Laatst legde een cliënte mij het volgende voor: ‘Ik zie zo vreselijk op tegen de kerstdagen bij mijn familie. Ik voel me dan opgelaten en benauwd, en de spontane en zelfverzekerde vrouw die ik voor vrienden en kennissen ben, is dan ver te zoeken.’

Stel dat ik als een ‘vlieg aan de muur’ zou kijken naar jou, wanneer je met Kerstmis in je ouderlijk huis bent. Wat zou ik kunnen opmerken aan je? Welke rol neem je aan, wie ‘ben’ je als je met je familie bent? Misschien voel je saamhorigheid en liefde, een soort vanzelfsprekendheid, een bloedband. Dat is mooi en waardevol. Wat voel je nog meer?

‘Op haar werk wordt ze gezien als een stevige en doortastende leider. Hiervan is niets over in nabijheid van haar moeder.’ Een andere cliënte gaf eens aan dat een bezoekje van 2 uur aan haar moeder echt heel fijn en gezellig is, maar dat het daarna voelt alsof er een strop om haar nek zit die met elke minuut verder wordt aangetrokken. Na een halve dag voelt het zo benauwd aan dat ze het ouderlijk huis gillend zou willen verlaten. Maar ze blijft altijd zitten tot het moment dat haar moeder aangeeft dat ze nog meer te doen heeft. In het dagelijks leven is deze cliënte een succesvol ondernemer met 30 man personeel in dienst. Op haar werk wordt ze gezien als een stevige en doortastende leider. Hiervan is niets over in nabijheid van haar moeder. Wat gebeurt er met onze zelfstandige, autonome en zichzelf respecterende ‘ik’ als we met Kerst even aanvliegen op het ‘nest’ waar we uit voortkomen? Met welke krachtenvelden krijgen we te maken, waardoor voelen we ons plotseling klein, over- verantwoordelijk, teruggetrokken, moe of benauwd wanneer we onze nestgeur ruiken?

Zelf ontsnap ik natuurlijk ook niet aan dit fenomeen. Het heeft bijvoorbeeld jaren geduurd voor ik als jongste kind ophield met aan mijn ouders, broer en zus te bewijzen dat ik ook heus wel wat kon. Al haalde ik tienen en slaagde ik met vlag en wimpel op de universiteit, thuis bleef ik voor mijn gevoel altijd ‘het kleintje’. En denk niet dat je klaar bent als je flink gepuberd hebt! In de puberteit doen we vooral NIET wat onze ouders willen. De vraag is: leer je dan om vrij te zijn? Je leert vooral wat het effect is als je precies het tegenovergestelde doet dan wat er van je verwacht wordt. De puberteit is een belangrijke periode waarin je meer over jezelf te weten komt. Maar het echte ‘uit huis gaan’ komt meestal pas veel later. Dat wordt dan vooral tijdens de feestdagen pijnlijk duidelijk. Zeg je ‘nee’ tegen deze patronen, dan zullen ze zich dubbel en dwars manifesteren.

Ken je dat, dat je jezelf belooft het dit keer anders te doen, en jammerlijk faalt omdat je moeder op een bepaalde manier kijkt of je vader een opmerking maakt? Het zal je wel helpen wanneer je leert om te erkennen dat er krachten zijn waarop je met je al je wilskracht geen invloed hebt. Er is dan werk nodig op een diepere laag, die voorbij de wilskracht gaat. Het gaat hierbij om een stap te maken van ‘verstrikking’ naar  ‘verbinding’ met je eigen familiesysteem (meer informatie over familieopstellingen). Want hoe meer je praat over vrijheid, hoe meer gebonden je bent.

Een goede oefening is dat je elke dag tot en met de kerst één keer per dag de volgende woorden zegt in de spiegel: ‘de ouders die iemand heeft, zijn altijd de beste’. Ervaar wat er met je gebeurt en laat mij na de feestdagen weten hoe je deze met je familie hebt ervaren. Ik kom er in januari zeker op terug.

© 2011 Psychologen Nederland