Home » Psychose

Psychose

Stel je voor, je begint stemmen te horen of je denkt dat mensen je pijn willen doen, terwijl dit niet zo is. Het lukt je niet om de realiteit en jouw ervaringen uit elkaar te houden. Als je de grip op de werkelijkheid verliest, spreken we van een psychose. Dit kan een enge en verwarrende ervaring zijn. We leggen uit wat een psychose is, hoe je het kan herkennen (bij jezelf of bij anderen) en wat je eraan kan doen.

Wij kunnen je helpen

Direct de juiste hulp van een psycholoog die bij je past

Erkende psychologen
Al 47.242 mensen geholpen
Snel en persoonlijk
Geen wachtlijst

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 29 mei 2024

Inhoudsopgave

Wat is een psychose?
Oorzaak psychose
Symptomen psychose
Gevolgen psychose
Behandeling psychose
Onze Psychologen, die helpen met psychose

Wat is een psychose?

Als je een psychose hebt, ben je de grip op de realiteit kwijt. Je ziet of hoort dingen die er niet zijn. Dit noemen we ook wel hallucineren. Je hebt wanen: bepaalde overtuigingen en ideeën die niet kloppen met de werkelijkheid. Het wordt steeds lastiger om de werkelijkheid te scheiden van je ervaringen. Als je last hebt van een psychose geef je heel veel betekenis aan de wereld om je heen. Volgens jou schuilt er overal gevaar.

Onderzoek van de Open Universiteit vertelt dat 1 op de 6 Nederlandse volwassenen ooit wel eens een psychotische ervaring heeft gehad. Voor je gevoel word je bijvoorbeeld bespioneerd, denk je dat je persoonlijke boodschappen via de radio of televisie krijgt, of je bent ervan overtuigd dat mensen je gedachten kunnen horen. Dit af en toe hebben is niet erg. In de meeste gevallen heeft de omgeving het niet door en lukt het je om te presteren op werk of school. Wanneer je vaker, langer en heftiger psychotische ervaringen hebt, kan het wel een probleem worden. De wanen en stemmen kunnen gaan overheersen. Je kan dan nergens anders meer aan denken en je gaat er ook naar handelen. Je hebt hier geen controle over en het zit je dagelijks leven in de weg.

Hoelang duurt een psychose?

Meestal treedt de eerste psychose op rond je adolescentie en vroege volwassenheid (18-25 jaar). Hoelang een psychose duurt is moeilijk te zeggen. Dit verschilt per persoon. Vaak duurt een psychotische periode een aantal weken tot maanden. Sommige mensen ervaren één keer een psychose, terwijl anderen meerdere keren een psychotische periode doorgaan.

Oorzaak psychose

Iedereen kan een psychose krijgen, maar sommige mensen zijn er net iets gevoeliger voor dan anderen. Het is moeilijk om één duidelijke oorzaak aan te wijzen, want meestal is het een combinatie van factoren. Soms is een psychose duidelijk te verklaren door lichamelijke klachten, zoals hoge koorts, schommelingen in de hormoonhuishouding of een snelwerkende schildklier. Je kan psychotische gevoeligheid hebben doordat het in je familie voorkomt, dan heb je een kwetsbaarheid voor psychoses. Veel drugs gebruiken of plotseling stoppen met drugs kan een psychose uitlokken. Een andere mogelijke oorzaak is dat je een onderliggende stoornis hebt, waardoor je meer kans hebt om een psychose te krijgen.

Klachten die de kans op een psychose vergroten

Mensen met schizofrenie, een bipolaire stoornis, een depressie of trauma hebben een verhoogd risico om een psychose te ontwikkelen. Wat hebben al deze klachten met elkaar gemeen? Een verstoring in de aanmaak van dopamine. Dit stofje is een soort boodschapper die zegt: ‘Dit is belangrijk’. Tijdens een psychose maakt het brein te veel van dit stofje aan, waardoor het ook onbelangrijke dingen gaat markeren als belangrijk. Je brein raakt overweldigd, omdat het te veel informatie krijgt.

Schizofrenie

Bij schizofrenie, ook wel psychosegevoeligheidssyndroom, heeft iemand een grotere kans om een psychose te krijgen. Bij deze stoornis heb je ook last van wanen en hallucinaties. Maar wat is het verschil? Psychose is een parapluterm voor de diverse symptomen, zoals waanideeën. Iemand krijgt pas de diagnose schizofrenie als hij tenminste een maand lang een psychose heeft gehad. En minimaal een half jaar last heeft van (rest)klachten. Hiermee bedoelen we de gevolgen van een psychose. Hier gaan we later op deze pagina dieper op in.

Symptomen psychose

Een psychose kan je aan een aantal kenmerken herkennen: hallucinaties, waanbeelden/waanideeën en verwardheid. Deze kenmerken zijn in te delen in positieve en negatieve symptomen. In dit geval betekent positief niet dat het prettig of goed is, maar dat er bepaalde kenmerken aan jouw persoonlijkheid zijn toegevoegd en/of dat bepaalde eigenschappen duidelijker naar voren komen. Bij de negatieve symptomen is het andersom. Er verdwijnen eigenschappen of ze worden afgevlakt.

Positieve psychose symptomen

Bij een positieve psychose komen er nieuwe eigenschappen naar boven. Iemand gedraagt zich anders dan dat je van hem of haar gewend bent. Een positieve psychose kan je herkennen aan de volgende punten.

Hallucinaties. Je hoort, ziet, ruikt, proeft of voelt dingen die er niet zijn. Voor iemand met een psychose lijkt dit echt, maar andere mensen kunnen het niet waarnemen. Dit kan heel beangstigend zijn.
Wanen. Vaak zijn dit onjuiste gedachten of ideeën over gebeurtenissen. De wanen komen niet overeen met de realiteit, maar iemand met een psychose is ervan overtuigd dat dit waar is. In veel waanideeën spelen ze zelf een centrale rol. Sommige mensen denken dat ze een belangrijke taak te vervullen hebben, terwijl anderen denken dat zij achtervolgd worden.
Verward zijn. Mensen die een psychose ervaren, hebben een verward denkproces dat voor buitenstaanders lastig te volgen is. Tijdens een gesprek kunnen ze snel van onderwerp wisselen en maken ze zinnen niet af. Het valt op dat ze met verschillende dingen tegelijk bezig zijn. Daarnaast hebben ze hun gevoelens niet onder controle. Ze kunnen plotseling in huilen uitbarsten of hard lachen.
Ander gedrag. Een persoon kan tijdens een psychose helemaal veranderen. Hij/zij vertoont ander gedrag dan normaal. Bijvoorbeeld: heel druk gedrag vertonen of voor zich uit blijven staren.

Negatieve psychose symptomen

Bij een negatieve psychose vertoon je bepaald gedrag juist niet meer. Een negatieve psychose herken je aan de volgende punten:

Vlak gezicht;
Lusteloosheid;
Weinig energie;
Weinig bewegen;
Veel alleen willen zijn;
Sociaal contact vermijden;
Slechte concentratie;
Ontbreken van ziektebesef.

Je kan zowel de positieve als negatieve symptomen tegelijk ervaren. Na een psychose kan je ook nog steeds last hebben van een aantal symptomen, zoals weinig energie, sombere gevoelens en moeite hebben met initiatief tonen.

Gevolgen psychose

Een psychose is niet schadelijk voor je gezondheid en het zorgt ook niet voor blijvende schade in je hersenen. Wel kunnen de symptomen veel invloed hebben op je dagelijks leven. Sommige mensen hebben in het begin niet door dat ze een psychose hebben. Vaak ziet de omgeving het als eerste. Door de wanen en hallucinaties kan je je anders gedragen dan normaal. Dit kan voor zowel jou als je omgeving verwarrend of beangstigend zijn. Als de psychose over is, kan je nog lang last hebben van bepaalde symptomen. Je hebt bijvoorbeeld weinig energie en je kan je minder goed concentreren. Hierdoor kan het dat je minder presteert op je studie of werk. Daarnaast wil je graag veel alleen zijn, heb je geen energie voor sociaal contact of vind je het moeilijk om contact te leggen met anderen. Dit kan veel invloed hebben op je relaties.

Behandeling psychose

Er zijn verschillende therapievormen geschikt om een psychose te behandelen, de fase van je psychose is een bepalende factor voor welke je inzet. In het begin pak je vooral de symptomen aan. Meestal bestaat dit uit medicatie (antipsychotica), psycho-educatie (voorlichting) en cognitieve gedragstherapie (CGT). Dit zorgt voor meer rust in je hoofd en een minder angstig gevoel. Zodra je minder last hebt van de symptomen, ga je aan de slag met je herstel. Je leert omgaan met je psychosegevoeligheid en alles wat daarbij komt kijken. Denk hierbij aan de bijwerkingen van medicatie en de vooroordelen waar je mee te maken van krijgen bij een psychose. Het dagelijks leven oppakken is de laatste fase van de behandeling van een psychose. Samen met je psycholoog kijk je hoe je weer naar je werk, studie of dagbesteding kan. Dit bouw je rustig op.

Hoe kan Psyned mij helpen?

Een psychose kan heel naar zijn om mee te maken. Misschien ben je bang geworden om nog een psychose te krijgen of ben je onzeker over wat je ervaart. Onze psychologen kunnen jou helpen om te leren leven met psychosegevoeligheid. Wij kunnen geen medicatie voorschrijven, dat kan alleen een arts of psychiater doen. Een psychiater onderzoekt of je klachten bij een psychose passen en kan zo een diagnose stellen. Wij kunnen jou mentale ondersteuning bieden, zonder wachtlijst.

Je kan door een psychose bijvoorbeeld ook vragen krijgen over het leven, zoals: ‘Wat voor zin heeft het leven?’. Onze psychologen kunnen jou hierbij ondersteunen. Ga bijvoorbeeld aan de slag met thema’s als zingeving, zelfvertrouwen en angst overwinnen.

Heb je nog een vraag? Of wil je weten hoe wij je verder kunnen helpen? Aarzel niet en neem contact op met ons verwijsteam. Plan een gratis adviesgesprek in of bel 085-4014720 voor advies op maat.