Hoe herken je een burn-out?

Laatste update: 12 november 2021

De eerste signalen van een burn-out

Je denkt bij burn-out misschien al snel aan lange, zware werkdagen, weinig thuis zijn en korte nachten. Zo kan een burn-out zeker ontstaan, maar het is een eenzijdig beeld. Burn-out heeft veel verschillende oorzaken: denk aan een heel perfectionistische mindset, of stress veroorzaakt door zaken die niets met werk te maken hebben. Ook doorzetters lopen het risico om burned out te raken. De eerste tekenen van een burn-out zijn vaak makkelijk af te doen als ‘gewoon’ stress. Maar wanneer deze stress structureel is, lang aanhoudt, en je niet de tijd neemt om te herstellen kun je last krijgen van meer en zwaardere klachten.

Ben ik niet gewoon gestrest?

Het verschil tussen ‘gewoon’ stress of overspannenheid en burn-out is dat een burn-out niet overgaat als je de oorzaken van jouw stress weghaalt. Burn-out is het gevolg van structureel te veel stress en vereist dus ook een structurele oplossing. Door af en toe eens stil te staan bij jouw gedrag en gewoontes kun je erachter komen of jij gewoon gestrest bent, of een beginnende burn-out hebt. Neem je weleens de tijd om te ontspannen? Leg je jezelf veel druk op en neem je altijd veel hooi op je vork?

Toch is het niet altijd makkelijk om je eigen gedrag te analyseren. Er zijn ook bepaalde symptomen waaraan je een burn-out kunt herkennen. Wij zetten de vaakst voorkomende voor je op een rijtje.

Luister de podcast Waar wacht je op?

Oververmoeid? Stress? Overspannen? Of misschien een burn-out?

Burn-out aflevering

Je zelfvertrouwen is weg en hebt nergens zin in

Waar je eerst van alles ondernam, heb je nu het gevoel dat weinig meer lukt. Alles lijkt twee of drie keer zoveel moeite te kosten, en daardoor doe je eigenlijk het liefste niks meer. Maar ook dat zit je eigenlijk niet lekker. “Ik moet toch wel iets doen?”, denk je. Dit is een teken dat je lichaam opgebrand is. Het sputtert tegen, ook al wil je nog wel. Op den duur kan dit ertoe leiden dat je echt lusteloos wordt. Het is belangrijk dat je in deze situatie aardig bent voor jezelf. Negatieve gevoelens zullen dit gevoel niet beter maken, maar juist verergeren. Gun jezelf rust, en de mogelijkheid om te herstellen. En probeer aan te voelen wanneer je wel weer iets (kleins) kunt ondernemen.

Je kan niet stoppen met piekeren

Piekeren is een vicieuze cirkel. Met een burn-out twijfel je vaak aan je eigen kunnen. Er schieten je waarschijnlijk allerlei gedachten te binnen die verklaren waarom dingen jou niet (meer) lukken, en door erover te blijven piekeren geef je die gedachten meer kracht. Dit kan ervoor zorgen dat je slecht slaapt, weinig eet, niet tot rust komt, en veel stress ervaart.

Om het piekeren te verminderen is het belangrijk te beseffen dat piekeren je niets oplevert. Je kunt het verleden niet veranderen, en je hebt niet over alles controle. Het accepteren van jouw gedachten zal je helpen minder te piekeren. Ook helpt het om op te schrijven wat jou allemaal dwars zit. Zo verminder je de chaos in je hoofd en kun je wat objectiever naar je gedachten kijken.

Je lichaam werkt niet meer mee

Met een burnout ben je vaak zowel mentaal als fysiek ‘op’. Het komt heel vaak voor dat het lichaam gewoon niet meer goed doet wat je wil. Fysieke inspanning lukt dan vaak nauwelijks meer. Dat kan een enge gewaarwording zijn, zeker als je normaal gesproken erg actief bent.

Blijf in deze situatie goed voor jezelf zorgen. Gezond eten en lichte activiteiten kunnen een groot verschil maken. Dat betekent dat je genoeg voedingsstoffen binnenkrijgt (gezonde vetten, koolhydraten, eiwitten, vitaminen en mineralen) en bijvoorbeeld af en toe even naar buiten gaat. Gebruik hierbij vooral je gezonde verstand in plaats van dat je aan een bepaald dieet begint, of een streng sportschema voor jezelf opstelt.

Je reageert gespannen en/of cynisch

Dit is een copingmechanisme van je lichaam om zichzelf te beschermen. Je merkt dit vaak vooral aan het feit dat sociale interacties niet meer vanzelf gaan. Ze kosten je ontzettend veel moeite. Je bent uitgeput en dus wil je je beschermen tegen nieuwe prikkels en nieuwe stress. Het gevolg daarvan is dat je gespannen maar ook cynisch of ongeïnteresseerd kan reageren. Jouw omgeving, maar ook jijzelf kan hiervan schrikken. Zeker als dit niet in lijn is met hoe je normaal gesproken bent als persoon.

Het helpt hierbij om te onthouden dat je als persoon niet veranderd bent. Je hebt alleen de capaciteit even niet om met bepaalde situaties om te gaan, maar dat is niet permanent. Je hoeft niet aan jezelf te twijfelen. Wel is het belangrijk dat jij wat aan je klachten doet. Ze gaan namelijk niet zomaar weg.

Doe de burn-out test

Het Nationaal Centrum Preventie Stress & Burn-out waarschuwde al: als er niet wordt ingegrepen zit er een heuse burn-out golf aan te komen. De huidige situatie in het land zorgt voor veel verandering en structurele stress. Als je daar te lang mee blijft zitten ligt een burn-out op de loer. Maar het hoeft niet te laat te zijn. Herken jij de klachten in dit artikel bij jezelf, of misschien bij iemand anders? Met onze burn-out test kun je erachter komen of een behandeling jou zou kunnen helpen.