Faalangst
Bij faalangst ben je bang om een fout te maken of iets niet goed te doen. Bijna iedereen heeft hier wel eens mee te maken, maar voor sommige mensen is deze angst zo groot dat het hun dagelijks leven beïnvloedt. Je kan moeite hebben met slapen, situaties gaan vermijden en onder je kunnen presteren. Lukt het niet om je faalangst te overwinnen?
Snel de juiste hulp
- In ±15 minuten persoonlijk advies.
- Aandacht voor jouw verhaal.
- Gekoppeld aan een psycholoog die past.
Faalangst
Bij faalangst ben je bang om een fout te maken of iets niet goed te doen. Bijna iedereen heeft hier wel eens mee te maken, maar voor sommige mensen is deze angst zo groot dat het hun dagelijks leven beïnvloedt. Je kan moeite hebben met slapen, situaties gaan vermijden en onder je kunnen presteren. Lukt het niet om je faalangst te overwinnen?
Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 17 februari 2023
Snel de juiste hulp
We bespreken graag persoonlijk in ± 15 minuten hoe we jou kunnen helpen aan de hand van jouw verhaal.
Wat is faalangst?
Iedereen is weleens bang om te falen. Het is heel normaal dat je soms denkt: ‘Wat als het niet lukt?’. Zeker op momenten waarop je moet presteren, zoals tijdens een presentatie, een toets of een belangrijke opdracht op je werk. Je wilt het graag goed doen en dat maakt je zenuwachtig. Die spanning maakt je alert en helpt je juist om beter te presteren. Na afloop zakt die spanning weer weg.
Bij faalangst is de spanning veel groter en niet meer helpend. De angst om fouten te maken is zo sterk dat je juist minder goed presteert. Soms blokkeer je volledig of durf je iets helemaal niet meer te doen.
Wat zijn de symptomen van faalangst?
De klachten bij faalangst lijken sterk op die van angststoornissen. Je kan zowel lichamelijke als mentale klachten ervaren, zoals:
Emotionele symptomen van faalangst:
- Veel piekeren;
- een negatief zelfbeeld;
- denken dat anderen beter zijn dan jij;
- moeite hebben met het ontvangen van complimenten.
Lichamelijke symptomen van faalangst:
- versnelde hartslag;
- zweten;
- slecht slapen;
- misselijkheid;
- gespannen spieren;
- trillen;
- een droge mond;
- versnelde ademhaling (hyperventilatie);
- hoofdpijn.
Gedrag bij faalangst:
- smoesjes bedenken of liegen om onder dingen uit te komen;
- uitstelgedrag;
- onder je niveau presteren;
- overdreven hard werken;
- alles perfect willen doen.
Extreme faalangst
Bij extreme faalangst is de angst om te falen zo groot dat het je helemaal kan blokkeren. De spanning neemt het over, waardoor je in paniek kan raken of situaties juist gaat vermijden.
In je hoofd kunnen negatieve gedachten rondspoken, zoals: 'Ik ben niet goed genoeg' of 'Wat als ik een fout maak?' Je lichaam reageert alsof je in gevaar bent: je hartslag versnelt, je ademhaling wordt oppervlakkiger en je spieren spannen zich aan. Daardoor wordt helder denken lastiger, en dat maakt het nog moeilijker om te doen wat je eigenlijk wilt — of kan.
Wat voor soorten faalangst zijn er?
Faalangst kan er voor iedereen anders uitzien. Er zijn drie vormen die we vaak tegenkomen:
Cognitieve faalangst – Bang dat je niks meer weet tijdens een toets?
Bij cognitieve faalangst ben je bang dat je kennis tekortschiet. Je hebt het gevoel dat je niet goed genoeg hebt geleerd. Dit komt vaak voor als je bijvoorbeeld een toets moet maken. Je maakt je al dagen van tevoren zorgen en als het moment daar is blokkeer je helemaal door de spanning.
Sociale faalangst – Bang voor wat anderen van je vinden?
Sociale faalangst komt voor als je in contact bent met anderen. Je maakt je zorgen over wat zij van je vinden. Je bent bang dat ze je niet goed genoeg vinden, je niet mogen of dat je kritiek krijgt. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren tijdens een gesprek of als je een groep moet toespreken tijdens een presentatie.
Motorische faalangst – Bang dat je lichaam je in de steek laat?
Bij motorische faalangst heb je moeite met dingen doen die je gewoon kan. Je lichaam kan het, maar door de spanning lukt het toch niet goed. Bijvoorbeeld tijdens het sporten, schrijven of schilderen. Je voelt je zo zenuwachtig dat je je lichaam niet goed onder controle hebt.
Wat zijn de oorzaken van faalangst?
Faalangst ontstaat niet zomaar. Meestal spelen er meerdere factoren mee. Wat je hebt meegemaakt, hoe je over jezelf denkt en de verwachtingen van anderen kunnen allemaal invloed hebben.
Iedereen wil graag gewaardeerd worden en ergens bij horen. Dat is heel normaal. Maar bij faalangst ben je bang dat anderen je minder aardig of minder belangrijk vinden als je niet goed presteert. Je bent bang om hun waardering te verliezen.
Faalangst en prestatiedrang
In onze maatschappij ligt veel nadruk op presteren: je moet goed scoren op school, een goede baan hebben en het liefst voldoen aan het perfecte plaatje. Social media versterken dit effect: je ziet vooral successen van anderen, wat de druk om zelf ook te presteren verhoogt. Omdat de verwachtingen zo hoog zijn, kan je het gevoel krijgen dat je er alleen toe doet als je zo goed mogelijk presteert. Hierdoor kan de angst om te falen ontstaan.
Als je bijvoorbeeld dyslexie, autisme of een visuele beperking hebt, kan het zijn dat je sneller aan jezelf twijfelt. Misschien krijg je daardoor het gevoel dat je jezelf moet bewijzen tegenover anderen.
Faalangst door een laag zelfbeeld
Een negatief zelfbeeld is een veelvoorkomende oorzaak van faalangst. Negatieve gedachten, veroorzaakt door je zelfbeeld, kunnen ervoor zorgen dat jij denkt dat je gaat falen. Succes noem je geluk en falen komt volgens jou door je eigen tekortkomingen. Deze onzekerheid vergroot je angst om te falen.
Faalangst door eerdere ervaringen
Ook als je zelfvertrouwen is aangetast - bijvoorbeeld doordat je gepest bent op school of op het werk - kan dit leiden tot faalangst. Misschien hebben anderen je in het verleden het gevoel gegeven dat je niet goed genoeg was, of heb je het gevoel dat je een presentatie hebt verpest. Hierdoor ben je bang dat het weer zal gebeuren.
Perfectionisme en faalangst
Als je perfectionistisch bent, wil je alles heel goed doen. Je bent streng voor jezelf en vindt al snel dat iets beter moet. Een zeven is voor jou niet goed genoeg — je wilt liever een tien. Je bent pas echt blij als iets helemaal perfect is. Hierdoor leg je de lat erg hoog voor jezelf.
Doordat je zulke hoge eisen aan jezelf stelt, zet je jezelf flink onder druk. Je wilt geen fouten maken en dat zorgt voor veel stress en spanning. Je bent steeds bezig met de vraag: 'Doe ik het wel goed genoeg?'.
Deze manier van denken kan je onzeker maken. Je zelfbeeld wordt erdoor beïnvloed. Uiteindelijk kan perfectionisme zelfs faalangst veroorzaken, omdat je bang wordt dat je nooit goed genoeg presteert.
Gevolgen faalangst
Gedachten ‘ik kan het niet’ of ‘ik ben niet goed genoeg’ zorgen ervoor dat je moeilijker kan functioneren en maken je bang om te falen. Daardoor gebeurt precies wat je vreest, en kom je in een vicieuze cirkel terecht. Omdat je denkt dat je niet goed genoeg bent, krijg je de volgende keer meer stress. Dit zorgt ervoor dat je slechter presteert en denkt: ‘Zie je wel, ik kan het niet’. Soms ga je situaties uit de weg om schaamte of afwijzing te voorkomen.
Mensen met faalangst zijn bang voor vijf gevolgen van falen: schaamte, onzekerheid voor zichzelf, zorgen over de toekomst, verlies van interesse van anderen en het boos maken van anderen. Doordat zij deze gevolgen verwachten, voelen situaties vaak als meer bedreigend.
Faalangst behandelen
Als faalangst je belemmert, kan een psycholoog je helpen om hiermee om te gaan. Samen onderzoeken jullie waar je angst vandaan komt en welke gedachten je onzeker maken. Veel mensen met faalangst denken automatisch: ‘Ik kan dit niet’ of ‘Als ik faal, vinden mensen me dom.’ Tijdens de behandeling leer je deze negatieve gedachten herkennen en ombuigen naar positieve, helpende gedachten. Een veelgebruikte methode hiervoor is cognitieve gedragstherapie. De behandeling wordt altijd afgestemd op jouw persoonlijke situatie. Met de juiste hulp leer je stap voor stap om met meer rust en zelfvertrouwen te presteren, zonder dat faalangst je tegenhoudt.
Hulp bij faalangst
Heeft faalangst te veel grip op je en belemmert het je in het dagelijks leven? Een psycholoog kan je helpen om je faalangst te overwinnen. Samen kijken jullie naar de oorzaak van je angst en werken jullie aan het doorbreken van negatieve gedachtepatronen. Je leert hoe je gedachten je gedrag beïnvloeden — en hoe je dat kunt veranderen.
Heb je nog vragen of zoek je de juiste hulp? Bel ons dan op 085-4014720 of plan hier je gratis adviesgesprek. We helpen je graag verder.
Tips tegen faalangst
Faalangst kan veel invloed hebben op je leven. Je durft bijvoorbeeld je mening niet te geven tijdens een vergadering, je presteert minder goed op school of op je werk, of je voelt dat je helemaal vastloopt. Dit kan je echt in de weg staan. De tips hieronder kunnen je helpen om je faalangst te overwinnen.
Tip 1: Je hoort fouten te maken om succesvol te kunnen zijn
‘Fouten’ hebben we nodig om te kunnen groeien. Eigenlijk kunnen we ook beter spreken over gewenste of ongewenste resultaten in plaats van goed of fout. Om tot het gewenste resultaat te komen moet je weten wat het ongewenste resultaat is. Je kan niet falen, alleen ongewenst resultaat behalen, waardoor je weet dat je iets moet veranderen om wel tot het gewenste resultaat te komen. Zie het falen niet als iets negatiefs, maar als iets waar je van kan leren en beter door kan worden.
Tip 2: Wees je bewust van jouw gedachten
Kloppen jouw gedachten wel? En helpen ze je verder of praten ze jou alleen maar de put in? Veel van onze gedachten zijn negatief, maar blijken achteraf niet te kloppen. Verzamel voor jezelf eens een aantal voorbeelden van situaties waarbij je vooraf dacht dat het je niet zou lukken en die achteraf wel goed gingen. Je zal merken dat je best wel wat voorbeelden kan bedenken. Gebruik deze voorbeelden op de momenten dat je denkt dat iets je niet gaat lukken.
Tip 3: Geef jezelf advies alsof jij je eigen beste vriend(in) bent
Naar onszelf kunnen we soms meedogenloos zijn, terwijl we naar anderen vaak een stuk milder zijn. Vergeet niet dat jij ook een mens bent. Wat zou je zeggen tegen een vriend(in) die in jouw situatie zit en hetzelfde gevoel heeft? Door jezelf van een afstandje te bekijken kan je vaak constructiever reageren. Als een ander wel ‘fouten’ mag maken, waarom zou jij het dan niet mogen?
Tip 4: Kalmeer je lichaam bij spanning
Faalangst voel je vaak ook in je lichaam: je hart gaat sneller kloppen, je ademhaling wordt kort en je spieren worden gespannen. Door rustig te ademen, bijvoorbeeld 4 tellen in te ademen en 6 tellen uit te ademen, kan je jezelf kalmeren en weer helderder nadenken.

Informatie nagekeken door expert
Deze pagina is nagekeken door Yvonne Willemstijn. Ze is freelance psycholoog en Uitvoerend Specialist Aanpak Huiselijk Geweld in Den Haag, met een specialisatie in het opstellen van persoonlijkheidsrapportages. Zij is aangesloten bij het NIP. Wil je meer weten over haar werk? Bekijk hier haar LinkedIn-profiel.
Deze psychologen helpen je graag bij Angststoornis
Bekijk hun profiel en plan je gratis adviesgesprek in. Behandelt: ADHD, Stress- en spanningsklachten, Licht verstandelijke beperking (LVB) en meer Talen: Behandelt: Specifieke fobie, Body Dysmorphic Disorder, Seksueel misbruik en meer Talen: Behandelt: Hechtingsproblematiek, Chronische ziekte, Postnatale depressie en meer Talen: Behandelt: Hechtingsproblematiek, Werkgerelateerde problematiek, Chronische ziekte en meer Talen: Behandelt: Posttraumatische stressstoornis (PTSS), Stress- en spanningsklachten, Depressie en meer Talen: Behandelt: Persoonlijkheidsstoornis, Eetstoornis, Lichamelijke klachten (ALK/SOLK) en meer Talen: Behandelt: Hechtingsproblematiek, Aanpassingsproblematiek, Slaapproblemen en meer Talen: Behandelt: Depressie, Relatieproblemen (individueel), Rouw- en verliesverwerking en meer Talen: Behandelt: Postnatale depressie, Prikkelbare darm syndroom (PDS), Burn-out en meer Talen: Behandelt: Relatieproblemen (individueel), Seksuele identiteit, Slaapproblemen en meer Talen: Behandelt: Chronische pijn, Chronische vermoeidheid, Stress- en spanningsklachten en meer Talen: Behandelt: Overgangsklachten, Relatieproblemen (individueel), Chronische ziekte en meer Talen: Behandelt: Chronische pijn, Lichamelijke klachten (ALK/SOLK), Postnatale depressie en meer Talen:
Direct inplannen
JaneenPrinsloo
SandraBauwens
MarijeSpiering
Petravan Assen
EvaBastin
BiancaBoth
HenriettePilkes
SylviaBuschgens
SilviaThelen
Direct inplannen
LotteSamsom
PieternelDijkstra
Charlottede Kroon
Direct inplannen
ArianeSprengers

Informatie nagekeken door expert
Deze pagina is nagekeken door Yvonne Willemstijn. Ze is freelance psycholoog en Uitvoerend Specialist Aanpak Huiselijk Geweld in Den Haag, met een specialisatie in het opstellen van persoonlijkheidsrapportages. Zij is aangesloten bij het NIP. Wil je meer weten over haar werk? Bekijk hier haar LinkedIn-profiel.

Maaike: 'Iedere dag had ik paniekaanvallen.'
Maaike haar angststoornis hield haar leven volledig in z'n greep. Tot ze hulp zocht. Lees het verhaal van MaaikeVeelgestelde vragen
Blogs over Angst
In de Psyned blog delen we handige tips, adviezen en inzichten over mentale gezondheid.
Waar wacht je op?
Plan vandaag nog een vrijblijvend adviesgesprek. Wij bellen je op, samen bespreken we in ± 15 minuten je hulpvraag en we koppelen je aan een psycholoog die bij jou past.
Of direct bellen? Bel 085-4014720