Narcolepsie

Val je weleens op aparte momenten in slaap? Of heb je overdag steeds de behoefte om te slapen terwijl je wel genoeg hebt geslapen? Overmatige behoefte aan slaap gecombineerd met slaapaanvallen kunnen wijzen op narcolepsie. Dit zorgt er niet alleen voor dat bepaalde dingen voor jou moeilijker zijn, je kan je ook onbegrepen voelen. Narcolepsie kan dan ook psychische klachten met zich meebrengen. Wij helpen je graag met de best passende hulp en informatie. Lees hier meer over de symptomen en gevolgen van narcolepsie en krijg tips om met narcolepsie om te gaan.

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 5 mei 2023

Wat is narcolepsie?

Narcolepsie is een chronische slaap-waakstoornis die wordt gekenmerkt door een overmatige behoefte aan slaap en slaapaanvallen. Je kan nog zo uitgerust zijn, maar soms zijn de slaapaanvallen onbedwingbaar. Dit gebeurt overdag, ook op heel ongewenste momenten. Daarnaast kan je ook ‘s nachts te maken hebben met slaapproblemen. Mensen met narcolepsie slapen vaak niet aan een stuk door. Dit komt omdat jouw slaap-waaksysteem moeite heeft met het versturen van signalen. Daardoor blijf jij wakker en alert.

Een tekort van een bepaalde stof in de hersenen is de oorzaak van narcolepsie en lijkt grotendeels genetisch bepaald. Een mogelijke oorzaak van dit tekort is dat het afweersysteem de cellen die deze stof aanmaken afbreekt. Je kan als kind al last hebben van narcolepsie, maar het kan zich ook later pas ontwikkelen. De kans dat een kind van iemand met narcolepsie het ook krijgt lijkt groter dan normaal, maar is nog steeds vrij klein.

Symptomen narcolepsie

De belangrijkste symptomen van narcolepsie zijn de overmatige slaperigheid (veel dutjes willen doen) en slaapaanvallen (perioden van in slaap vallen overdag). De slaperigheid vindt meestal dagelijks plaats, maar komt minstens drie keer per week voor gedurende minstens drie maanden. Er zijn ook andere kenmerken die niet iedereen met narcolepsie heeft. De stoornis kan samen gaan met kataplexie/catalepsie. Je hebt dan last van spierverslappingen, met name na positieve emoties. Als je bijvoorbeeld hard moet lachen of verrast wordt, kunnen je spieren zich ineens verslappen.

Ook hypnagoge hallucinaties komen voor. Dit zijn erg levendige hallucinaties die behoorlijk eng kunnen zijn. Deze vinden vooral plaats op momenten dat je in slaap valt, oftewel tijdens de overgang van wakker zijn naar slapen. Ook slaapparalyse komt voor bij mensen met narcolepsie. Dit houdt in dat je je niet kan bewegen, maar wel volledig bij bewustzijn bent. Ook dit kan erg beangstigend zijn. Het is goed om te weten dat dit geen kwaad kan.

Gevolgen narcolepsie

De lichamelijke symptomen kunnen ook gevolgen voor je hebben op psychologisch en sociaal gebied. Soms heeft jouw omgeving moeite om jouw narcolepsie te begrijpen. Ze zien jou mogelijk als lui of onverschillig als ze niet weten wat het inhoudt. Het is namelijk geen algemeen bekende stoornis. Daarom is het belangrijk dat jouw naasten op de hoogte zijn van jouw narcolepsie en de symptomen begrijpen en herkennen. Ook helpt het als je zelf goed begrijpt wat het voor invloed op jou heeft.

Mensen met narcolepsie moeten bijvoorbeeld banen vermijden waarbij ze werken met machines of met andere mensen (bijvoorbeeld buschauffeur, piloot) die gevaar kunnen lopen. Ook hebben onbehandelde mensen meer kans op sociaal isolement en door een ongeluk veroorzaakt letsel van zichzelf of anderen. Als narcolepsie met behandeling onder controle is, kunnen mensen met narcolepsie meestal wel autorijden. Alleen zijn ze zelden in staat om lange afstanden alleen te rijden. Deze beperkingen kunnen natuurlijk frustrerend zijn. Een psycholoog kan helpen hier op een gezonde manier mee om te gaan. Deze beperkingen kunnen natuurlijk frustrerend zijn en een psycholoog kan helpen om hier op een gezonde manier mee om te gaan.

Daarnaast komen overgewicht (een toegenomen BMI of obesitas), gerelateerde slaapproblemen, concentratie- en vermoeidheidsproblemen en angst- en stemmingsstoornissen vaker voor bij mensen met narcolepsie. Deze kunnen grote invloed hebben op jouw (sociale) leven en psychisch welzijn. Gelukkig zijn deze problemen wel goed te behandelen door een psycholoog.

Narcolepsie en andere stoornissen

De symptomen die bij narcolepsie horen, overlappen ook met andere stoornissen. Een psycholoog kan je helpen onderscheid te maken met wat er bij jou speelt en hoe jij het beste geholpen kan worden. Hieronder een overzicht van de meest voorkomende stoornissen die overlappen met het beeld van narcolepsie.

• Andere hypersomnia’s
• Slaapdeprivatie en ontoereikende nachtrust
• Slaapapneusyndromen
• Bipolaire of depressieve stoornis
• Angststoornis
• Conversiestoornis (ook wel functioneel-neurologisch-symptoomstoornis)
• ADHD of andere gedragsproblemen
• Insulten
• Chorea en bewegingsstoornissen
• Schizofrenie

Een psycholoog kan je helpen om bij de intake dit onderscheid te maken.

Narcolepsie behandeling en tips

Helaas is narcolepsie niet te genezen. Wel is het mogelijk om de gerelateerde klachten tegen te gaan. Hier zijn medicijnen voor, maar ook het aanpassen van je levensstijl helpt je om beter met narcolepsie om te gaan. Gebruik onze 4 tips:

Tip 1: Communiceer met jouw omgeving

Het is goed om te bedenken wie er op de hoogte moet zijn van jouw narcolepsie. Als mensen dit niet weten kan het tot verwarring en onbegrip leiden, bijvoorbeeld op jouw werk, op school of in sociale kringen.

Tip 2: Houd een vast slaapritme aan

Door een regelmatig slaapritme en waar nodig dutjes zijn onvoorspelbare slaapaanvallen wellicht te voorkomen. Kies vaste tijden waarop je opstaat en naar bed gaat en plan dutjes (van 20-30 minuten) in als je daar tijd voor hebt. Sowieso is regelmaat extra belangrijk.

Tip 3: Zorg voor genoeg activiteiten, beweging en houd rekening met wat je eet

Grote maaltijden met veel koolhydraten en vetten kunnen bij sommige mensen slaperigheid veroorzaken. Het gebruik van cafeïne in de avond kan jouw slaap negatief beïnvloeden. Ook alcohol en drugs kunnen je klachten verergeren. En ga regelmatig sporten.

Tip 4: Wees realistisch met jouw schema

Heb je ondanks alles nog steeds last van vermoeidheid en concentratieproblemen? Pas je schema hierop aan. Probeer monotone taken niet te lang achter elkaar uit te voeren en zorg voor afwisseling in jouw dag.

Hulp van een psycholoog?

Heb jij narcolepsie of denk je dat je narcolepsie hebt en ervaar je daardoor psychische klachten? Een psycholoog helpt jou hier graag bij. Narcolepsie is niet te genezen, maar het is wel mogelijk dat met de juiste hulp je klachten verminderen. Laat ons je helpen. Plan je gratis adviesgesprek bij ons in. Dan kijken wij samen met jou waar je behoefte aan hebt. Je mag natuurlijk ook altijd even bellen: 085 – 4014 720.

Bronnen

Bij het samenstellen van deze pagina gebruikten we wetenschappelijke informatie en de volgende bronnen:

• Thuisarts.nl
• Nederlandse Vereniging voor Narcolepsie

Informatie gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Aerjen Tamminga. Aerjen is psycholoog in Oss en gespecialiseerd in onder meer het behandelen van slaapproblemen. Hij is aangesloten bij Psyned, het NIP, NVGzP en VGCT.