zijn.

Aanvaarding

Uiteindelijk zullen de negatieve gevoelens minder worden en probeer je het verlies te accepteren. Dit komt echter in golven. De ene dag kan het beter met je gaan maar de dag erna kunnen de gevoelens weer erger geworden zijn. Het gaat hier vooral om het feit dat je het verlies een plekje kunt geven en met het verlies leert leven. Hoe snel dit gebeurt bij iemand, verschilt sterk per persoon. Je kunt rouwen ook zien als transformeren: met behulp van een professional ga je je anders verhouden tot dat wat je bent verloren en ook tot het leven. Transformeren hoeft geen eindstation te hebben. Je kunt het telkens blijven doen, op vele momenten in je leven. Telkens wanneer jij het verlies ervaart en/of ermee geconfronteerd wordt.

Hoe steun je iemand die rouwt?

Jouw naaste heeft een verlies geleden en jij wilt er natuurlijk graag voor diegene zijn. Maar hoe kun je dat het beste doen? Wij helpen jou graag met handvatten en tips voor naasten.

5 rouwverwerking tips

Ondanks dat rouwen een persoonlijk proces is, vind je het misschien wel fijn om wat handvatten te krijgen die het rouwen wat kunnen verlichten. Wij ondersteunen je graag met deze 5 tips:

Tip 1: Praat erover

Het kan fijn zijn om met mensen te praten over je gevoel en het verlies. Dit kan bijvoorbeeld met een vriend, een familielid, een lotgenoot of bijvoorbeeld een psycholoog.

Tip 2: Rust uit en zorg voor jezelf

Rouwen kan veel energie kosten. Het is dan belangrijk dat je aan je gezondheid en welzijn blijft denken. Probeer genoeg te slapen, goed te eten en doe dingen die je leuk vindt of waarvan je ontspant.

Tip 3: Neem de tijd

Gun jezelf de tijd om te rouwen. Het is normaal dat je aan het begin niet weet hoe je om moet gaan met het verlies. Het verdriet kan blijvend zijn, maar naarmate de tijd vordert, leer je vaak met het verlies omgaan.

Tip 4: Blijf in contact en ga de deur uit

Natuurlijk heb je tijd voor jezelf nodig om te rouwen. Maar pas op dat je jezelf niet te veel afsluit. Blijf in contact met vrienden en familie of ga bijvoorbeeld de deur uit om een stuk te wandelen of een eindje te fietsen.

Tip 5: Lees onze blogs

Heb je behoefte aan meer tips en informatie? Op ons blog vind je verschillende blogs over rouw. Lees bijvoorbeeld de drie lessen over verdriet van Femke van der Laan.

Hoe kunnen we jou helpen?

Omgaan met het verlies; het lijkt aan het begin misschien een onmogelijke opgave. Alsof je in een diepe put zit waar je niet uit kunt klimmen. Toch zal je merken dat het je met kleine stapjes lukt om uit die put te komen. Rouwen kost tijd, maar tijd is niet altijd genoeg om het verlies een plek te geven. Soms lukt het je niet alleen. Neem jezelf als rouwende serieus en zoek dan hulp. Het traject hoeft niet lang te zijn, maar bij deze professional kun je terecht met jouw hulpvraag en jouw beleving.

Onze psychologen bieden jou graag een luisterend oor en handvatten om beter met het verlies om te gaan. Hoe kunnen wij jou helpen? Kom weer beter in je vel te zitten en geef het verlies de plek die het verdient. Bel ons op 085 – 4014 720 of laat ons jou bellen op een moment dat het jou uitkomt. Blijf niet alleen met je verdriet en zorgen zitten. Rouw verdient respect. Dat betekent: houden van jezelf.

Meer informatie over rouw

Meer lezen over rouw? Je vindt meer betrouwbare informatie op: Thuisarts.

Informatie gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door onze psycholoog en rouwexpert Maria Jacobse.