Eenzaamheid
Bij eenzaamheid voel je je niet verbonden met anderen. Je mist een emotionele band of je hebt minder contact dan je zou willen. Iedereen ervaart dit gevoel anders. De een voelt een leegte, de ander heeft veel verdriet. Hoewel eenzaamheid een normale menselijke emotie is, kan het langdurige gevolgen hebben op je (mentale) gezondheid. Je kan last krijgen van een laag zelfbeeld en depressieve gevoelens. Het is daarom belangrijk om te weten wat eenzaamheid inhoudt. Het kan helpen de oorzaak te kennen en om te weten welke stappen je kan nemen om het gevoel te verlichten. Wij kunnen je helpen.
Snel de juiste hulp
- In ±15 minuten persoonlijk advies.
- Aandacht voor jouw verhaal.
- Gekoppeld aan een psycholoog die past.
Wat is eenzaamheid?
Eenzaamheid is een gevoel. Je kan het ervaren als een soort leegte. Je voelt je niet verbonden met anderen. Dit gevoel hebben we allemaal weleens. Bijvoorbeeld op een feestje waar je niemand kent, als je thuis op de bank zit en even niemand hebt om iets mee te doen of als je je totaal onbegrepen voelt bij je beste vrienden. Een ontzettend vervelend gevoel. Vaak gaat dat gevoel na een tijdje weer weg. Het kan ook zijn dat je je langere tijd eenzaam voelt. Soms wel jaren. Daarin ben je niet alleen: eenzaamheid komt in Nederland voor bij wel 40% van de volwassenen. Vaak gaat die eenzaamheid samen met gevoelens van gemis en teleurstelling. Bijvoorbeeld omdat je helemaal geen vrienden hebt om leuke dingen mee te doen, iemand bij wie je je ei kwijt kan of je hebt het gevoel dat niemand je begrijpt.
Ondanks dat iedereen zich wel eens eenzaam kan voelen, hebben bepaalde groepen een hoger risico op eenzaamheid. Alleenstaanden en alleenstaande ouders voelen zich het vaakst eenzaam. En in 2021 gaven jongeren van 15 tot 25 jaar het meest aan zich sterk emotioneel eenzaam te voelen, terwijl dat in 2019 nog de 75-plussers waren (CBS, 2022). Ook mensen in armoede, met een chronische aandoening, een migratieachtergrond, mantelzorgers, laaggeletterden en LHBTIQ’ers voelen zich net iets vaker dan gemiddeld eenzaam.
Verschil tussen alleen zijn en eenzaamheid
Je eenzaam voelen betekent niet dat je alleen bent. Hier zit een verschil in. Wel gaat het vaak samen. Als je eenzaam bent, heb je weinig tot geen sociaal contact. Mensen zijn sociale wezens. We hebben verbindingen met anderen nodig voor onze (mentale) gezondheid. Je hebt minder kans op stress- en/of angstklachten. Mensen met een groot sociaal netwerk leven vaak langer en voelen zich gelukkiger. Als je geen contacten hebt kan dit negatieve gevolgen hebben op je gezondheid. Daarentegen is alleen zijn niet schadelijk voor je (mentale)gezondheid. Dat kan zelfs goed voor je zijn. Je hebt de tijd om op te laden, voor zelfreflectie en om in contact te komen met je eigen gevoelen. Je bent pas eenzaam als je je ook echt eenzaam voelt. En dat kan al doordat je minder vrienden of kennissen hebt dan je graag zou willen. Of je hebt geen aansluiting bij de groep; dan kan je je eenzaam voelen in gezelschap. Misschien heb je wel meer dan genoeg vrienden, maar voel je je niet gehoord.
Symptomen eenzaamheid
Je kan eenzaamheid aan verschillende signalen herkennen. Misschien zie je dit bij jezelf of bij een ander. Het is belangrijk dat je de symptomen op tijd herkent, zodat je kan ingrijpen. Als je dit niet doet kan het negatieve gevolgen hebben op je gezondheid. De symptomen die het meeste voorkomen bij eenzaamheid zijn:
- Je hebt weinig sociale contacten.
- Je voelt je niet verbonden met anderen.
- Je voelt geen sociale steun.
- Je hebt weinig richting in je leven.
- Je slaapt slechter of je hebt moeite met in slaap komen.
- Je hebt weinig vertrouwen in anderen.
- Je vindt het moeilijk om je op iets te focussen.
- Je hebt een laag zelfbeeld.
- Je zorgt minder goed voor jezelf.
- Je hebt last van depressieve gevoelens.
Iedereen ervaart eenzaamheid op een andere manier. De een voelt zich eenzaam terwijl hij omringd is met mensen en de ander voelt zich eenzaam als hij alleen is. Het is normaal als je je soms eenzaam voelt, maar als dit gevoel een lange tijd aanhoudt en het je dagelijks leven begint te beïnvloeden, is het verstandig om hulp te zoeken.
Ervaar je psychische klachten?
Doe onze psychologische zelftest en krijg direct inzicht.
Oorzaken eenzaamheid
Eenzaamheid kent verschillende oorzaken. Vaak komt het door een gemis binnen jouw bestaande relaties of door het verliezen van relaties. Het kan ook ontstaan door veranderingen binnen die relaties, door persoonlijke eigenschappen waardoor je niet snel op mensen afstapt of door bepaalde omstandigheden, zoals ontslag of het niet hebben van financiële middelen voor sociale activiteiten. We leggen hieronder een aantal oorzaken van eenzaamheid aan je uit.
Eenzaam in een relatie
Eenzaamheid komt vaker voor onder alleenstaanden dan onder mensen met een partner. Toch is het mogelijk om je eenzaam te voelen in een relatie. Dat kan verschillende redenen hebben. Bijvoorbeeld: je partner vindt het moeilijk om een band te onderhouden, omdat hij/zij oververmoeid is, stress heeft of vanwege een burn-out. Of je partner vindt het moeilijk om over zijn gevoelens te praten. Hij is conflict vermijdend en probeert dingen te vermijden die belangrijk zijn om te bespreken. Een andere reden waarom je je eenzaam kan voelen in een relatie is omdat je te hoge verwachtingen hebt van je partner. Relatietherapie kan dan een oplossing zijn. Je leert elkaar beter kennen en begrijpen. .
Het verliezen van iemand
Het verliezen van iemand die dichtbij je staat kan een grote impact hebben en een gevoel van eenzaamheid oproepen. Bijvoorbeeld als de relatie met je partner uitgaat, je beste vriend(in) naar het buitenland verhuist of als je een ouder verliest. Eenzaamheid door het verliezen van iemand hoeft dus niet altijd te betekenen dat iemand is overleden. Een vriendschap verbreken door een ruzie of een echtscheiding is ook een verlieservaring.
Bij het verliezen van een dierbare, in welke vorm dan ook, ontstaat er vaak een grote leegte. Je mist iemands aanwezigheid, de gesprekken die jullie samen voerden en de momenten die jullie samen deelden: je mist de grote en de kleine dingen. Door dit verlies kan je leven behoorlijk op z'n kop staan. Het kost tijd om hiermee om te leren gaan en het gemis te verwerken.
Bepaalde omstandigheden
De omstandigheden waar jij in zit, zorgen voor eenzaamheid. Heb jij bijvoorbeeld niet de financiële middelen om mee te doen aan sociale activiteiten? Zorg jij - als mantelzorger - voor een ziek familielid en hou je daarnaast weinig tijd voor jezelf over? Ben jij je baan verloren door ontslag of ben je met pensioen, en mis je daardoor de contacten met je collega’s? In al deze situaties kan je eenzaamheid ervaren.
Je levensfase
De levensfase waar je in zit speelt een belangrijke rol bij eenzaamheid. Elke fase kent zijn eigen uitdagingen. Jongeren zoeken naar een evenwicht tussen enerzijds sociale verbondenheid (de behoefte om erbij te horen) en anderzijds individualisering (onafhankelijkheid ontwikkelen ten opzichte van vrienden en familie). Soms worstelen tieners met deze balans, wat leidt tot eenzaamheid. In de middelbare leeftijd kan een gevoel van eenzaamheid ontstaan door werkstatus, inkomen, scheiding of minder tijd door werk en zorgtaken. Bij ouderen is verlies van mensen in hun sociale netwerk (als gevolg van pensionering of overlijden), alleen wonen of verminderde mobiliteit in verband met gezondheidsomstandigheden vaak de oorzaak.
Door pesten
Pesten kan een enorme impact hebben op jou en een gevoel van eenzaamheid oproepen. Ontzettend logisch, want buitengesloten worden is niet goed voor een mens. Maar niet alleen het pesten zelf zorgt voor eenzaamheid. Vooral als je niemand hebt om over het pesten te praten, kan je je ontzettend eenzaam voelen.
Persoonlijke eigenschappen
Bepaalde eigenschappen van jouw persoonlijkheid, kunnen het contact maken met anderen een stuk uitdagender maken en daarmee een gevoel van eenzaamheid oproepen. Stel je bent op een feestje waar je niemand kent, stap jij direct op iemand af? Of vormt contact maken met nieuwe mensen een grotere uitdaging voor jou? Als je moeilijker contact maakt met iemand kan je je sneller eenzaam voelen dan iemand die dat makkelijker vindt. De volgende persoonlijke eigenschappen kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat je moeilijker contact maakt:
- gebrek aan zelfvertrouwen;
- onvermogen anderen te vertrouwen;
- sterke verlegenheid;
- emotionele instabiliteit.
Het zijn eigenschappen die jou kunnen belemmeren bij het maken van contact en het aangaan van betekenisvolle relaties.
Psychische klachten
Heb je psychische klachten? Dan kan je je ook eenzaam voelen. Eenzaamheid komt namelijk redelijk vaak voor bij mensen met psychische klachten. Bijvoorbeeld bij mensen met een depressie, angststoornis of autisme. Dit kan komen doordat je door je klachten weinig buiten komt of juist minder makkelijk contact maakt. Maar ook andersom: uit onderzoek van het Trimbos Instituut blijkt namelijk dat als je je eenzaam voelt, je meer kans hebt op het ontwikkelen van een stemmings-, middelen- of angststoornis.
Angst voor onbegrip
Als je bang bent dat mensen jou niet begrijpen, kan dit ervoor zorgen dat je je niet durft te verbinden. Je durft bijvoorbeeld niet te delen hoe het echt met je gaat of waar je mee bezig bent. Uit angst dat mensen dit misschien raar vinden. Een deel van jezelf verstop je voor de buitenwereld, uit angst voor onbegrip. En dit kan zorgen voor een ontzettend eenzaam gevoel.
Soorten eenzaamheid
Er zijn verschillende soorten eenzaamheid. Daarbij ligt het eraan wat het is dat je mist. We onderscheiden twee soorten eenzaamheid: emotionele eenzaamheid en sociale eenzaamheid.
Emotionele eenzaamheid
Bij emotionele eenzaamheid mis je verbondenheid met anderen. Een emotionele, hechte band. Bij psychische klachten ontstaat emotionele eenzaamheid vaak als je je niet begrepen voelt door anderen. Het lukt je dan vaak ook niet om je gevoelens te delen. Maar ook als je vrijgezel bent en wel graag een liefdesrelatie wilt, kan je deze eenzaamheid ervaren.
Sociale eenzaamheid
Bij sociale eenzaamheid ervaar je een tekort aan betekenisvolle vriendschappen. Oftewel, je sociale netwerk schiet tekort en je hebt behoefte aan (meer) vriendschappen. Deze eenzaamheid kan je dus ook voelen als je wel een liefdesrelatie hebt.
Dat je je soms eenzaam voelt, kan vervelend zijn. Maar dit hoeft niet altijd erg te zijn. Wel is het goed om dat signaal serieus te nemen en stappen te ondernemen om te voorkomen dat je in een negatieve spiraal terechtkomt. Neem het gevoel daarom altijd serieus. Belemmert de eenzaamheid je leven en voel je je ongelukkig? Dan kan het een groter probleem gaan vormen.
Gevolgen eenzaamheid
Wij mensen zijn sociale wezens en we hebben allemaal behoefte aan contact met anderen. Wel verschilt het per persoon hoeveel contact je prettig vindt. Zo vindt de een het heerlijk om elke avond met iemand te zijn, terwijl de ander het prima vindt dit te beperken tot één etentje in het weekend. Als je niet in je behoefte wordt voorzien, kan dit heel eenzaam voelen.
Het is belangrijk om actief aan de slag te gaan met het verminderen van deze eenzaamheid. Het kan namelijk ontzettend veel impact hebben op de kwaliteit van je leven. Ook omdat eenzaamheid samen kan gaan met gezondheidsrisico's. Eenzaamheid kan een negatieve uitwerking hebben op je immuunsysteem, waardoor je vatbaarder wordt voor ziektes en infecties.
Eenzaamheid kan ook de oorzaak zijn van ongezond gedrag. Denk aan het gebruik van verdovende middelen, meer of juist minder eten of weinig beweging.
Omgaan met eenzaamheid
Eenzaamheid is geen fijn gevoel en kan een negatieve invloed hebben op jouw mentale en fysieke welzijn. Als jij je eenzaam voelt, is het daarom goed om actief iets met dat gevoel te doen en de negatieve spiraal te doorbreken. Welke stappen kan je ondernemen? We geven je hieronder 5 tips:
Tip 1: Achterhaal de oorzaak van jouw eenzaamheid
Waardoor voel jij je eenzaam? Zijn er bijvoorbeeld bepaalde situaties waarin het gevoel sterker is dan normaal? Wat mis je op die momenten in de contacten die je hebt? Het achterhalen van de kern van jouw eenzaamheid kan jou ook helpen om een oplossing te vinden. Natuurlijk kan dit ontzettend lastig zijn en dit heb je vaak ook niet meteen boven water. Neem je tijd hiervoor. Soms helpt het ook om dit van je af te schrijven om bepaalde patronen te ontdekken.
Tip 2: Laat eenzaamheid je leven niet bepalen
Zijn er dingen die je nu niet (meer) doet, omdat je niet weet met wie je dat moet doen? Of heb je niemand om dat mee te doen? Probeer dit dan toch (weer) op te pakken. Het is namelijk helemaal niet raar om in je eentje ergens een kopje koffie te drinken of een dagje alleen naar de sauna te gaan. Als je eenzaamheid, voor een deel, de invulling van je leven laat bepalen, kan dit een negatieve uitwerking op jou hebben. Het kan even een enorme drempel zijn, maar je zult zien dat het onwijs veel positieve energie geeft om weer dingen te ondernemen die je blij maken. Begin met kleine stapjes en bouw dit steeds verder uit. En juist door dit te doen, creëer je ook steeds meer kansen om nieuwe mensen te ontmoeten.
Tip 3: Weet dat eenzaamheid een gevoel is dat je kan veranderen
Zoals eerder gezegd is eenzaamheid een gevoel: je bent niet eenzaam, je voelt je eenzaam. Dat is goed om je te beseffen. Blijven hangen in het eenzame gevoel helpt je niet vooruit. In plaats daarvan kan je beter kijken naar waar je invloed op kan uitoefenen, zodat je - eventueel met hulp - stappen kan ondernemen om het eenzame gevoel te verminderen.
Tip 4: Investeer tijd in en aandacht aan het opbouwen van relaties
Het kost tijd om waardevolle relaties op te bouwen met anderen. Dat komt van twee kanten en daar zal je zelf ook tijd in moeten investeren. Zoek bijvoorbeeld plekken op waar je mensen tegenkomt die dezelfde interesses hebben als jij of ga vrijwilligerswerk doen bij een organisatie waar je achterstaat. En grijp alle andere momenten aan om sociale contacten op te doen. Nodig bijvoorbeeld die ene vriendin van vroeger uit voor een kop koffie.
Tip 5: Wees lief voor jezelf en omarm jezelf
Lief zijn voor jezelf is één van de eerste stappen die je kan maken om het eenzame gevoel te verminderen. Leer jezelf waarderen en kijk vooral naar je goede eigenschappen en niet naar wat je allemaal aan jezelf zou willen veranderen. Je bent helemaal goed zoals je bent. Het is ook niet eerlijk tegenover jezelf om je te vergelijken met anderen.
Het kan zijn dat je het spannend vindt om op iemand af te stappen. Misschien omdat je bang bent voor een afwijzing? Onderzoek waar dit gevoel vandaan komt. Ben je tevreden met jezelf? Of heb je een laag zelfbeeld? Als je je eenzaam voelt, is het goed om je ook te focussen op de relatie met jezelf. Als je namelijk niet tevreden bent met jezelf, kan dit bijdragen aan een eenzaam gevoel en in het contact maken met anderen.
Luister naar de podcast Waar wacht je op?
In elke aflevering vertelt een Psyned psycholoog wat je vandaag kan doen om je weer iets beter te voelen.
Hulp bij eenzaamheid
Eenzaamheid is een gevoel. Een gevoel dat eigenlijk altijd voortkomt uit het gemis van waardevolle persoonlijke relaties en verbondenheid. Eenzaamheid kan je goed aanpakken onder begeleiding van een psycholoog. Welke behandelvorm het beste past bij jouw situatie, ligt aan de oorzaak van de eenzaamheid. Zodra je die weet, kan je samen met de psycholoog stappen zetten om je beter te voelen.
Zo kunnen we je helpen
Wil je aan de slag met jouw gevoelens van eenzaamheid? Dan helpen we je daar graag bij. Wat de oorzaak ook is. Onze psychologen zijn er in gespecialiseerd jou hiermee te ondersteunen. Heb je hier nog vragen over, wil je graag sparren of je hulpvraag of meteen een afspraak inplannen met een van onze psychologen? Neem dan contact op met ons psychologisch verwijsteam. Tijdens het gratis adviesgesprek helpen ze je verder. Bel naar 085-4014720 of plan een telefonische afspraak in.
Bronnen
Bij het samenstellen van deze pagina is gebruik gemaakt van onderstaande bronnen:
Informatie gecontroleerd door expert
De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door psycholoog Thomas Visser. Thomas is gespecialiseerd in het behandelen van onder andere depressie, een negatief zelfbeeld en rouw. Hij is aangesloten bij Psyned en het NIP.
Deze psychologen helpen je graag bij Eenzaamheid
Bekijk hun profiel en plan je gratis adviesgesprek in.
YvonneWillems
Behandelt:
Stress- en spanningsklachten, Chronische vermoeidheid, Chronische ziekte, Rouw- en verliesverwerking en meer
Talen:
LoesDols
Behandelt:
Seksueel misbruik, Premenstrueel syndroom (PMS), Depersonalisatie, Burn-out en meer
Talen:
Floorvan den Eijnden
Behandelt:
Seksualiteit, Verslaving, Slaapproblemen, Hoogbegaafdheid en meer
Talen:
FrancineWong Loi Sing-Witz
Behandelt:
Chronische pijn, Burn-out, Persoonlijkheidsstoornis, Hechtingsproblematiek en meer
Talen:
Petravan Assen
Behandelt:
Prikkelbare darm syndroom (PDS), Faalangst, Post Intensive Care Syndroom (PICS), Zingevingsvragen en meer
Talen:
Informatie gecontroleerd door expert
De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door psycholoog Thomas Visser. Thomas is gespecialiseerd in het behandelen van onder andere depressie, een negatief zelfbeeld en rouw. Hij is aangesloten bij Psyned en het NIP.
Blogs over depressie
In de Psyned blog delen we handige tips, adviezen en inzichten over mentale gezondheid.
Hoe voorkom ik een herfstdip?
Help, ik ben overprikkeld. Wat nu?
9 tips om het risico op depressie te verkleinen
10 redenen waarom muziek zo gezond is
Waar wacht je op?
Plan vandaag nog een vrijblijvend adviesgesprek. Wij bellen je op, samen bespreken we in ± 15 minuten je hulpvraag en we koppelen je aan een psycholoog die bij jou past.
Of direct bellen? Bel 085-4014720