Scheiden of uit elkaar gaan

Scheiden is een ontzettend ingrijpend en emotioneel proces. Een keuze die je ook niet vaak in één dag maakt. Want je hebt samen iets opgebouwd, elkaar trouw beloofd en misschien hebben jullie samen wel kinderen. Hoe ga je hier op emotioneel gebied mee om? Hoe blijf je met elkaar communiceren? En als er kinderen in het spel zijn, hoe maak je het voor hen dan zo comfortabel mogelijk?

Laatste update: 6 september 2022

Waarom scheiden mensen?

De cijfers liegen er niet om: 1 op de 3 stellen gaan scheiden. Bij samengestelde gezinnen is dit zelfs 2 op de 3 stellen. Maar waarschijnlijk ligt dit aantal nog hoger, niet alle relaties staan namelijk geregistreerd als huwelijk. Waarom mensen scheiden is voor elk stel anders. Misschien hebben jullie wel huwelijksproblemen, jullie zijn uit elkaar gegroeid of voelen geen verbinding meer met elkaar. Of er is veel stress onderling, bijvoorbeeld door geldzorgen, een verbouwing, ziekte of het verliezen van een dierbare. Maar ook overspel of een vakantie samen kan in sommige situaties het einde van een huwelijk betekenen. Er is dus niet één reden waarom mensen scheiden, dit verschilt ontzettend per stel.

Wat moet je niet doen bij de scheiding?

Als jullie hebben besloten uit elkaar te gaan, dan breekt er een ontzettend moeilijke en emotionele periode voor jullie aan. In de meeste gevallen hebben jullie dit ook nog nooit meegemaakt. Een scheiding is echt een proces wat niet op het een of andere moment ‘klaar’ is. Het is dus niet gek dat je, mede door emoties, overspoeld raakt en misschien soms jezelf een beetje verliest. Toch zijn er een aantal dingen die je beter niet kunt doen tijdens een scheiding. Vooral om het jezelf en de situatie niet moeilijker te maken:

• Laten leiden door emoties
  Een scheiding is een emotioneel proces wat veel bij je kan oproepen. Dit is supernormaal. Er wordt vaak zelfs gesproken over een rouwproces. En ondanks dat je dit alle ruimte mag geven, is het niet handig om je door deze emoties te laten leiden in de scheiding. Bijvoorbeeld in de communicatie met elkaar of in het maken van keuzes en afspraken. Boosheid, schelden of ruzie levert op de lange termijn minder op dan op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Hoe moeilijk dat soms ook is.
• De kinderen betrekken
  Hebben jullie samen een of meerdere kinderen? Dan is het goed om duidelijk te zijn naar hen en een luisterend oor te bieden waar zij nodig hebben. Maar betrek ze nooit in ruzies of frustraties die bij jullie horen. Ook is slecht praten over je ex tegen je kinderen iets wat je niet moet doen. Een kind komt voort uit beide ouders. Ze voelen zich dus ook kind van allebei: 50% mama en 50% papa. Ruzies of negatieve communicatie over elkaar kan voor je kind voelen als een afwijzing. Tot slot: gebruik je kind niet om met elkaar te communiceren. Dit voelt voelt voor kinderen als erg belastend. Praat met elkaar en vindt daar een prettige manier in die voor jullie allebei werkt.
• Geen afspraken willen maken
  Een scheiding betekent ook veel regelen en afspraken maken voor de toekomst. En niet elke afspraak gaat in jouw voordeel zijn. Je moet dus ergens tegemoetkomen aan je partner. Andersom moet hij of zij dat ook bij jou. Doe je dit niet? Dan kan de situatie nog vervelender worden en misschien wel uitlopen op een vechtscheiding.
• In je scheiding blijven hangen
  Het verwerken van de scheiding gaat vaak niet in een rechte lijn. Soms wisselen emoties in het rouwproces elkaar af. Daarbij laten we vaak ook niet in een keer al het verdriet toe, een kwestie van ‘overleven’. Maar ook het praktische gedeelte: het maken van afspraken, spullen verdelen, nieuwe huizen of het verkopen van jullie oude huis, is vaak niet meteen geregeld. Daar gaat tijd overheen. Het advies is om deze twee dingen los van elkaar te zien en het allebei de tijd en ruimte te geven dat het vraagt. Maar als het dan eenmaal zo ver is, is het ook goed om je nieuwe leven te accepteren, het positieve proberen te zien en verder te gaan.

Nieuwe relatie na je scheiding: hoe pak je dat aan?

De één moet er nog langer niet aan denken, terwijl de ander er misschien wat eerder klaar voor is. Vroeg of laat komt er misschien een moment dat je nadenkt over een nieuwe partner naast je of misschien ben je al wel verliefd geworden. Het is in ieder geval verstandig om niet te snel te willen gaan: ben je echt verliefd of wil je vooral de leegte vullen die na de scheiding is ontstaan? Is dit laatste het geval, dan is er misschien nog wat meer tijd nodig om de scheiding te verwerken en je ex-partner en het leven dat jullie hadden los te laten.

Voel je aan alles dat er weer ruimte is voor een nieuwe relatie of is er al een nieuwe partner? Dan is het goed om hier eerlijk en duidelijk over te zijn naar je kinderen. Maar wel op een goed moment. Misschien heb jij en je ex-partner hier wel afspraken over gemaakt en stellen jullie een nieuwe partner pas na drie maanden of een halfjaar aan de kinderen voor. Belangrijk om je hieraan te houden.

Hou ook rekening met de verschillende reacties van je kinderen. Het kan zijn dat zij niet zo enthousiast gaan reageren zoals jij misschien hoopt. Voor je kind kan het namelijk ook als bedreiging voelen: verlies ik nu mijn papa of mama? Goed dus om duidelijk te zijn dat dat niet gebeurt en die momenten met je kinderen te blijven plannen.

Hoe maak je de scheiding zo comfortabel mogelijk voor je kinderen?

Een scheiding kan voor je kind(eren) voelen alsof de hele wereld instort. En misschien voel je je daar wel ontzettend schuldig over. Hoe vervelend dat ook is, je kunt meer doen voor je kind in deze situatie dan je van tevoren misschien denkt. Zo kun je je kind helpen door duidelijk te zijn en uitleg te geven over wat er verandert, maar ook over wat er niet verandert. Zoals dat je bijvoorbeeld altijd voor hem of haar blijft zorgen. Maar blijf wel altijd eerlijk, je wil je kind geen valse hoop geven. Verder zijn de volgende dingen belangrijk:

• Luister naar je kind
  Het is voor je kind ontzettend waardevol als jij als ouder beschikbaar blijft. Blijf luisteren naar wat je kind voelt, ook al kan dit voor jou ontzettend pijnlijk zijn. Zet je kind hierin centraal. Maar wees ook geduldig: voor jou is het misschien makkelijker je gevoelens onder woorden te brengen. Voor een kind is dit het vaak niet. Geef daarom niet te snel op.
• Wees scherp op het gedrag van je kind
  Tijdens of na de scheiding kan het gedrag van je kind veranderen. Misschien trekt je kind zich vaker dan normaal terug, is hij veel brutaler of juist opvallend behulpzaam. Op zich is dat ook niet zo gek, aangezien zijn of haar hele wereld opeens is veranderd. Toch is goed om hier scherp op te zijn. Wat is de reden van het dit gedrag? Zit er iets onder? Belangrijk om te laten zien dat, ondanks de moeilijke situatie, het nog steeds goed met jou gaat. Tegelijk is het voor je kind ook fijn om zijn of haar eigen pad te bewandelen. Niet elk kind zal (meteen) willen praten of heeft hulp nodig. Soms is daar later pas ruimte voor. Zolang ze maar weten dat de optie voor een luisterend oor er is: van jou of je ex-partner of een neutraal iemand.
• Blijf ouders
  Blijf voor zover kan, de ouders van je kind. Dit betekent dat jij en je ex-partner goed met elkaar moeten blijven communiceren en samenwerken. En dit kost misschien wel meer moeite dan voor de scheiding, toen woonde jullie namelijk nog onder één dak en zagen jullie elkaar elke dag. Toch is dit voor je kind heel belangrijk, want als jullie allebei nog ouders zijn van je kind zorgt dit voor een veiliger gevoel.
• Vraag (professionele) hulp voor je kind
  Als het je om wat voor reden dan ook niet lukt om aan de behoeften van je kind te voldoen, vraag dan om hulp. Kinderen zijn van nature loyaal aan hun ouders en willen dat je gelukkig bent. Dit kan betekenen dat zij het heel moeilijk vinden om hun hart te luchten over de scheiding en de situatie bij jou. Maar misschien lukt dit hem of haar wel bij opa en oma, een oom of tante, ouders van vriendjes of misschien is het wel fijn om professionele hulp van bijvoorbeeld een psycholoog in te schakelen en je kind hierin te begeleiden.

Welke leeftijd kind is het beste om te scheiden?

Er bestaat geen ‘beste’ leeftijd voor je kind om te gaan scheiden. Bij elke leeftijd en de bijhorende fase zijn er voor- en nadelen. Maar bij elkaar blijven voor de kinderen is in weinig gevallen de juiste keuze. Het is vooral belangrijk om als ouder tijdens en na de scheiding te blijven voorzien aan de behoeften die je kind heeft op die leeftijd. Zo hebben peuters vooral behoefte aan veiligheid, leiding en grenzen in de vorm van opvoedingsrituelen, terwijl een schoolgaand kind leert om zich te verplaatsen in een ander. Goed om hier samen met je ex-partner bewust van te zijn, je in te verdiepen en één lijn te trekken met elkaar.

Wat zijn de gevolgen van een scheiding voor een kind?

Een scheiding van je ouders heeft altijd impact op een kind en de gevolgen ervan kunnen ook weer verschillen per leeftijdsfase en het kind zelf. Daarbij ligt het ook aan hoe de scheiding is verlopen. Is jullie scheiding uitgelopen op een vechtscheiding? Dan blijkt uit onderzoek dat je kind later meer kans heeft op problemen. Hieronder een overzicht van de meest voorkomende problemen:

• Hechtingsproblematiek
• Identiteitsproblemen
• Problemen met relaties, bijvoorbeeld door verlatingsangst of bindingsangst
• Negatief zelfbeeld
• Angsten of een depressie
• Leer- en gedragsproblemen

Als ouder heb je hier tijdens een scheiding en daarna invloed op. Juist door het zo stabiel mogelijk te houden voor je kind en veel aandacht, steun en uitleg te geven.

Hulp bij je scheiding

Het kan voor jullie en je kinderen ontzettend waardevol zijn om hulp van een psycholoog in te schakelen tijdens deze vaak onoverzichtelijke reis met elkaar. De kans is namelijk groot dat je door alle emoties en gebeurtenissen tegen behoorlijk wat obstakels kan lopen. Daar helpen we graag bij. Neem vrijblijvend contact met ons op voor een gratis adviesgesprek. Daarin geven we je meer inzicht in jullie specifieke situatie en welke hulp daar mogelijk bij past. Plan je gratis adviesgesprek op een moment dat jou/jullie uitkomt of bel naar 085-4014720.

Bronnen

Bij het samenstellen van deze pagina is gebruikt gemaakt van de volgende bronnen:

• Richtlijnenjeugdhulp.nl
• Podcast Waar wacht je op?

Gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door psycholoog en expert op gebied van scheiden Sophie van Schieveen. Sophie is aangesloten bij beroepsvereniging SKJ en bij Psyned.