Intergenerationeel trauma: hoe trauma doorgegeven wordt van generatie op generatie

Wat is intergenerationeel trauma? 

Soms maakt iets zoveel indruk op je dat je het moeilijk kan verwerken, zoals mishandeling, verwaarlozing of leven in een oorlog. Dit heeft zo’n grote indruk op je gemaakt dat het moeilijk voor je is om ermee om te gaan. Dit noemen we trauma. 

Bij een intergenerationeel trauma of transgenerationeel trauma wordt een trauma, dat vaak nog niet verwerkt is, doorgegeven aan de volgende generatie. Je hebt het trauma zelf niet meegemaakt, maar je voelt wel de effecten ervan. Het kan zelfs zijn dat je de symptomen van een trauma ervaart.  

Een voorbeeld van een intergenerationeel trauma kan zijn: je vindt het lastig om je gedachten en gevoelens te uiten. Dit kan komen omdat je familie uit een land komt waar het gevaarlijk was om je kritisch uit te spreken. Als je je kritisch uitsprak over de politiek, kwam niet alleen jij, maar kwamen ook je familie en vrienden in gevaar. Het was veiliger om te zwijgen en alles binnen te houden. Dit heb je van je moeder overgenomen, want zij heeft dat toen zo geleerd. 

Hechtingsproblemen door intergenerationeel trauma 

Kinderen zoeken liefde, steun en veiligheid bij hun ouders. Hoe goed dit lukt, bepaalt hoe we ons later in relaties gedragen. Als ouders goed reageren op de behoeften van hun kinderen ontstaat er een sterke band. Dit noemen we een veilige hechting. Kinderen van ouders met een trauma (of andere problemen) hebben moeite met het opbouwen van die band. Dit kan komen doordat de ouder veel bezig is met het trauma, waardoor het soms niet lukt om goed voor het kind te zorgen. Je kan daardoor de verdrietige gevoelens van je ouders overnemen. Misschien merkte je als kind dat het thuis nog meer problemen veroorzaakte als je getroost wilde worden. Hierdoor kan je denken dat je niet belangrijk bent of dat je anderen niet tot last mag zijn. Al deze gevoelens kunnen ervoor zorgen dat je niet durft te zijn wie je bent of dat je het lastig vindt om grenzen aan te geven. Zo wordt het intergenerationeel trauma doorgegeven aan weer een nieuwe generatie. 

Gevolgen intergenerationeel trauma  

Door intergenerationeel trauma leer je andere gedragingen aan of misschien heb je bepaald gedrag niet aangeleerd, bijvoorbeeld hoe je een conflict oplost. Stel je voor, je moeder wilde haar gelijk hebben en daarom begon ze te schreeuwen. Als kind leer je dan dat je moet schreeuwen om gelijk te krijgen en niet om dingen rustig te bespreken. Een ander voorbeeld; je bent nooit geknuffeld als kind, voor de volwassen jij voelt het raar om je gevoelens op die manier te uiten, ook al weet je dat het goed kan zijn voor je relatie. 

Door dit allemaal wil je het misschien anders aanpakken dan je ouders. Je gaat aan de slag met je trauma. Dit neemt alle ruimte in je hoofd in beslag. Vastbesloten besluit je wat je niet mag doen: ‘Mijn kind mag niks tekortkomen’, ‘Ik ga mijn kind niet slaan’ of ‘Ik ga mijn kind vrij opvoeden’. Je bent zo gefocust op je eigen trauma, dat je het risico loopt om je kind uit het oog te verliezen. Met als gevolg dat je niet ziet wat je kind écht nodig heeft. Zo wordt het stokje van het intergenerationeel trauma toch weer doorgegeven aan de volgende generatie. 

Trauma doorgeven 

Een intergenerationeel trauma kan ook op een andere manier doorgegeven worden, namelijk via de genen. Volgens Bart Rutten, hoogleraar neurowetenschappen, tonen verschillende studies aan dat stress invloed heeft op bepaalde moleculen. Een molecuul bestaat uit kleine deeltjes die bij elkaar horen. Deze deeltjes worden atomen genoemd. Als deze deeltjes samenkomen vormen ze een molecuul. Een paar van die deeltjes kunnen op je DNA gaan zitten. Ze hebben de taak om bepaalde delen van je DNA aan of uit te zetten, hierdoor kan een deel van je DNA minder goed afgelezen worden, waardoor bepaalde eigenschappen zichtbaar worden of juist niet.  

De Amerikaanse neuropsycholoog en psychiater Rachel Yehuda wilde ook weten of trauma effect heeft op je DNA. Zij onderzocht het DNA van mensen die de Holocaust hadden overleefd en die van hun nakomelingen. Yehuda bekeek ook het DNA van Joodse mensen die voor de oorlog naar Amerika kwamen. Wat blijkt, sommige deeltjes in het DNA waren ‘aan’ een ‘uit’, zelfs in het DNA van de tweede generatie. De kinderen van de oorlogsslachtoffers waren angstiger en gevoeliger voor depressies dan de kinderen van de andere groep. Met andere woorden, je kan een trauma erven. Bij een intergenerationeel trauma erf je niet letterlijk het trauma, maar het heeft wel invloed op je. 

Een intergenerationeel trauma heeft ook een nuttige functie. De volgende generatie wordt er sterker door. Je bent al voorbereid op ‘het gevaar’. Dit zorgt ervoor dat je beter om kan gaan met uitdagingen en nieuwe situaties. 

Hoe doorbreek je intergenerationeel trauma? 

Een trauma kan dus doorgegeven worden van generatie op generatie. Dit betekent niet dat je er niks aan kan doen. Het intergenerationeel trauma kan bij jou stoppen. Als je onbewuste patronen wilt doorbreken, moet je je eerst bewust worden van die patronen. Een familieopstelling kan daarbij helpen. Je duikt dan in de geschiedenis van je familie. Je kijkt naar de gebeurtenissen van je familie en hoe ze met elkaar verbonden zijn. Je ontdekt wat voor invloed je familiegeschiedenis heeft op jou als persoon. Dit kan een echte eye-opener zijn. Je weet waar bepaalde patronen vandaan komen, waarom ze er zijn en hoe ze jou belemmeren. Door al deze inzichten kan je gericht een oplossing vinden. Wil je een familieopstelling doen? Bel ons gerust op 085 – 4014 720 of plan een gratis adviesgesprek in.