Home » Eetstoornis

Eetstoornis

Een eetstoornis heeft veel invloed op je leven. Je eet bijvoorbeeld heel weinig, heel veel of wisselt tussen eetbuien en streng diëten. Problemen met eten betekent niet altijd dat je een eetstoornis hebt, maar ze kunnen wel erger worden. Omdat eetproblemen vaak niet vanzelf verdwijnen, is het belangrijk om hulp te zoeken als je merkt dat ze jouw leven beïnvloeden. Ervaar je problemen rondom eten?

Wij kunnen je helpen

Direct de juiste hulp van een psycholoog die bij je past

Erkende psychologen
Al 47.242 mensen geholpen
Snel en persoonlijk
Geen wachtlijst

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 20 december 2023

Inhoudsopgave

Wat is een eetstoornis?
Soorten eetstoornissen
Symptomen eetstoornis
Oorzaken eetstoornis
Gevolgen eetstoornis
Eetstoornis behandeling
Onze Psychologen, die helpen met eetstoornis

Wat is een eetstoornis?

Een eetstoornis is een psychische aandoening waarbij je eetgedrag verstoord is. Als je een eetstoornis hebt, ben je geobsedeerd door eten, je lichaam en/of je gewicht. Elk jaar hebben meer dan 200.000 Nederlanders hier last van. Het kan op elke leeftijd voorkomen, maar het komt vooral voor bij jonge vrouwen.

Er is geen duidelijke oorzaak voor het ontwikkelen van een eetprobleem. Vaak zijn er meerdere factoren die meespelen, zoals erfelijkheid of een andere psychische aandoening. Voor je gevoel heb je geen controle over je leven. Afvallen en lijnen kunnen je dan een gevoel van controle geven, of eten kan je troost bieden. Vaak zie je aan de buitenkant niet dat iemand een eetstoornis heeft, maar ze voeren dagelijks een stille strijd.

Verschil eetprobleem en eetstoornis

Als je problemen rondom eten ervaart, hoeft dit niet direct te betekenen dat je een stoornis hebt. Een eetprobleem zorgt voor beperkingen, maar is niet zo ingrijpend als een eetstoornis. Bij een stoornis zijn de gevolgen veel groter, zoals tekorten in voedingstoffen, een te hoog of te laag BMI en vruchtbaarheidsproblemen. Toch is het belangrijk om ook eetproblemen serieus te nemen. Deze kunnen uitgroeien tot een eetstoornis.

Soorten eetstoornissen

Volgens de DSM-5 (het diagnosehandboek voor psychologen) zijn er vijf verschillende typen eetstoornissen: anorexia, boulimia, eetbuistoornis, ARFID en NAO (niet anders omschreven). Ook zijn er een aantal eetstoornissen die (nog) niet opgenomen zijn in de DSM-5, omdat er nog niet veel bekend over is. Dit maakt het eetprobleem niet minder erg. Op deze pagina leggen we een aantal eetstoornissen uit.

Anorexia nervosa

Bij deze eetstoornis staat jouw leven in het teken van niet eten. Je hebt een verstoord lichaamsbeeld en bent veel bezig met jouw uiterlijk en gewicht. Je ziet jezelf (veel) dikker dan dat je daadwerkelijk bent. De stoornis komt zowel bij meisjes en jongens als bij vrouwen en mannen voor.

Vaak ontstaat anorexia geleidelijk. Je gaat steeds gezonder eten en vermijdt tussendoortjes om af te vallen. Het lijnen gaat je goed af en je gaat hierin steeds verder. Je moet van jezelf afvallen en krijgt een enorme angst voor gewichtstoename. Daarom ga je steeds minder eten en soms ook overmatig bewegen en sporten.

Uiteindelijk heb jij geen controle meer over het eten, maar heeft de stoornis controle over jou. Het gevolg kan zijn dat je erg dun wordt of zelfs veel te (gevaarlijk) mager. Door jouw vertekende zelfbeeld zie jij dit zelf niet.

Boulimia nervosa

Bij boulimia nervosa heb je met regelmaat eetbuien waarin je binnen korte tijd veel eet. Je hebt tijdens zo’n eetbui geen controle en het lukt je niet om te stoppen met eten. Aan de andere kant ben je bang om aan te komen. Daarom probeer je na een eetbui het eten zo snel mogelijk weer uit je lichaam te krijgen, zodat je niet aankomt. Dit doe je bijvoorbeeld door te braken of laxeermiddel te gebruiken. Bij boulimia heb je vaak een vertekend zelfbeeld en een wisselende eigenwaarde. Ook houd jij je eetbuien uit schaamte vaak geheim. Soms heb je wel de wil om te stoppen met de eetbuien, maar alle pogingen die je onderneemt mislukken.

Eetbuistoornis

Een eetbuistoornis wordt ook wel binge eating disorder (BED) genoemd. Iemand met een eetbuistoornis heeft last van herhaaldelijke eetbuien. Dit gebeurt eens per week en in extreme gevallen kan het veertien (of meer) keer per week gebeuren. In een korte periode, van een half uur tot twee uur, eten zij grote hoeveelheden voedsel. Tijdens een eetbui verliezen zij vaak de controle en ze hebben het gevoel dat ze niet meer kunnen stoppen, ook als ze geen honger hebben. Wat ze eten proeven ze meestal niet meer en ze ervaren het eten als niet lekker. Mensen met een eetbuistoornis ervaren vaak schaamte voor hun eetgedrag, wat resulteert in stiekem eten.

Vermijdende/restrictieve voedselinnamestoornis (ARFID)

Bij ARFID, wat staat voor avoidant/restrictive food intake disorder, eet je bepaald voedsel niet omdat je het niet durft of wilt eten en/of eet je te weinig. Je eet bijvoorbeeld bepaald voedsel niet door de geur, kleur, smaak, temperatuur of het gevoel in je mond. Of je beleeft weinig plezier aan eten waardoor je te weinig eet of maar een klein beetje van veel verschillende dingen. Hierdoor krijg je niet van alle voedingsstoffen voldoende binnen. Deze eetstoornis komt voornamelijk voor bij jonge kinderen, maar kan ook voorkomen bij jongeren en volwassenen.

Eetstoornis niet anders omschreven (NAO)

Bij deze eetstoornis vertoon je symptomen die ook voorkomen bij andere eetstoornissen zoals anorexia nervosa of eetbuistoornis. Alleen voldoen de symptomen die jij vertoont niet helemaal aan de criteria die bij die bepaalde eetstoornis horen. Deze eetstoornis komt het vaakst voor. Dit komt doordat iedereen die niet voldoet aan alle criteria van een specifieke eetstoornis, maar slechts aan een aantal, vaak de diagnose eetstoornis NAO krijgt.

Orthorexia nervosa (staat niet in de DSM)

Bij orthorexia nervosa ben je obsessief bezig met gezond eten. Het gaat hierbij niet om de hoeveelheden, maar om de kwaliteit. Je wilt het allergezondst eten. Hierdoor vermijd je bepaald eten, zoals vetten, zuivel, proteïne, graan, vlees of vis. Voedingsstoffen die je nodig hebt om gezond te leven. In het begin lijkt het vaak onschuldig. Je wilt ‘gewoon’ wat gezonder eten of afvallen. Je vermijd steeds meer voedingsproducten, omdat ze volgens jou ‘niet gezond’ zijn. Maar als je steeds meer voedingsmiddelen weglaat, krijg je een ongezond eetpatroon. Mensen met orthorexia raken hierdoor vaak ondervoed.

Pica eetstoornis (staat niet in de DSM)

Als je de eetstoornis pica hebt, heb je niet de neiging om veel af te vallen, maar om niet-eetbare dingen in je mond te stoppen. Je eet bijvoorbeeld magneten, batterijen, zand, stenen, muntjes en andere niet-eetbare producten. Pica komt vooral voor bij kinderen, maar het kan ook voorkomen bij tieners of volwassenen. Vaak is er een andere psychische stoornis of een verstandelijke beperking aanwezig. Het eten van dingen die geen voedsel zijn, kan leiden tot ernstige lichamelijke problemen. Denk aan infecties, vergiftigingen of beschadigingen van de organen.

Ruminatiestoornis (staat niet in de DSM)

Een ruminatiestoornis is een niet vaak voorkomende eetstoornis. Mensen die een ruminatiestoornis hebben, brengen meerdere malen gekauwd voedsel terug naar boven in hun mond, zonder dat ze misselijk worden, het vies vinden of moeten kokhalzen. Ze herkauwen het voedsel en slikken het weer door. In sommige gevallen spugen ze het naar boven gekomen eten uit. De ruminatiestoornis komt het meest voor bij mensen met een verstandelijke beperking of autisme. Het komt meestal voor bij (jonge) kinderen, maar volwassen kunnen hier ook last van hebben. Ruminerende mensen schamen zich vaak voor hun gedrag. Hierdoor vermijden ze veel sociale gelegenheden, waardoor ze last kunnen krijgen van eenzaamheid en/of een depressie.

Symptomen eetstoornis

Hoe de eetstoornis zich uit, verschilt per eetprobleem. Toch hebben ze allemaal een gemeenschappelijke deler: een onderliggende psychische aandoening, die zich vertaald naar obsessief bezig zijn met eten. Welke symptomen iemand heeft, is afhankelijk van welke eetstoornis hij of zij heeft. Kenmerken die je kan herkennen als je een eetstoornis hebt, zijn onder andere:

Een verstoord lichaamsbeeld;
Veel bezig zijn met afvallen;
Obsessief bezig zijn met alles dat met eten te maken heeft;
Angst om aan te komen;
Eetbuien afwisselen met streng diëten;
Je negeert signalen van je lichaam;
Je eet liever niet waar anderen bij zijn;
Je houdt je problemen geheim voor anderen;
Bepaald eten niet durven of willen eten;
Veel controle uitoefenen op je gewicht door bijvoorbeeld veel te sporten, te braken of een laxeermiddel te gebruiken.

Oorzaken eetstoornis

Vaak ontstaat een eetstoornis door een combinatie van factoren. Als een van je ouders een eetstoornis heeft gehad, of de focus binnen je familie ligt heel erg op gezond eten en/of afvallen, kan dit bijdragen aan het ontwikkelen van een eetstoornis. Naast de relatie die je familie met eten heeft, kunnen ook problemen binnen het gezin, zoals ruzie tussen ouders, een eetstoornis uitlokken.

Het culturele schoonheidsideaal van een dun lichaam kan bijdragen aan het ontwikkelen van een eetstoornis. In de media zien we vaak dunne modellen voorbijkomen. Doordat je vaak (onrealistische) ‘perfecte’ lichamen ziet, heb je misschien het idee dat jouw lichaam er ook zo uit moet zien. Dit tast je zelfbeeld aan. Om aan het schoonheidsideaal te voldoen, ga je (streng) lijnen en sporten.

Mensen met een eetstoornis delen vaak bepaalde eigenschappen. Zo zijn ze vaak perfectionistisch en hebben ze een laag zelfbeeld. Misschien worstel je met de angst om niet goed genoeg te zijn en/of ben je bang voor afwijzing. Als je moeite hebt met het verwerken van ingrijpende gebeurtenissen of de emoties die daarbij komen kijken, heb je meer kans om een eetstoornis te ontwikkelen.

Gevolgen eetstoornis

Een eetstoornis heeft veel invloed op je leven, zowel geestelijk als lichamelijk. De gevolgen verschillen per eetstoornis en persoon. Vaak gaat het gepaard met eenzaamheid en een sociaal isolement. Je eetgedrag kan voor onbegrip zorgen bij je omgeving of je probeert je klachten geheim te houden. Uiteindelijk ben je alleen nog maar bezig met je eetgedrag, waardoor er steeds meer afstand ontstaat tussen jou en je omgeving. Ook kan je door een tekort aan voedingsstoffen depressieve gevoelens krijgen.

Lichamelijke gevolgen van een eetstoornis

Een eetstoornis kan allerlei lichamelijke problemen veroorzaken, zoals maag- en darmproblemen, een verstoorde stofwisseling en haaruitval. Bij veelvuldig braken kan je je slokdarm en tanden beschadigen. Je hartslag en bloeddruk kunnen dalen, wat vermoeidheid, duizeligheid en lusteloosheid veroorzaakt. Ook komen slaapproblemen vaker voor en kan je het sneller koud hebben door een dalende lichaamstemperatuur, wat kan leiden tot meer donshaargroei. Daarnaast kan je last krijgen van vochtophoping, hartritmestoornissen, verstoorde menstruatie en seksuele problemen, en een groeistop bij jongeren.

Eetstoornis behandeling

Welke behandeling het beste bij je past, hangt af van je klachten en je persoonlijke behoeften. Vaak wordt cognitieve gedragstherapie ingezet; dit is een bewezen en effectieve methode waarbij je samen met je psycholoog kijkt naar hoe je gedachten je gedrag beïnvloeden.

Het doel van een eetstoornisbehandeling is het normaliseren van het eetgedrag. Dit kan best spannend zijn, omdat je bang bent om de controle te verliezen. Het is belangrijk om te weten dat je niet voor niks in behandeling gaat. Een eetstoornis heeft ingrijpende gevolgen en kan levensbedreigend zijn. Verandering is nodig ook als je dit heel spannend vindt. Uiteindelijk zal jij je hier beter door voelen.

Hulp bij een eetstoornis

Ben je op zoek naar een goede psycholoog die jou kan helpen bij je klachten? We staan voor je klaar. We werken samen met diverse psychologen die gespecialiseerd zijn in eetstoornissen. Neem vandaag nog contact op met ons verwijsteam. Dit doe je door 085 – 4014 720 te bellen of plan een persoonlijk adviesgesprek.

Bronnen

Informatie gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Bram Vugts. Bram is psycholoog in Breda en is gespecialiseerd in het behandelen van een eetstoornis. Hij is aangesloten bij Psyned en het NIP.