Is het dwang of een gekke gewoonte?

Angst      Delicia Takes     

Iedereen heeft gewoontes en rituelen ingebouwd in zijn of haar leven. Het ene ritueel is heel functioneel, bijvoorbeeld om er voor te zorgen dat je op tijd de deur uit komt in de ochtend. Het andere ritueel is misschien minder logisch en kan door anderen zelfs als een beetje ‘gek’ worden bestempeld. Bijvoorbeeld lichtknopjes alleen met je elleboog aan mogen raken van jezelf. Hier hoef je geen last van te hebben en beperkt je niet. Soms kunnen rituelen je echter wel in de weg gaan zitten. De vraag is: wanneer is iets een dwanghandeling en wanneer alleen maar een gekke gewoonte? Psychologe Delicia Takes schrijft erover.

Is het dwang of een gekke gewoonte?

Gewoontes

Gewoontes hebben we nodig om structuur aan te brengen in ons leven en een stukje veiligheid en voorspelbaarheid te creëren. Ik merk bijvoorbeeld aan mezelf dat ik vaak op dezelfde plek ga zitten als ik een cursus volg. Dit geeft een vertrouwd gevoel. Ik raak er bijna van in de war als ik opeens ergens moet gaan zitten, het voelt niet vertrouwd en de voorspelbaarheid is opeens weg. Ook moet ik ’s avonds voordat ik ga slapen altijd lezen. Ik heb mezelf wijs gemaakt dat ik anders niet kan slapen. Van beide heb ik niet echt last, het beperkt mij niet in mijn dagelijks functioneren.

Beperkend

In mijn praktijk zie ik regelmatig cliënten met dwangklachten. Vaak gaat het om dwanghandelingen oftewel rituelen of gewoontes die dwangmatig zijn geworden en voortkomen uit angst. Bijvoorbeeld angst om besmet te worden met een ziekte of om anderen te besmetten omdat jij je handen niet goed gewassen hebt. Of angst dat het huis in brand vliegt omdat je vergeten bent het gas uit te draaien. Iets wat deze cliënten overeenkomen, is dat het hen allemaal belemmert in hun dagelijks leven. Dit is dan ook het grote verschil tussen een ‘gekke gewoonte’ en ‘dwang’. Je kunt dan spreken van een dwangstoornis, oftewel OCD (Obsessief Compulsieve Stoornis).

Angst

Zoals gezegd, komt dwang meestal voort uit een bepaalde angst. Door de dwanghandeling zal de angst even zakken, maar uiteindelijk versterkt het de angst alleen maar. Misschien ken je het programma “Levenslang met dwang” op RTL5. Hierin was bij de kandidaten te zien dat de dwang vaak hun hele leven had overgenomen en dat de angst steeds verder toenam. Sommigen waren niet meer in staat om te werken of kwamen nog maar nauwelijks buiten. Voor anderen heeft de dwang minder impact, maar is het evengoed beperkend.

Wist je dat je via Psyned direct met een psycholoog kan praten, zonder wachtlijst?

Plan jouw gratis adviesgesprek

Feiten

Van alle volwassen Nederlanders krijgt bijna 1% ergens in z’n leven een dwangstoornis. Elk jaar krijgt 0,5% een dwangstoornis voor het eerst. Of je man bent of vrouw maakt eigenlijk niet uit: de dwangstoornis komt bij Nederlandse mannen en vrouwen ongeveer even vaak voor.

Behandeling

Een dwangstoornis wordt meestal behandeld via cognitieve gedragstherapie. In de behandeling leer je om je angsten te verdragen door bijvoorbeeld je ritueel uit te stellen. Dit wordt responspreventie genoemd, het verhinderen van het uitvoeren van de dwanghandeling. Het ondergaan van de angstwekkende situatie noemen we exposure in vivo. Dit stuk gedragstherapie wordt gecombineerd met het leren uitdagen van de gedachten die bij de handelingen komen kijken. Je leert in therapie om kritisch naar je eigen gedachten te kijken en deze te veranderen in meer helpende gedachten.

Geen paniek

Geen paniek als je nu denkt dat je misschien een dwangstoornis hebt. Zolang jouw rituelen je niet in je dagelijks functioneren belemmeren en jij en je omgeving er weinig last van hebben, is er weinig aan de hand. Pas als je merkt dat rituelen je in de weg gaan zitten, ze je veel tijd kosten en dat er veel angst bij komt kijken, kan het verstandig zijn eens contact op te nemen met een psycholoog.

© 2019 Delicia Takes – Psycholoog Hoorn

Dit vind je misschien ook interessant

10 redenen waarom muziek zo gezond is
Angst
10 redenen waarom muziek zo gezond is

1. Muziek vermindert stress Muziek is het ultieme geneesmiddel voor stress. Rustige muziek zorgt voor een lagere product...

Lees verder
Meer mentale problemen onder jongeren: vooral meisjes minder gelukkig
Angst
Meer mentale problemen onder jongeren: vooral meisjes minder gelukkig

Kan je uitleggen waarom jonge vrouwen meer last van angst en depressieve klachten hebben dan jonge mannen? Jongma: ‘Vr...

Lees verder
8 #Angsten – Wat ligt er onder die diepgewortelde angst?
Angst
8 #Angsten – Wat ligt er onder die diepgewortelde angst?

We ontkomen er niet aan: angsten. Of het nu een angststoornis is, vliegangst of smetvrees. Allemaal zijn we wel ergens b...

Lees verder
Angststoornis
Meer over klacht
Angststoornis

Iedereen is weleens bang. Maar ervaar je angst die niet reëel is en die je alleen maar in de weg zit? Dan kan het zijn ...

Lees verder