Eenzaamheid

Verschil tussen alleen zijn en eenzaamheid 

Je eenzaam voelen betekent niet dat je alleen bent. Hier zit een verschil in. Wel gaat het vaak samen. Als je eenzaam bent, heb je weinig tot geen sociaal contact. Mensen zijn sociale wezens. We hebben verbindingen met anderen nodig voor onze (mentale) gezondheid. Je hebt minder kans op stress- en/of angstklachten. Mensen met een groot sociaal netwerk leven vaak langer en voelen zich gelukkiger. Als je geen contacten hebt kan dit negatieve gevolgen hebben op je gezondheid. Daarentegen is alleen zijn niet schadelijk voor je (mentale)gezondheid. Dat kan zelfs goed voor je zijn. Je hebt de tijd om op te laden, voor zelfreflectie en om in contact te komen met je eigen gevoelen. Je bent pas eenzaam als je je ook echt eenzaam voelt. En dat kan al doordat je minder vrienden of kennissen hebt dan je graag zou willen. Of je hebt geen aansluiting bij de groep; dan kan je je eenzaam voelen in gezelschap. Misschien heb je wel meer dan genoeg vrienden, maar voel je je niet gehoord.  

Eenzaam in een relatie

Eenzaamheid komt vaker voor onder alleenstaanden dan onder mensen met een partner. Toch is het mogelijk om je eenzaam te voelen in een relatie. Dat kan verschillende redenen hebben. Bijvoorbeeld: je partner vindt het moeilijk om een band te onderhouden, omdat hij/zij oververmoeid is, stress heeft of vanwege een burn-out. Of je partner vindt het moeilijk om over zijn gevoelens te praten. Hij is conflict vermijdend en probeert dingen te vermijden die belangrijk zijn om te bespreken. Een andere reden waarom je je eenzaam kan voelen in een relatie is omdat je te hoge verwachtingen hebt van je partner. Relatietherapie kan dan een oplossing zijn. Je leert elkaar beter kennen en begrijpen.  .

Het verliezen van iemand

Het verliezen van iemand die dichtbij je staat kan een grote impact hebben en een gevoel van eenzaamheid oproepen. Bijvoorbeeld als de relatie met je partner uitgaat, je beste vriend(in) naar het buitenland verhuist of als je een ouder verliest. Eenzaamheid door het verliezen van iemand hoeft dus niet altijd te betekenen dat iemand is overleden. Een vriendschap verbreken door een ruzie of een echtscheiding is ook een verlieservaring.

Bij het verliezen van een dierbare, in welke vorm dan ook, ontstaat er vaak een grote leegte. Je mist iemands aanwezigheid, de gesprekken die jullie samen voerden en de momenten die jullie samen deelden: je mist de grote en de kleine dingen. Door dit verlies kan je leven behoorlijk op z'n kop staan. Het kost tijd om hiermee om te leren gaan en het gemis te verwerken.

Bepaalde omstandigheden

De omstandigheden waar jij in zit, zorgen voor eenzaamheid. Heb jij bijvoorbeeld niet de financiële middelen om mee te doen aan sociale activiteiten? Zorg jij - als mantelzorger - voor een ziek familielid en hou je daarnaast weinig tijd voor jezelf over? Ben jij je baan verloren door ontslag of ben je met pensioen, en mis je daardoor de contacten met je collega’s? In al deze situaties kan je eenzaamheid ervaren.

Je levensfase

De levensfase waar je in zit speelt een belangrijke rol bij eenzaamheid. Elke fase kent zijn eigen uitdagingen. Jongeren zoeken naar een evenwicht tussen enerzijds sociale verbondenheid (de behoefte om erbij te horen) en anderzijds individualisering (onafhankelijkheid ontwikkelen ten opzichte van vrienden en familie). Soms worstelen tieners met deze balans, wat leidt tot eenzaamheid. In de middelbare leeftijd kan een gevoel van eenzaamheid ontstaan door werkstatus, inkomen, scheiding of minder tijd door werk en zorgtaken. Bij ouderen is verlies van mensen in hun sociale netwerk (als gevolg van pensionering of overlijden), alleen wonen of verminderde mobiliteit in verband met gezondheidsomstandigheden vaak de oorzaak.

Door pesten

Pesten kan een enorme impact hebben op jou en een gevoel van eenzaamheid oproepen. Ontzettend logisch, want buitengesloten worden is niet goed voor een mens. Maar niet alleen het pesten zelf zorgt voor eenzaamheid. Vooral als je niemand hebt om over het pesten te praten, kan je je ontzettend eenzaam voelen.

Persoonlijke eigenschappen

Bepaalde eigenschappen van jouw persoonlijkheid, kunnen het contact maken met anderen een stuk uitdagender maken en daarmee een gevoel van eenzaamheid oproepen. Stel je bent op een feestje waar je niemand kent, stap jij direct op iemand af? Of vormt contact maken met nieuwe mensen een grotere uitdaging voor jou? Als je moeilijker contact maakt met iemand kan je je sneller eenzaam voelen dan iemand die dat makkelijker vindt. De volgende persoonlijke eigenschappen kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat je moeilijker contact maakt:

• gebrek aan zelfvertrouwen;
• onvermogen anderen te vertrouwen;
• sterke verlegenheid;
• emotionele instabiliteit.

Het zijn eigenschappen die jou kunnen belemmeren bij het maken van contact en het aangaan van betekenisvolle relaties.

Psychische klachten

Heb je psychische klachten? Dan kan je je ook eenzaam voelen. Eenzaamheid komt namelijk redelijk vaak voor bij mensen met psychische klachten. Bijvoorbeeld bij mensen met een depressie, angststoornis of autisme. Dit kan komen doordat je door je klachten weinig buiten komt of juist minder makkelijk contact maakt. Maar ook andersom: uit onderzoek van het Trimbos Instituut blijkt namelijk dat als je je eenzaam voelt, je meer kans hebt op het ontwikkelen van een stemmings-, middelen- of angststoornis.

Angst voor onbegrip

Als je bang bent dat mensen jou niet begrijpen, kan dit ervoor zorgen dat je je niet durft te verbinden. Je durft bijvoorbeeld niet te delen hoe het echt met je gaat of waar je mee bezig bent. Uit angst dat mensen dit misschien raar vinden. Een deel van jezelf verstop je voor de buitenwereld, uit angst voor onbegrip. En dit kan zorgen voor een ontzettend eenzaam gevoel.

Emotionele eenzaamheid

Bij emotionele eenzaamheid mis je verbondenheid met anderen. Een emotionele, hechte band. Bij psychische klachten ontstaat emotionele eenzaamheid vaak als je je niet begrepen voelt door anderen. Het lukt je dan vaak ook niet om je gevoelens te delen. Maar ook als je vrijgezel bent en wel graag een liefdesrelatie wilt, kan je deze eenzaamheid ervaren.

Sociale eenzaamheid

Bij sociale eenzaamheid ervaar je een tekort aan betekenisvolle vriendschappen. Oftewel, je sociale netwerk schiet tekort en je hebt behoefte aan (meer) vriendschappen. Deze eenzaamheid kan je dus ook voelen als je wel een liefdesrelatie hebt.

Dat je je soms eenzaam voelt, kan vervelend zijn. Maar dit hoeft niet altijd erg te zijn. Wel is het goed om dat signaal serieus te nemen en stappen te ondernemen om te voorkomen dat je in een negatieve spiraal terechtkomt. Neem het gevoel daarom altijd serieus. Belemmert de eenzaamheid je leven en voel je je ongelukkig? Dan kan het een groter probleem gaan vormen.

Tip 1: Achterhaal de oorzaak van jouw eenzaamheid

Waardoor voel jij je eenzaam? Zijn er bijvoorbeeld bepaalde situaties waarin het gevoel sterker is dan normaal? Wat mis je op die momenten in de contacten die je hebt? Het achterhalen van de kern van jouw eenzaamheid kan jou ook helpen om een oplossing te vinden. Natuurlijk kan dit ontzettend lastig zijn en dit heb je vaak ook niet meteen boven water. Neem je tijd hiervoor. Soms helpt het ook om dit van je af te schrijven om bepaalde patronen te ontdekken.

Tip 2: Laat eenzaamheid je leven niet bepalen

Zijn er dingen die je nu niet (meer) doet, omdat je niet weet met wie je dat moet doen? Of heb je niemand om dat mee te doen? Probeer dit dan toch (weer) op te pakken. Het is namelijk helemaal niet raar om in je eentje ergens een kopje koffie te drinken of een dagje alleen naar de sauna te gaan. Als je eenzaamheid, voor een deel, de invulling van je leven laat bepalen, kan dit een negatieve uitwerking op jou hebben. Het kan even een enorme drempel zijn, maar je zult zien dat het onwijs veel positieve energie geeft om weer dingen te ondernemen die je blij maken. Begin met kleine stapjes en bouw dit steeds verder uit. En juist door dit te doen, creëer je ook steeds meer kansen om nieuwe mensen te ontmoeten.

Tip 3: Weet dat eenzaamheid een gevoel is dat je kan veranderen

Zoals eerder gezegd is eenzaamheid een gevoel: je bent niet eenzaam, je voelt je eenzaam. Dat is goed om je te beseffen. Blijven hangen in het eenzame gevoel helpt je niet vooruit. In plaats daarvan kan je beter kijken naar waar je invloed op kan uitoefenen, zodat je - eventueel met hulp - stappen kan ondernemen om het eenzame gevoel te verminderen.

Tip 4: Investeer tijd in en aandacht aan het opbouwen van relaties

Het kost tijd om waardevolle relaties op te bouwen met anderen. Dat komt van twee kanten en daar zal je zelf ook tijd in moeten investeren. Zoek bijvoorbeeld plekken op waar je mensen tegenkomt die dezelfde interesses hebben als jij of ga vrijwilligerswerk doen bij een organisatie waar je achterstaat. En grijp alle andere momenten aan om sociale contacten op te doen. Nodig bijvoorbeeld die ene vriendin van vroeger uit voor een kop koffie.

Tip 5: Wees lief voor jezelf en omarm jezelf

Lief zijn voor jezelf is één van de eerste stappen die je kan maken om het eenzame gevoel te verminderen. Leer jezelf waarderen en kijk vooral naar je goede eigenschappen en niet naar wat je allemaal aan jezelf zou willen veranderen. Je bent helemaal goed zoals je bent. Het is ook niet eerlijk tegenover jezelf om je te vergelijken met anderen.

Het kan zijn dat je het spannend vindt om op iemand af te stappen. Misschien omdat je bang bent voor een afwijzing? Onderzoek waar dit gevoel vandaan komt. Ben je tevreden met jezelf? Of heb je een laag zelfbeeld? Als je je eenzaam voelt, is het goed om je ook te focussen op de relatie met jezelf. Als je namelijk niet tevreden bent met jezelf, kan dit bijdragen aan een eenzaam gevoel en in het contact maken met anderen.

Zo kunnen we je helpen

Wil je aan de slag met jouw gevoelens van eenzaamheid? Dan helpen we je daar graag bij. Wat de oorzaak ook is. Onze psychologen zijn er in gespecialiseerd jou hiermee te ondersteunen. Heb je hier nog vragen over, wil je graag sparren of je hulpvraag of meteen een afspraak inplannen met een van onze psychologen? Neem dan contact op met ons psychologisch verwijsteam. Tijdens het gratis adviesgesprek helpen ze je verder. Bel naar 085-4014720 of plan een telefonische afspraak in.

Bronnen

Bij het samenstellen van deze pagina is gebruik gemaakt van onderstaande bronnen:

• eenzaam.nl
• rijksoverheid.nl
• CBS
• Elsevier