Therapietaal uitgelegd

Cognitieve dissonantie

Cognitieve dissonantie is als je twee ideeën of overtuigingen hebt die niet goed bij elkaar passen; ze spreken elkaar soms zelfs tegen. Dit zorgt voor een ongemakkelijk gevoel, alsof je in conflict bent met jezelf, in je eigen hoofd. Stel je voor dat je weet dat veel bewegen goed voor je is. Je moet dit van jezelf doen, maar je bent moe en je wilt het liefst een avond op de bank hangen. Dit veroorzaakt een soort wrijving tussen de twee gedachten, dat is cognitieve dissonantie.

Comorbiditeit

Comorbiditeit betekent dat iemand meerdere gezondheidsproblemen, aandoeningen of stoornissen tegelijkertijd heeft. Vaak is het een combinatie van lichamelijke en geestelijke problemen. Stel je voor, iemand heeft last van hoofdpijn en somberheidsklachten. Hiervoor gaat hij/zijn naar de huisarts. Voor de hoofdpijn moet diegene een paracetamol nemen. Terwijl daaronder misschien een depressie zit die de hoofdpijn veroorzaakt. Dit wordt over het hoofd gezien. Ook als de klachten overlappen. Tijdens de behandeling wordt er op de somberheidsklachten gefocust en niet op de hoofdpijn. Daarom is het belangrijk om naar de mens in zijn geheel te kijken, zodat de juiste diagnose wordt gesteld en de klachten gericht behandeld worden. Comorbiditeit komt vaak voor bij mensen met een depressie, AD(H)D, angst, trauma en suïcidaliteit.

Coping mechanisme

Een coping mechanisme, ook wel coping, is de manier waarop je omgaat met problemen of stressvolle situaties. Het zijn (overlevings)strategieën waarmee mensen zichzelf proberen te beschermen bij moeilijke dingen in hun leven. Er zijn verschillende copingstijlen. Zo zoekt de een naar steun bij ander, terwijl de ander kiest voor verdoving.

Derealisatie en depersonalisatie

Depersonalisatie

Bij depersonalisatie heb je het gevoel dat je jezelf niet meer goed kent. Je lichaam voelt vreemd aan en je hebt het gevoel dat je jezelf vanaf boven bekijkt. Soms ontstaat er een gevoel van vervreemding van je eigen emoties en gedachtes.

Derealisatie

Als je last hebt van derealisatie heb je het gevoel dat de wereld om je heen niet echt is. Het voelt alsof je in een droom bent en prikkels komen niet binnen.

Derealisatie en depersonalisatie noemen we ook wel dissociatie. Dit is het moment wanneer je je een beetje los voelt van jezelf. Dissociatie is een natuurlijke reactie om jezelf te beschermen. Vaak gebeurt het bij een traumatische of stressvolle gebeurtenis. Je koppelt jezelf even ‘los’ om te ontsnappen van een nare situatie. Dit gebeurt automatisch. Sommige mensen hebben hier last van als ze slecht slapen. Dan merk je misschien dat je overdag niet goed oplet en dat je aan het dagdromen bent. Ook wanneer je veel stress hebt, kan het lijken dat iets anders de controle overneemt. Soms gebeurt dit ook door alcohol en/of drugs. Zulke momenten zijn meestal geen probleem, maar als je dit vaker ervaart kan er meer aan de hand zijn. Derealisatie en depersonalisatie gebeurt vaak als reactie op stress of na een traumatische gebeurtenis.

Gaslighting

Het woord ‘gaslighting’ is gebaseerd op een film uit 1944, waarin een echtgenoot zijn vrouw aan het manipuleren is. Met behulp van twinkelende gaslampen laat hij zijn vrouw geloven dat ze gek wordt. Dit verhaal inspireerde de Amerikaanse psychoanalyticus Robin Stern om haar bestseller ‘Het gaslight effect’ (2007) te schrijven, waarin ze de verborgen manipulatietechniek beschrijft. Zo werden de glinsterende gaslampen symbool voor deze manipulatieve techniek om controle uit te oefenen.

Hangxiety

Hanxiety kan je krijgen na een avond stappen. Het staat voor hangover en anxiety, voeg de woorden samen en je krijgt hangxiety. Als je hier last van hebt, krijg je tijdens je kater te maken met veel angstige gedachten. Je voelt je heel erg onrustig en je hoofd kan maar niet stoppen. In je hoofd loop je de avond opnieuw door. Je gaat alles wat je gezegd of gedaan hebt overanalyseren. Hierdoor voel je je de hele dag heel erg angstig of paniekerig .

OCD

OCD staat voor obsessief-compulsieve stoornis. Wanneer je last hebt van deze dwangstoornis, heb je terugkerende gedachten en zorgen. Dit worden ook wel obsessies genoemd. Als reactie hierop voeren mensen met OCD verschillende handelingen en rituelen uit om de gedachtes te verminderen. Zo kan je bijvoorbeeld de gedachte hebben dat je ziek wordt en daarom ‘moet’ je van jezelf vaak je handen wassen – zelfs als dit niet nodig is. OCD kan veel tijd kosten en het dagelijks leven flink beïnvloeden.

Parentificatie

Bij parentificatie worden de rollen tussen ouder en kind als het ware omgedraaid: kinderen gaan voor hun ouders zorgen. Ouders leggen hun eigen onopgeloste wensen, pijn en dingen waar ze behoefte aan hebben op aan hun kinderen. Het kind kan zich gedwongen voelen om voor de ouders te zorgen, zich aan te passen aan hun behoeften en zich volwassener te gedragen dan wat past bij zijn of haar leeftijd. Dit kan gebeuren als ouders het moeilijk vinden om voor zichzelf te zorgen. Het kind past zich aan en neemt de ouderrol op zich. Hierdoor ontstaat er een sterke band van afhankelijkheid tussen hen.

Social anxiety

Social anxiety is een Engels woord voor sociale angststoornis. Een persoon die last heeft van sociale angst wordt zenuwachtig, angstig of ongemakkelijk in sociale situaties. Ze voelen zich vaak bezorgd over wat andere mensen over hen zullen denken. Dit kan het moeilijk maken om met anderen te praten, in groepen te zijn of om dingen te doen in het openbaar. Mensen met social anxiety vermijden daarom vaak dit soort situaties.

Therapietaal

Therapietaal is vaktaal met woorden en uitdrukkingen uit de psychologie. Het zijn termen uit de mentale gezondheid, zelfzorg en emotioneel welzijn. Vaak wordt het gebruikt om gevoelens en ervaringen met anderen te delen.

We gebruiken steeds meer therapietaal in ons dagelijks leven. Vooral onder jongeren is het populair. Zo strooien zij met woorden als: ‘OCD’, ‘narcist’ en ‘gaslighting’. Het is nog nooit zo makkelijk geweest om iemand te bestempelen als problematisch. Het is belangrijk dat je hier mee op past, want de woorden kunnen hun waarde verliezen. Toch zorgt therapietaal er ook voor dat mentale problemen makkelijker bespreekbaar worden.

Zelfdestructief gedrag

Zelfdestructief gedrag wordt ook wel zelfsabotage of zelfvernietiging genoemd. Iemand die last heeft van zelfsabotage doet dingen die schadelijk zijn voor hem- of haarzelf: ze brengen hun eigen welzijn en gezondheid in gevaar. Iedereen probeert op zijn/haar manier om te gaan met problemen. Soms doen mensen dit op een ongezonde manier. Door bijvoorbeeld drugs te gebruiken of veel te drinken. Met als doel om negatieve gedachten en gevoelens niet te hoeven voelen.

Heb jij jouw psycholoog een term horen gebruiken die je niet kent? We leggen het je graag uit. Mail ons op support@psyned.nl en wie weet komt jouw moeilijke woord in dit lijstje terecht. Wil je direct hulp van een psycholoog om meer grip op je leven te krijgen? Er staan meer dan 300 psychologen voor jou klaar. Plan een gratis adviesgesprek in of bel 085-4014720