Zelfbeeld

We hebben allemaal een bepaald beeld van onszelf. Dit noemen we ons zelfbeeld. Gaandeweg in ons leven hebben we dit beeld van onszelf ontwikkeld en dit kan zowel een positief als negatief zelfbeeld zijn. Maar wat is een zelfbeeld? Hoe ontstaat een zelfbeeld? En wat als je een negatief zelfbeeld hebt? Je leest het op deze pagina.

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op:

Wat is een zelfbeeld?

Je zelfbeeld is het beeld dat je van jezelf hebt. Dit betekent niet dat dit een afspiegeling is van de realiteit en je ook echt zo bent. Het zelfbeeld is een verzameling van overtuigingen, gedachten en oordelen die je over jezelf hebt. Een optelsom van alles wat je hebt meegemaakt en verzameld over jezelf. Net zoals we anderen beoordelen en daarna handelen. Vind je iemand aardig? Dan trek je graag met diegene op. Maar als je iemand irritant of onsympathiek vindt, dan blijf je daar het liefst bij uit de buurt. Dit doen we dus ook bij onszelf. Het zelfbeeld is als het ware een beoordeling van onszelf en daar gaan we ons (onbewust) naar gedragen. Dus als jij onzeker bent over jezelf, dan zal je in gesprekken of discussies niet heel snel de boventoon voeren.

afbeelding psycholoog

Staat je zelfbeeld je in de weg?

'Jouw negatieve zelfbeeld kan je dromen of doelen behoorlijk in de weg staan. Een psycholoog kan je helpen de oorzaak te vinden. En de negatieve gedachtes in je hoofd plaats laten maken voor positievere gedachten.'
Femke Dijkstra , Psyned psycholoog Haarlem

Wil jij aan de slag met je zelfbeeld?
Plan je adviesgesprek

Hoe ontstaat een zelfbeeld?

Een zelfbeeld ontstaat in de loop van je leven door de ervaringen die je meemaakt, de omgeving waarin je opgroeit en de mensen waar je mee opgroeit. Als deze ervaringen negatief zijn geweest, omdat je bijvoorbeeld bent gepest of vaak bent buitengesloten, ontwikkel je hiermee vaak een negatief of laag zelfbeeld.

Laag zelfbeeld

Als het beeld dat je van jezelf hebt niet positief is, dan noemen we dit een laag zelfbeeld, negatief zelfbeeld of een minderwaardigheidscomplex. Als je een laag zelfbeeld hebt, vind je het ontzettend moeilijk om de goede eigenschappen van jezelf te zien en leg je de nadruk vooral op wat je niet bent of de dingen die je niet kan of die niet lukken. Er is als het ware een disbalans in je zelfbeeld waar er vooral aandacht is voor de negatieve eigenschappen en er weinig ruimte overblijft voor de positieve eigenschappen. En dat kan ontzettend vervelend zijn, want je kan dan over jezelf gaan denken dat je helemaal niets kan en je haalt jezelf daarmee constant naar beneden. Dat roept gevoelens op van bijvoorbeeld angst, verdriet of onzekerheid.

Negatief zelfbeeld

Een negatief zelfbeeld is hetzelfde als een laag zelfbeeld, zoals we hierboven omgeschreven. Met een negatief zelfbeeld heb je weinig vertrouwen in jezelf. Je ziet alle sterke kanten van andere mensen en je vergelijkt jezelf daarmee. Van jezelf heb je niet zo’n hoge pet op en je bent vooral een kei in het opnoemen van je negatieve kanten. Doordat je je vooral focust op alles wat je niet kan, heb je ontzettend veel kritiek op jezelf.

Natuurlijk heeft iedereen wel eens van die dagen dat je je onzeker voelt over wat je doet, hoe je presteert, hoe je overkomt en hoe je je gedraagt. Maar als deze onzekerheid doorslaat en de negatieve gedachten in je hoofd de overhand hebben in jouw leven, dan heb je last van een negatief zelfbeeld. Voor jou voelt het alsof anderen altijd beter zijn dan jij en je bent constant op zoek naar bevestiging. Dat kan ontzettend vermoeiend zijn.

Oorzaken van een negatief zelfbeeld

Als de ervaringen in je (vroege) leven negatief of vervelend voor je zijn geweest en je daarmee een gemis of gebrek aan veiligheid, waardering en hechting hebt gehad, is dit vaak de oorzaak van een negatief zelfbeeld. Hierdoor wordt je verlangen naar goedkeuring en verbondenheid versterkt, net zoals je angst voor afkeuring. Hoe andere mensen over je oordelen en je beoordelen is daarom des te belangrijker.

Ervaar je psychische klachten?

Ervaar je psychische klachten?

Doe onze psychologische zelftest en krijg direct inzicht.

Gevolgen negatief zelfbeeld

Een negatief zelfbeeld kan je helemaal overnemen. Je beschouwt jezelf als onbelangrijk en onbekwaam. Als dit een langere periode aanhoudt, kunnen er verschillende psychische klachten ontstaan. Zoals faalangst of sociale angst. Als je vooral kritiek hebt op hoe je eruit ziet, dan kan je ook een eetprobleem ontwikkelen. Door de constante angst voor afwijzing, onderneem je ook steeds minder. Je maakt jezelf steeds kleiner, durft steeds minder en isoleert jezelf. Als deze klachten erger worden, kun je ook in een depressie terecht komen.

Je gedachten hebben invloed op jouw acties. Als jij negatief over jezelf denkt, ga je minder naar buiten, ontloop je (groepen) mensen of ga je misschien niet voor die opleiding of baan die je eigenlijk wel gewild had. ‘Ik kan het toch niet’ of ‘ik ben niet goed genoeg’, zijn gedachten die je dan vaak kan hebben. En juist omdat je al deze dingen ontloopt en niet doet, hou je dat negatieve beeld makkelijker in stand.

Negatief zelfbeeld en/of depressie

Negatief zelfbeeld kan zowel een risicofactor als een symptoom van een depressie zijn. Mensen met een negatief zelfbeeld hebben een grotere kans om een depressie te ontwikkelen. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Bij een depressie ben je onder meer vaak erg in jezelf gekeerd en heb je een hogere mate van zelfkritiek. Deze factoren kunnen leiden tot een negatief zelfbeeld.

Meer lezen over hechting?

Jouw hechtingspatroon heeft invloed op je zelfbeeld, je relaties en je stressgevoeligheid. Lees meer over het effect van je eerste 1.000 dagen op je leven nu, en hoe jij daar weer de baas over wordt.

Vraag gratis e-book aan

Negatief zelfbeeld behandelen

Ook al kan je je geen voorstelling maken van een positiever zelfbeeld, toch is dit mogelijk! Een negatief zelfbeeld en de negatieve gedachten die daarbij horen, zitten in ons hoofd. Een negatief zelfbeeld wordt daarom vaak cognitief behandeld en daar zijn ontzettend veel behandelvormen voor. Er is zelfs een behandelvorm speciaal ontwikkeld om een negatief zelfbeeld te veranderen in een positief zelfbeeld: COMET, oftewel Competitive Memory Training. In deze training ga je samen met een psycholoog of therapeut aan de slag met jouw negatieve zelfbeeld door hier kritisch op te evalueren. Vervolgens creëer je een realistisch zelfbeeld en geef je al jouw positieve eigenschappen en krachten een prominente plek in je gedachtewereld. Hierdoor ga je beter in je vel zitten, ontwikkel je meer zelfvertrouwen en sta je weer met meer plezier in het leven.

Naast COMET kan je aan de slag met je negatieve zelfbeeld met bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie, EMDR, schematherapie of Acceptance and commitment therapy (ACT). Het belangrijkste in het behandelen van een negatief zelfbeeld is dat de behandelvorm bij jou past. Het doel van elke behandeling is het loslaten van het negatieve beeld dat je van jezelf hebt om dit vervolgens in te ruilen voor een beeld dat beter past bij de werkelijkheid.

Spotify banner

Luister de podcast Waar wacht je op?

Vaak negatieve gedachten over jezelf? En hoe stop je met piekeren?

Luister de podcast Waar wacht je op?

Vaak negatieve gedachten over jezelf? En hoe stop je met piekeren?

Hulp bij je zelfbeeld

Herken jij je in bovenstaande klachten en wil je graag aan de slag met jouw zelfbeeld? Wil je je meer focussen op al jouw sterke kanten? Of heb je een vraag? Neem dan gerust contact met ons op. We zijn er om je te helpen. Je kan ons bellen op 085-4014720, een berichtje achterlaten of een telefonische afspraak inplannen op een moment dat jou uitkomt. In een gratis adviesgesprek leggen we je alle mogelijkheden uit en gaan we samen opzoek naar geschikte hulp die bij jou past.

Bronnen

Bij het samenstellen van deze pagina is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:

  • GGZstandaarden.nl
  • InfoNu

Informatie gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door . Demi is psycholoog in Amsterdam. Ze is onder andere gespecialiseerd in het behandelen van een (negatief) zelfbeeld. Ze is aangesloten bij Psyned.

Lara, Psyned verwijsteam
Wil je werken aan je zelfbeeld?

Heb jij last van je negatieve zelfbeeld? En wil je dit aanpakken? Neem dan contact op met ons verwijsteam. We geven je persoonlijk advies en koppelen je direct aan een erkende psycholoog.

Plan jouw gratis adviesgesprek