Gender 

Wat is gender? 

Gender verwijst naar de verwachtingen en ideeën die mensen hebben over hoe mannen en vrouwen zich moeten gedragen en eruit moeten zien. Vroeger dachten mensen dat er twee geslachten waren: mannen en vrouwen, en dat ze zich op een bepaalde manier moesten gedragen. Bijvoorbeeld: mannen moeten sterk en stoer zijn, terwijl vrouwen zorgzaam en lief moeten zijn. Maar gender is veel ingewikkelder dan dat. Je kan gender op meerdere manieren ervaren. Sommigen voelen zich helemaal man of helemaal vrouw, terwijl anderen zich een mix voelen van beiden, of zelfs helemaal niet passen in al deze genders. Dus gender gaat over de ideeën en verwachtingen die mensen hebben over hoe mannen en vrouwen zich moeten gedragen. Voor iedereen is dit anders. 

Wat is genderidentiteit? 

Als we praten over genderidentiteit, gaat het eigenlijk over hoe jij jezelf ziet (identiteit). Dit is anders dan je aangeboren geslacht dat wordt bepaald op basis van uiterlijke en inwendige geslachtsorganen, hormonen en chromosomen. Een chromosoom is een cel met allerlei instructies voor ons lichaam. Het is een soort blauwdruk voor ons lichaam. Zo kan je geboren worden met een vagina en eierstokken, maar je geen vrouw voelen. Je kan ook geboren worden als jongen, maar je een meisje voelen. Genderidentiteit gaat dus over wat jij van binnen voelt, niet alleen over hoe je eruitziet. Man en vrouw zijn niet de enige genders. Er bestaan veel verschillende genderidentiteiten. 

Welke genders zijn er?  

Je kan je zowel man als vrouw voelen. Op de ene dag voel je je meer vrouw en op de andere dag meer man. Gender staat niet vast en je genderidentiteit kan veranderen in de loop van de tijd (genderfluïde). En omdat gender steeds verandert en er meer identiteiten bijkomen is het lastig om te zeggen hoeveel genders er zijn. Volgens sommige experts zijn er wel honderden. Hieronder bespreken we een paar genderidentiteiten: 

• Cisgender. Dit verwijst naar iemand die zichzelf identificeert met zijn of haar biologische geslacht. Je voelt je man óf vrouw. 
• Non-binair. Iemand die non-binair is, voelt zichzelf geen man of vrouw. Ze voelen zich niet verbonden met de rol van vrouw of man. Of ze voelen zich evenveel man als vrouw. 
• Intergender. Ook wel intersekse genoemd. Het geslacht is niet helemaal duidelijk. Dit kan komen doordat je met het mannelijke én vrouwelijke geslachtorgaan geboren bent, of er zijn veranderingen in je geslachtschromosomen. Zo heb je meer of minder dan twee geslachtschromosomen*.  
• Agender.  Ook wel genderneutraal. Iemand identificeert zichzelf niet met een bepaald gender. 
• Transgender. Een transgender voelt zich niet verbonden met het geslacht waarmee ze geboren zijn. Dit willen ze liever veranderen. Je kan geboren zijn als jongetje, terwijl je je een meisje voelt of andersom.  

*Van onze ouders krijgen we een pakketje cellen mee die bestaat uit 23 chromosomen. Je moeder geeft je een X-chromosoom en je vader geeft je een X- of een Y-chromosoom. Dit bepaalt of je een jongetje of meisje wordt. Als je een X- en een Y-chromosoom hebt, ben je een man. En een vrouw heeft twee X-chromosomen. Een intersekse heeft een XXY-chromosoom of de X-chromosomen ontbreken gedeeltelijk of volledig.  

Genderdysforie 

Bij genderdysforie ervaar je ontevredenheid, angst, afkeer of ongemak met je lichaam, genderrol en de manier waarop je gezien of behandeld wordt. Je genderidentiteit en je biologische geslacht komen niet overeen. Sommige mensen ervaren dit zo sterk dat ze zelfs hun lichaam willen aanpassen. Denk aan borsten laten weghalen of laten groeien, of een geslachtsverandering willen ondergaan. Terwijl anderen zich volledig man en vrouw tegelijkertijd voelen, of iets daartussenin, of geen van beiden. Iedereen ervaart genderdysforie op een andere manier. 

Als je transgender bent, voel je je zowel mannelijk als vrouwelijk. Maar je bent niet blij met de rollen die daarbij horen. Je wilt deels horen bij het andere geslacht, maar je wilt geen volledige geslachtsaanpassing. Je neemt gedeeltelijk de rol aan van het andere geslacht. Sommige mensen willen het liefst een volledige geslachtsaanpassing. Je hebt het gevoel dat je in het verkeerde lichaam bent geboren. Dan spreken we over transseksualiteit. En anderen voelen zich fijn als ze zich soms kleden als het andere geslacht. Dit heet travestie. 

Symptomen van genderdysforie 

Je kan genderdysforie niet in symptomen beschrijven. Iedereen ervaart genderdysforie op een andere manier. Toch kan je het als ouder op tijd herkennen. Dit is belangrijk, want een kind kan zich heel ongelukkig voelen door genderdysforie. Zo kunnen jullie samen ontdekken wat je kind wel gelukkig maakt. Het kan ook zijn dat je op latere leeftijd ontdekt dat je je niet prettig voelt bij je biologische geslacht. Dan kan je de volgende punten ervaren: 

Gevolgen genderdysforie 

Mensen met genderdysforie worstelen van jongs af aan met hun genderidentiteit. Dit kan veel invloed hebben op je ontwikkeling en hoe je je voelt. Je hebt het gevoel dat je niet goed in de traditionele man-vrouwrollen past. Hierdoor voel je je vaak verward en buitengesloten. Dit beïnvloedt je zelfbeeld en je kan een afkeer naar je eigen lichaam toe ontwikkelen.  

Iemand met genderdysforie krijgt ook vaak te maken met discriminatie, uitsluiting en pestgedrag. Daarom vermijd je het liefst sociaal contact, dit kan ervoor zorgen dat je in een sociaal isolement terecht komt. Veel Nederlandse transgenders voelen zich daarom erg eenzaam.  

Mensen met genderdysforie hebben ook vaker last van angst en depressie. Twee derde heeft wel eens gedacht aan zelfmoord, en 21% heeft ook een poging gedaan*. Ook zelfbeschadiging, middelenmisbruik en lichamelijke verwaarlozing komen vaker voor bij iemand die worstelt met zijn genderidentiteit. 

* Als je aan zelfdoding denkt, praat daar dan over met de deskundige vrijwilligers van 113 Zelfmoordpreventie via de telefoon (0900-0113) of chat (24 uur per dag bereikbaar). 

Genderdysforie behandeling 

Hoe een behandeling voor genderdysforie eruitziet hangt af van wat je wensen en behoeften zijn. Onze psychologen en therapeuten kunnen je op verschillende manieren helpen. Zo kan je bijvoorbeeld aan de slag gaan met je gevoelens rondom je gender. Of je leert je genderidentiteit beter kennen en versterken. Dit kan onder andere zijn dat je ontdekt welke voornaamwoorden je fijn vindt, hoe je wilt heten of hoe je eruit wilt zien. Een psycholoog kan je ook helpen bij het omgaan met familie, vrienden, werk en andere sociale situaties.  

Als je veel angstige of negatieve gedachten hebt, kan cognitieve gedragstherapie (CGT) je verder helpen. Je leert wat voor invloed deze belemmerde gedachten op je hebben en hoe je ermee om kan gaan. Tijdens CGT leer je hoe die gedachten je beïnvloeden en krijg je tips om ermee om te gaan. Er zijn nog vele andere behandelmogelijkheden voor genderdysforie. Wil je hier meer over weten? Neem dan contact op met ons verwijsteam. Dit doe je door een gratis adviesgesprek te plannen of bel naar 085 – 4014 720. Wij beantwoorden graag al je vragen.