Post Intensive Care Syndroom

Wat is Post Intensive Care Syndroom?

Post Intensive Care Syndroom (PICS) is een verzamelnaam voor symptomen waar patiënten last van kunnen krijgen na een opname op de intensive care (IC) afdeling in het ziekenhuis. Het gaat om gezondheidsklachten die na de periode van ernstig ziek zijn blijven bestaan. Dat kunnen lichamelijke klachten zijn, maar ook problemen die invloed hebben op aandacht en geheugen, gedachten, stemming en gevoelens.

Levens redden, daar gaat het om op een intensive care. Jaarlijks worden in Nederland ongeveer 80.000 ernstig zieke mensen op een IC opgenomen. Dankzij de goede IC-zorg in ons land en de verbeterde technische mogelijkheden overleven velen van hen hun bedreigende ziekte en kunnen ze de draad van het leven weer oppakken. Maar zo’n opname maakt impact. Sommige patiënten ervaren een jaar na hun IC-opname nog aanzienlijke lichamelijke en psychische problemen. Het Post Intensive Care Syndroom komt bovenop de gevolgen van de onderliggende ziekte die de aanleiding gaf tot de IC-opname.

Wat is PICS-F?

Naasten kunnen ook PICS ontwikkelen, dat heet PICS-F (waarbij de ‘F’ staat voor familie), want een levensbedreigende ziekte raakt niet alleen de patiënt, ook de mensen om hem/haar heen. Door de continue stress en slapeloze nachten, de hectische IC-omgeving en het reizen naar het ziekenhuis, en alle bijkomende gevoelens van angst en onzekerheid, staan de naasten en familie flink onder druk. Tijdens de IC-opname moeten zij soms over ingrijpende en overweldigende zaken beslissingen nemen. Hierdoor kunnen ook naasten psychische problemen ontwikkelen, zoals depressie, angst en PTSS.

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 20 maart 2023

Symptomen Post Intensive Care Syndroom

Psychische problemen

Angst: na een intensive care opname kunnen stress, spanning en onrustige of angstige gevoelens blijven aanhouden. Er kunnen problemen zijn met slapen, concentratie en eetlust. Daarnaast is men prikkelbaar en sneller geïrriteerd. Ook kunnen er angstige gevoelens ontstaan als je aan de intensive care of het ziekenhuis denkt. Deze angstige gevoelens kunnen het dagelijks leven flink overheersen.

Depressiviteit: patiënten kunnen last houden van stemmingswisselingen. Zo kunnen zij de ene dag opgewekt zijn en de andere dag down zijn. Je hebt bijvoorbeeld last van irritaties, lusteloosheid, verdriet, ongeduld en schuldgevoelens.

PTSS: er zijn flash backs en heftige schrikreacties. Patiënten kunnen last hebben van nachtmerries en onjuiste herinneringen van de IC-opname, vooral als er een delier is doorgemaakt. Herinneringen aan de ziekteperiode, IC-opname en geluiden kunnen intense gevoelens met heftige fysieke of emotionele reacties opwekken: transpireren, huilbuien, hartkloppingen en paniek.

Cognitieve problemen

Het denken, organiseren en plannen kan verstoord raken na een IC-opname. Dat geldt voor zowel oudere als jongere patiënten. De klachten kunnen heel subtiel of heel duidelijk zijn. Patiënten kunnen snel overweldigd raken door prikkels zoals drukte, geluid en licht en snel de draad van een gesprek kwijtraken. Ook multitasking kan moeilijk zijn, evenals de ruimtelijke waarneming.

Fysieke problemen

IC verworven spierzwakte kan ontstaan door de kritieke ziekte en de IC-behandeling die nodig was om de patiënt te laten overleven. Het komt voor bij een derde van de beademde patiënten, de helft van de sepsis patiënten en tot de helft van de patiënten die langer dan een week op de IC liggen.

Verminderde kwaliteit van leven

Men kan het werk niet hervatten, kan niet op het oude niveau functioneren en levert aan zelfstandigheid in.

Gevolgen van PICS

De prevalentie van PICS en PICS-F (het aantal zieken) is hoog. Het heeft grote invloed op de sociale, maatschappelijke, financiële en arbeidsgerelateerde status van de patiënt en zijn naasten. Bijna de helft van de 80.000 IC-patiënten krijgt last van PICS. De zorgbehoefte kan groot zijn. De erkenning en herkenning van deze IC gerelateerde aandoening is van groot belang om zorg op maat te kunnen leveren.

Bij veel zorgprofessionals die direct contact hebben met deze categorie patiënten, is weinig tot geen bekendheid omtrent PICS. Patiënten worden daardoor niet erkend in hun klacht en worden te laat doorverwezen.

Behandeling Post Intensive Care Syndroom

Er lopen tal van nazorgprogramma’s voor post IC-patiënten in ziekenhuizen. Zo zijn er nazorgpoli’s die patiënten drie maanden na hun ontslag bezoeken en er vinden exitgesprekken plaats. Ook wordt er een huisartsbrief verstuurd met advies voor verdere zorg. Om de zorg goed op elkaar af te kunnen stemmen is het van belang dat diegene naar wie de patiënt wordt doorverwezen, bekend is met deze problematiek.

Post IC-patiënten die forse psychopathologie hebben ontwikkeld, zullen daar zo snel mogelijk de geschikte therapie voor moeten krijgen. Hierbij kan je denken aan cognitieve gedragstherapie, ACT, exposure therapie en EMDR. Eventueel ondersteund door medicatie.

Bij fysieke problemen moet men doorverwezen worden naar de fysiotherapeut. Van de fysiotherapeut kan de patiënt specifieke oefeningen en een trainingsprogramma krijgen die zich richten op het verhelpen van spierzwakte.

Cognitieve problemen kan je behandelen door zo snel mogelijk te beginnen met cognitieve revalidatie. Als er mildere klachten bestaan, of als de patiënt al een reguliere behandeling heeft ondergaan, is het zeer zinvol om een herstelprogramma te volgen. Onderwerpen die hierin naar voren kunnen komen:

• mindfulness oefeningen
• post traumatische groei stimuleren
• compassie-oefeningen
• lotgenoten contact
• informatie en educatie over de IC-opname
• leefregels meegeven

Hulp bij Post Intensive Care Syndroom

Een intensive care ervaring kan erg intens zijn en voor veel klachten zorgen. Bij Psyned zijn verschillende psychologen aangesloten die veel ervaring hebben met PICS. Zij kunnen jou helpen met jouw klachten. Bel met ons verwijsteam op 085-4014720 of neem contact op per mail. Wij kunnen jou persoonlijk adviseren en wanneer gewenst direct een afspraak inplannen bij een ervaren psycholoog.

Informatie gecontroleerd door psycholoog

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Yara van Gendt. Yara is psycholoog in Zwolle en heeft scholing gevolgd in PICS. Ze is aangesloten bij Psyned en het NIP.