Welke invloed hebben social media op jou?

Tegenwoordig zijn social media niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Er is een hele reeks aan social media kanalen waar mensen dagelijks gebruik van maken. Nu platformen zoals Facebook en Instagram inmiddels al een aantal jaren bestaan, is er natuurlijk wel de vraag wat voor een invloed ze hebben op de menselijke geest en psychische gezondheid. Zo liggen social media steeds vaker onder vuur omdat ze verslavend zouden werken. Aan de andere kant brengen social media ook een hoop voordelen met zich mee, dus hoe kunnen we er nu gezond mee omgaan?

De kracht van social media

Laten we met het positieve aspect van social media beginnen; zeker tijdens een wereldwijde pandemie kwam naar voren wat voor een positieve invloed social media kunnen hebben. Zo is het veel makkelijker om contact met anderen te onderhouden, zorgen ze voor entertainment en voorzien ze je van allerlei cursussen, lezingen en zelfs therapieën.

Daarnaast hoor ik regelmatig van mijn cliënten dat social media hen helpen om de drempel tot ‘echt’ (face-to-face) contact te verlagen. Zeker voor mensen die minder mobiel zijn of minder makkelijk contact maken, zoals (sommige) mensen met autisme, is dit een voordeel. Ook kunnen ze lotgenoten, en mensen met dezelfde psychische klachten of (negatieve) ervaringen met elkaar verenigen. Verder kunnen social media als hulpmiddel dienen om een bepaald doel te bereiken, bijvoorbeeld het vinden van een woning.

Er zijn dus redenen genoeg te bedenken waarom mensen social media gebruiken. Maar aan de andere kant, is er een reden waarom social media onder vuur liggen als het gaat om de psychische gezondheid van de gebruikers en ik zie deze ook zeker in mijn praktijkruimte terug.

Verstoorde nachtrust door eindeloos scrollen

Een eerste keerpunt van social media is het eindeloze scrollen. Je kent het wel: je ligt ‘s avonds in je bed en weet dat je eigenlijk je telefoon weg zou moeten leggen, maar toch blijf je doorscrollen. Doordat de verleiding zo groot is om, als het ware, in je telefoon te blijven hangen zorgt dit er niet alleen voor dat je minder slaapt, maar ook dat je minder goed slaapt.

Dit is een probleem omdat een goede nachtrust essentieel is voor een goede geestelijke gezondheid. In mijn rol als psycholoog check ik dan ook altijd tijdens de eerste sessie hoe een cliënt slaapt. Als daar veel ruimte voor verbetering is, dan schat ik de kans groot in dat dit de cliënt psychisch al enorm kan helpen.

Eén van de manieren waarop je een betere nachtrust kan bereiken, is door een uur voordat je gaat slapen je telefoon weg te leggen. Dit is lastig, social media is tenslotte zo ontworpen dat je hier uren op kan scrollen, maar stel jezelf dan de vraag: wil je dat ook echt?

Op social media lijkt iedereen heel gelukkig

Maar naast dat je al gauw uren op je telefoon blijft hangen, is de daadwerkelijke content die je op social media ziet ook een zorgelijk punt. Uit onderzoek blijkt dat de content die je op social media voorgeschoteld krijgt je beeld over de wereld waarin je leeft kan vervormen. De vraag is echter hoe realistisch dit beeld is, Steeds vaker wordt er gesproken over de verregaande gevolgen die het onrealistische beeld op social media kan hebben.

Zo liggen Facebook en het mediabedrijf Cambridge Analytica al jaren onder vuur vanwege de rol die ze hebben gespeeld bij grote politieke gebeurtenissen, zoals Brexit en de presidentsverkiezingen van Donald Trump. Het vervormde beeld dat wordt getoond op de social media kan dus zelfs leiden tot grote politieke gevolgen.

Social media creëren onrealistische schoonheidsidealen

Een andere discussie die al jarenlang speelt, is de beeldvorming rond schoonheidsidealen. Door constant beelden te zien van dunne modellen die worden geprezen voor hun uiterlijk, wordt je geconfronteerd met het feit dat jij niet zo’n (onrealistisch) lichaam hebt. Dit kan invloed hebben op jouw zelfbeeld en zo gaan mensen met een gezond gewicht, en zo ook ik, zich afvragen of ze niet 5 kilo moeten afvallen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over hoe dit gegeven waarschijnlijk al helemaal niet helpend is als je al worstelt met een eetprobleem. Maar deze idealen worden gevormd in photoshop met de juiste filters, en zijn dus niet te behalen.

Is andermans leven wel echt zo mooi?

Maar naast dat social media het schoonheidsideaal beïnvloedt, komt er ook naar voren dat (vooral onder jongeren) langdurig social media gebruik samenhangt met depressie. De constante stroom van informatie is niet alleen vermoeiend voor je brein, maar het soort informatie dat je binnenkrijgt, legt eveneens druk op jou. Maar hoe eerlijk zijn mensen op social media? De meeste mensen posten immers alleen maar de positieve dingen. Hoewel er nu steeds meer challenges zijn om juist berichten te plaatsen met daarin een minder gelukkig moment, valt dit vaak alsnog in het niets wanneer de rest van de feed door anderen gevuld wordt met hoogtepunten. Maar die hoogtepunten zijn geen goede afspiegeling van het dagelijks leven van deze personen.

Gezonde relatie met social media

Social media zijn ‘here to stay’ met alle voor- en nadelen van dien. Maar dat betekent niet dat je de nadelige effecten van social media maar gewoon moet accepteren. Wat je kan helpen is om na te denken over hoe je op een gezonde manier gebruik kan maken van social media, om zo de nadelen ervan te beperken. Om jou op weg te helpen geef ik je hieronder een aantal tips die jou gezond houden op social media:

• Ga bij jezelf na welke invloed social media op jou hebben. Hoe vaak controleer je jouw telefoon op nieuwe berichten of hoe erg leidt het je af bij, bijvoorbeeld, je werk?
• Verminder je schermtijd. Wanneer je te veel bezig bent met je telefoon kan dit voor onrust zorgen. Je zou ook een dag kunnen turven hoe vaak je jouw telefoon erbij pakt.
• Denk na over wie je volgt op social media. Zo is het waarschijnlijk niet goed voor je zelfbeeld als je (bijna onrealistisch) dunne modellen volgt wanneer je niet tevreden bent over jouw eigen lichaam. Dus welke influencers kunnen jou wél helpen?

Mochten bovenstaande tips je niet helpen, wees dan niet bang om hier met iemand over te praten, bijvoorbeeld een psycholoog. Zeker als je merkt dat het invloed heeft op bijvoorbeeld jouw zelfvertrouwen, eetpatroon, stemming of wat voor een psychisch punt dan ook. Want hoe verslavend social media ook kunnen zijn, ze zullen nooit face-to-face gesprekken kunnen vervangen.