Perfectionisme

Alles moet altijd tot in de puntjes perfect zijn. Je wilt de beste, de leukste, de liefste en de slimste zijn. Het is nooit goed genoeg en het kan altijd beter. Herkenbaar? Dan kan het zijn dat je een perfectionist bent. Streven naar het allerbeste kan onschuldig lijken, maar het kan je ook heel erg in de weg zitten. Je zet jezelf onder een te hoge druk. Dit kan leiden tot stress en angst. Wat je weer in de weg kan zitten. Lees meer over perfectionisme en hoe je hier goed mee om kan leren gaan.

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 20 november 2023

Wat is perfectionisme?

Bij perfectionisme streef je naar ideaalplaatje. Je bent heel erg streng voor jezelf en hebt hoge verwachtingen. Je streeft naar niets minder dan het allerbeste. Een gemiddelde prestatie of zelfs een bovengemiddelde prestatie is niet goed genoeg voor jou. Perfectionisten zijn pas tevreden als alles ‘perfect’ is. Zo zijn perfectionistische mensen pas blij als ze een tien halen voor een toets, een zeven is dan niet goed genoeg.

Mensen met perfectionisme leggen de lat heel erg hoog. Hierdoor ervaren ze een hoge prestatiedruk. Als iets niet volgens plan gaat, voelen ze zich teleurgesteld. Ze kunnen zichzelf onder druk zetten om fouten te vermijden en stellen voor zichzelf onrealistische eisen. Dit kan leiden tot stress en angst, omdat ze zich constant zorgen maken of ze wel aan die hoge verwachtingen kunnen voldoen.

Kenmerken perfectionisme

Perfectionisme kan zich op verschillende manieren uiten, bijvoorbeeld op je werk, studie, in je relatie en bij persoonlijke doelen. Bij elke persoon uit het anders. Toch zijn er een aantal punten waaraan je perfectionisme kan herkennen.

Positieve kanten van perfectionisme

• Je hebt veel discipline;
• Je bent een doorzetter;
• Je bent betrouwbaar
• Je bent doelgericht;
• Je bent zeer gedreven;
• Je werkt heel erg nauwkeurig;
• Je bent ambitieus;
• Je presteert goed;
• Je hebt een groot verantwoordelijkheidsgevoel.

Nadelen van perfectionisme

• Je vindt het moeilijk om fouten te maken;
• Je stressniveau is heel hoog;
• Je vindt het moeilijk om de touwtjes uit handen te geven;
• Je focust op wat er niet goed gaat;
• Je werkt eindeloos lang door aan iets, omdat je moeite hebt met bepalen of iets klaar is;
• Je bent kritisch naar jezelf;
• Je hebt een grote competitiedrang (je wilt winnen);
• Je kan niet tegen kritiek;
• Je hebt obsessieve gedachten;
• Je legt de lat heel hoog voor jezelf;
• Je hebt last van faalangst.

Oorzaak perfectionisme

Perfectionisme heeft verschillende oorzaken. De belangrijkste oorzaak is angst. Je bent er van overtuigd dat je niet goed genoeg bent. Daarom werk je extra hard om te laten zien dat je dit wel bent. Waarom je deze overtuiging hebt kan komen door:

Persoonlijkheid

De persoonlijkheid speelt een grote rol bij de ontwikkeling van perfectionisme. Iedereen wordt geboren met een karakter en daar horen ook karaktereigenschappen bij. Door de jaren heen ontwikkelen we deze eigenschappen. Dit kan positief of negatief zijn. Iemand die niet snel tevreden is, snel in de stress schiet, angstig of heel nauwkeurig is, heeft meer kans om perfectionisme te ontwikkelen. Toch zijn er vaak andere invloeden, zoals opvoeding, omgeving en ervaringen die de neiging tot perfectionisme beïnvloeden.

Sociale omgeving

De samenleving kan ook een rol spelen in je perfectionisme. Van jongs af aan wordt er een druk gelegd op presteren. Op school moest je bijvoorbeeld veel belangrijke toetsen maken. Denk aan de Cito-toets en de eindexamens op de middelbare school. Studenten moeten ook goede resultaten behalen. Ook in het werkende leven zie je dit terug. De druk ligt hoog om goed te presteren en die wordt steeds groter. Hierdoor hechten we veel waarde aan wat anderen van ons vinden.

Het perfecte plaatje

Sociale media geven een extra dimensie aan ons leven en ons perfectionisme. We krijgen de mogelijkheid om de perfecte plaatjes van ons leven te delen. Je kiest de mooiste foto van jezelf, je doet er een mooie filter op en foutjes worden weggepoetst. Imperfecties bestaan niet op dit platform. Iedereen lijkt heel gelukkig en we creëren een onrealistisch schoonheidsideaal. Dit kan invloed hebben op je zelfbeeld, je krijgt hoge verwachtingen en onrealistische standaarden.

Gevolgen perfectionisme

Door perfectionisme ontstaat vaak faalangst. Perfectionisme zit verworven in je zelfbeeld en manier van denken. Doordat je vaak dat perfecte plaatje ziet, vanuit je persoonlijkheid en door hoe de sociale omgeving reageert op jouw handelingen heb jij de lat heel erg hoog gelegd. Dit is je standaard geworden en je bent bang dat je hier niet aan voldoet. Waardoor je bang bent dat wanneer je een keer minder presteert anderen jou ook minder waarderen. Regelmatig spookt de overtuiging ‘Zie je wel, ik kan dit helemaal niet’ door je hoofd.

Perfectionisme heeft veel invloed op je dagelijks leven. De gevolgen kunnen een grote impact hebben op je mentale en fysieke gezondheid. Het zit in de weg en je geluksgevoel neemt af. Door de constante prestatiedruk ervaar je veel angst en stress. Je kan zelfs chronische stress ervaren en dit heeft veel invloed op je lichaam. Je hebt last van vermoeidheid, hoofdpijn, spijsverteringsproblemen, nek- en rugklachten en van slapeloosheid. Als je hier te lang mee rondloopt kan je een burn-out krijgen. Je raakt de grip over de situatie kwijt en je geest en je lichaam voelen zich uitgeblust.

Tips om perfectionisme los te laten

Perfectionisme hoeft niet tot een burn-out te leiden. Je kan dit gelukkig voorkomen door zelf actie te ondernemen. Met deze tips leg je de lat minder hoog voor jezelf.

1. Breek taken op

Een grote opdracht kan snel overweldigend voelen. Verdeel je doel tot kleinere subdoelen, zodat je er stap-voor-stap aan kan werken. Dit zorgt ervoor dat je meer focus hebt op je vooruitgang in plaats van op de perfectie.

2. Oefen met ‘goed is goed genoeg’

Hoe moeilijk het ook is, probeer het idee van ‘goed genoeg’ te omarmen. Herken wanneer je te veel tijd besteedt aan perfectie en realiseer dat dit niet altijd haalbaar is. Kijk daarna terug op momenten wanneer goed goed genoeg was en toch tot positieve resultaten leidde. Reflecteer op hoe perfectie niet altijd nodig was voor succes. Daarna is het tijd om de kennis in praktijk te brengen. Kies bewust een moment wanneer iets goed genoeg is en wacht het resultaat af.

3. Zelfcompassie

 Als je perfectionistisch bent is het belangrijk om te leren om minder streng te zijn voor jezelf. Herken je innerlijke criticus en probeer deze te vervangen voor een mildere stem. Ga met jezelf om zoals je met een vriend om zou gaan. ‘Wat zou je tegen hem of haar zeggen?’ ‘Hoe zou je hem of haar troosten?’ Waarschijnlijk zal je niet zeggen dat diegene een mislukkeling is. Waarom dan wel tegen jezelf? We zijn vaak liever voor een ander dan voor onszelf. Dus vergeet niet dat je ook gewoon een mens bent die fouten maakt. En dat het compleet normaal is.

4. Vraag om hulp

Hulp vragen kan helpen bij perfectionisme. Praat met een vriend(in), familielid of een professional. Zij geven je andere inzichten over verwachtingen. Daarnaast helpt een luisterend oor en kunnen ze je geruststellen. Andermans verhalen kunnen steun geven en nieuwe perspectieven bieden.

Hulp bij perfectionisme

Bij perfectionisme ben je niet snel tevreden. Je hebt hoge verwachtingen en stelt hoge eisen aan jezelf. Niks lijkt goed genoeg en dat kan heel erg vermoeiend zijn. Het verhoogt je stresslevel en als je er te lang mee rondloopt kan je zelfs een burn-out krijgen. Voorkom een burn-out met behulp van een psycholoog. Samen vinden jullie de oorzaak van je perfectionisme. Daarna wordt er gekeken naar een passende behandeling. Vaak is dit cognitieve gedragstherapie (cgt). Hier leer je niet-helpende gedachten om te buigen naar helpende gedachten. Daarnaast is leren ontspannen een belangrijk onderdeel. Dit doe je bijvoorbeeld met mindfulness. Tijdens deze therapievorm leer je om uit je stresssysteem te stappen. Je focust op wat je al bereikt hebt in plaats van altijd maar de finishlijn verzetten. Wil jij je perfectionisme aanpakken? Bel ons op 085-4014720 of plan hier je gratis adviesgesprek.

Informatie gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Demi Hoorn, psycholoog in Hoorn. Ze is onder andere gespecialiseerd in het behandelen van negatief zelfbeeld, angst en burn-out. Ze is aangesloten bij Psyned en NIP.