Paniekaanval
Als je een paniekaanval hebt, word je overvallen door intense angst en/of een extreem ongemakkelijk gevoel. Soms heeft een paniekaanval een duidelijke oorzaak. Het kan ook zijn dat je niet weet hoe ze ontstaan. Dit is soms extra lastig en je kan je hier erg onzeker door voelen. Heb je regelmatig een paniekaanval? Dan kan het ook zijn dat je een paniekstoornis hebt.
Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 6 februari 2024 Wat is een paniekaanval?Bij een paniekaanval word je plots overvallen door een golf van extreme angst. Tijdens zo’n aanval maakt je lichaam veel van het stresshormoon adrenaline aan. Dit is een natuurlijke reactie van het lichaam als (je denkt dat) er gevaar is; zo kan je sneller reageren. In bepaalde situaties duurt deze reactie langer en/of is de reactie intenser. Je hartslag gaat omhoog en soms lijkt het een slag te missen (hartkloppingen), je begint te zweten en je wordt licht in je hoofd. Ademen gaat lastig. Het lijkt alsof je geen lucht krijgt. Hierdoor kan je het gevoel krijgen dat je dood gaat of de controle verliest. Ineens lijkt alles onwerkelijk. Negatieve gedachten overspoelen je en je hebt het gevoel dat je gek wordt of gaat flauwvallen. Een paniekaanval kan enkele minuten duren, maar ook een half uur. Daarna neemt een paniekaanval langzaam af en uiteindelijk gaat het vanzelf weer over. Voor veel mensen is dit een enge ervaring. Misschien ben je zo geschrokken dat je bang bent om nog een paniekaanval te krijgen.
Paniekstoornis
Als je heel bang bent om nog een paniekaanval te krijgen, kan je een paniekstoornis ontwikkelen. Je ervaart zoveel angst voor een nieuwe aanval, dat je een nieuwe paniekaanval triggert (oproept). De paniekaanvallen gebeuren onverwachts, waardoor je nog angstiger wordt. Je bent dus voornamelijk bang voor het moment dat je weer zo’n aanval krijgt. Vooral situaties waarin je lastig weg kan of niemand je kan helpen, zijn heel beangstigend. Denk aan een lift, drukke straat of het openbaar vervoer. Het liefst vlucht je weg, maar dat is niet altijd mogelijk. Hierdoor vermijd je bepaalde situaties die mogelijk een nieuwe paniekaanval kunnen opwekken. Sommige mensen durven hierdoor niet meer naar buiten te gaan.
Jouw paniek aanpakken?
Symptomen paniekaanval
Bij een paniekaanval heb je negatieve gedachten en extreem angstige gevoelens die zich ook lichamelijk uiten. Een aantal veelvoorkomende kenmerken zijn:
- Je gaat zweten;
- Je hartslag gaat omhoog en soms voel je hartkloppingen;
- Je krijgt een snelle ademhaling (hyperventilatie);
- Je wordt misselijk;
- Je hebt een tintelend gevoel in je vingers;
- Je ervaart een drukkend gevoel op je borst;
- Je hebt het gevoel dat je gek wordt;
- Je bent bang om dood te gaan;
- Je krijgt het opeens heel warm of je hebt koude rillingen;
- Je wordt duizelig of je hebt een licht gevoel in je hoofd;
- Je voelt je vervreemd van jezelf (depersonalisatie) en/of de werkelijkheid (derealisatie).
Vooral de hartkloppingen en het gevoel in de borst kunnen je het gevoel geven dat er iets ernstigs aan de hand is. Het is fijn om te weten dat een paniekaanval op zichzelf geen schade kan aanrichten en vanzelf weer overgaat. Ondanks dat het op het moment zelf heel heftig kan voelen, kan dat een geruststellende gedachte zijn.
Hyperventilatie bij een paniekaanval
Een van de kenmerken van een paniekaanval is een snelle ademhaling en dat noemen we ook wel hyperventilatie. Hyperventilatie betekent letterlijk dat je te veel aan het ademen bent en je ademhaling uit balans is. Dit komt vaak door angst of spanning. Door het hyperventileren krijg je meer zuurstof binnen dan je nodig hebt en dit zorgt vaak voor dezelfde symptomen als bij een paniekaanval. Bijvoorbeeld een duizelig gevoel, tintelende vingers, het gevoel dat je geen lucht meer krijgt, pijn op de borst of hartkloppingen.
Als je aan het hyperventileren bent, ben je op een verkeerde manier aan het ademen. Je kan je ademhaling dan weer onder controle krijgen met ademhalingsoefeningen. Bijvoorbeeld door 4 tellen in te ademen en 8 tellen uit te ademen. Of 3 tellen in en 6 tellen uit, wat voor jou werkt. Als je maar langer uitademt dan inademt, en eventueel in de tussentijd de adem even vasthoudt. Hierdoor ga je bewust en gecontroleerd ademhalen, waardoor er vaak vanzelf meer rust ontstaat en het hyperventileren stopt.
Luister naar de podcast Waar wacht je op?
Waar komt een paniekaanval vandaan? En hoe ga je ermee om?
Oorzaak paniekaanval
Er zijn veel verschillende redenen voor een paniekaanval en meestal spelen meerdere factoren een rol. Als angststoornissen, paniekaanvallen en paniekstoornissen in je familie voorkomen, is de kans groter dat jij ook paniekaanvallen krijgt. Je kan ook last hebben van een disbalans van je neurotransmitters. Dit zijn kleine boodschappers die je lichaam en je hersenen helpen te communiceren met elkaar. Zij geven aan hoe je je voelt. Je kan hier een verstoring in hebben. Dit zorgt ervoor dat je je angstig voelt en last krijgt van paniekaanvallen. Cafeïne, alcohol en drugs kunnen angst en stressklachten verergeren. Je hartslag gaat bijvoorbeeld sneller kloppen, je ademhaling wordt oppervlakkiger of je kan gaan zweten. Dit kan een aanval veroorzaken. Daarnaast kunnen stressvolle situaties een paniekaanval opwekken.
Tips bij een paniekaanval
Een paniekaanval is een erg vervelende en overweldigende ervaring. Deze tips kunnen jou helpen als je een paniekaanval hebt:
- bedenk je dat een paniekaanval op zichzelf niet gevaarlijk is
- probeer je ademhaling te controleren. Haal diep adem in plaats van oppervlakkig
- vermijd situaties niet. Dit vergroot jouw angst uiteindelijk juist
- zoek afleiding
- zoek een rustige plek op
- schrijf over wat jouw paniekaanval triggerde
- praat over jouw angsten met iemand die je vertrouwt
Hoe kun je een paniekaanval voorkomen?
Je kan behoorlijk schrikken van een paniekaanval en dit maak je dan ook liever niet nog een keer mee. Vaak ontstaat er angst om nog een aanval te krijgen. Dit wil je het liefst voorkomen, voordat jouw angst een volgende paniekaanval zou veroorzaken. Dan wordt het een vicieuze cirkel. En daarvoor zijn best wat dingen te doen. Hieronder 5 tips:
1. Ademhalingsoefeningen
Een goede basis waar je altijd naar terug kan, is je ademhaling. We hebben een ademhalingsoefening voor je uitgeschreven die je kan helpen om rustig te blijven. Hoe vaker je je bewust bent van je ademhaling, hoe gewoner het wordt om in angstige situaties bewust te ademen.
2. Zorg dat je fit bent
Gezond eten, goed slapen en voldoende beweging zorgen ervoor dat je lekkerder in je vel zit. En dat maakt je weerbaarder tegen stress, spanningen en angsten die normaal een paniekaanval bij jou veroorzaken.
3. Herhaal positieve gedachten
Voordat je in een paniekaanval terecht komt, gaan er meestal een hoop doemscenario’s en negatieve gedachten door je heen. En deze zijn vaak verre van behulpzaam. Positieve gedachten zijn dat daarentegen wel. Die kunnen ervoor zorgen dat je je een stuk rustiger voelt. Het is begrijpelijk dat je de positieve gedachten niet kan benoemen op het moment dat je tegen een paniekaanval aan zit. Schrijf ze daarom van tevoren op een briefje of in de notities van je telefoon. Dan kan je ze er altijd bij pakken op het moment dat je ze nodig hebt.
4. Leid jezelf af
Bevind je je in een angstige situatie en merk je dat de paniek begint toe te slaan? Leid jezelf dan af door je omgeving te gaan observeren. Wat zie je? Welke kleuren zie je? Wat doen de mensen? Wat voor kleding dragen zij? Mocht dat niet werken voor jou, dan kan je je gedachten ook afleiden door een spelletje in je hoofd te spellen. Bijvoorbeeld het alfabet opnoemen met groente en fruit, je favoriete sporters of muzikanten. Hierdoor krijgt de angst minder kans en kan je een paniekaanval voorkomen.
5. Vraag om hulp
We snappen dat het ontzettend lastig kan zijn om de paniek voor te zijn en hiermee een paniekaanval te voorkomen. Veel mensen hebben soms te maken met paniekaanvallen en dat is zeker niet iets om je voor te schamen. Een psycholoog kan je helpen van deze angsten en paniekaanvallen af te komen. Neem contact op met ons verwijsteam voor een gratis adviesgesprek.
Op zoek naar een erkend psycholoog?
Deze psychologen helpen je graag bij angst. Bekijk hun profiel en plan je adviesgesprek in.
Behandeling paniekaanval
Zit je niet lekker in je vel en heb je veel last van stress? Dat maakt de kans op een paniekaanval groter. Als je regelmatig een paniekaanval hebt, is het verstandig om de stress in je leven te verminderen. Dit kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld met mindfulness of met cognitieve gedragstherapie. Maar ook voldoende slaap en beweging zijn nodig voor een balans tussen inspanning en ontspanning.
Lukt het je niet om van de paniekaanvallen af te komen? Dan kan je hier altijd hulp bij vragen van een psycholoog. Er zijn veel behandelingen die jou kunnen helpen je angsten te overwinnen en daarmee paniekaanvallen te voorkomen. Neem contact op met ons verwijsteam via ons contactformulier of bel ons meteen op 085-4014720. In een gratis adviesgesprek geven we je persoonlijk advies wat je het beste kan doen en welke psycholoog daar eventueel bij past.
Bronnen
Bij het samenstellen van deze pagina is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:
- Thuisarts
- Hersenstichting.nl
- OLVG.nl
Informatie gecontroleerd door expert
De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door onze psycholoog Ghislaine Regout. Ghislaine is gespecialiseerd in het behandelen van angsten en daaruit voortgekomen paniekaanval. Ze is aangesloten bij Psyned en het NIP.
Heb je zorgen over je paniekaanvallen?
Paniekaanvallen zijn erg vervelend en eng. En kunnen je leven gaan beheersen. Bel met ons voor vrijblijvend advies. Samen kijken we naar je angst en plannen we wanneer gewenst direct een afspraak voor je in bij een erkende psycholoog die bij je past.
