Verlies van een kind

Rouw & Verlies          

Het verliezen van een kind is een van de meest ingrijpende gebeurtenissen die je als ouder kan overkomen. Psycholoog Anke van Helden is zeven jaar geleden haar dochter Lieke verloren. Dit verdriet heeft zij een andere betekenis kunnen geven door nu anderen te ondersteunen met hun rouwverwerking. In dit blog vertelt zij over het verlies, het verdriet en de rouw waar jij als ouder mee te maken kan krijgen.

Verlies van een kind

Afgelopen januari was het zeven jaar geleden dat onze dochter Lieke stierf. Ze was toen bijna vijf jaar. En hoewel ze een meisje was met een ernstige stofwisselingsziekte en een meervoudige beperking, zie ik vooral haar mooie lach voor me als ik aan haar denk. Het was niet moeilijk om van haar te houden. Op haar rouwkaart schreven we hoe zij ons de liefde zonder woorden heeft geleerd. Hoewel ze niks kon zeggen, liet ze met haar ogen weten dat ze blij ze was met onze nabijheid. Een onverwachte longontsteking werd haar binnen een paar dagen fataal. Plotseling. Dood. Nog steeds ben ik haar trotse moeder. Er gaat geen dag voorbij dat ik niet aan haar denk. We missen haar, wat blijft is de liefde. 

Dit is mijn verhaal. En met mij zijn er veel ouders die een kind verloren. Ken jij of ben jij zelf zo’n moeder, zo’n vader? Dan schrijf ik dit blog voor jou. 

Verlies van een kindAlle verhalen over het verlies van een kind zijn even verdrietig en even bijzonder. Misschien ben jij jouw kindje al tijdens de zwangerschap verloren of vlak na de geboorte. Peuters, kleuters, schoolkinderen, pubers, studenten. Ook als je ouder bent van een volwassen kind dat sterft, verlies je een kind. Het verlies van een kind is per definitie onnatuurlijk. In die volgorde hóórt het niet te gaan. Dat maakt de verwerking anders en daarmee wordt het verlies van een kind als één van de meest ingrijpende gebeurtenissen bestempeld die je kan overkomen. 

Wist je dat je via Psyned direct met een psycholoog kan praten, zonder wachtlijst?

Plan jouw gratis adviesgesprek

Een deel van jezelf verliezen

Het verliezen van een kind komt, logischerwijs, veel minder vaak voor dan het verliezen van een partner, of  ouders – iets waar de meesten van ons vroeg of laat toch ooit mee te maken krijgen. Met het verlies van een kind, sterft er als het ware een stuk van jezelf. Als moeder heb je je kind gedragen, in je buik voelen groeien, en ook als vader geef je je kind een deel van je eigenheid mee. Als je kind geboren wordt besef je je als ouders in één klap dat er een nieuw levend wezen op de wereld is die geheel afhankelijk is van jouw zorg. Je geeft het jouw liefde en aandacht. Daar hoef je meestal niet veel voor te doen, dat gaat vanzelf. We voeden onze kinderen op en staan hen bij in hun weg naar volwassenheid. Als jouw kind overlijdt laat dit een grote leegte achter in je hart, je gezin, de invulling van je bestaan en je toekomst.

Juist door de grote liefde die we voelen voor onze kinderen is de pijn van het gemis groot. Dit is verdrietig én tegelijkertijd draagt het ook iets heel moois en kostbaars in zich.

Hoe je reageert op het verlies van je kind hangt af van vele factoren. Als het verlies onverwachts is kun je het nauwelijks bevatten. Als kinderen sterven door geweld of een ongeluk is de impact enorm. Maar ook als je ten gevolge van ziekte afscheid hebt moeten nemen van je kind, kan het diepe wonden achterlaten. Je eigen draagkracht bij zo’n ingrijpend verlies hangt samen met de steun die je krijgt van jouw partner, familie, vrienden, collega’s. Ook eerdere impactvolle gebeurtenissen die jij meemaakte zijn van invloed. En daarnaast hangt het af van hoe je zelf, in jouw gezin van herkomst, hebt om leren gaan met verlies. 

Gezonde rouw: een achtbaan van gevoelens

Rouw kenmerkt zich door vele kleuren, een wirwar aan gevoelens. Continue beweeg je je tussen het verdriet om het verlies en besef je je dat de wereld nooit meer hetzelfde zal zijn. Aan de andere kant is er na het overlijden, vanaf het begin af aan, ook het gewone leven dat doorgaat. Er moet van alles geregeld worden, er is een huishouden dat gedaan moet worden, andere kinderen die zorg vragen, werk dat doorgaat. En hoewel dit soms, zeker vlak na het verlies, als vervreemdend wordt ervaren – zijn het precies deze dingen die in een rouwproces ook belangrijk zijn. De gewone dagelijkse dingen geven afleiding en betekenis. 

Het voelen van verdriet en gemis na het verlies van een kind is een ‘normale’ reactie op een ingrijpende gebeurtenis. Daar is niks geks aan – het is natuurlijk en verdient ruimte en aandacht. Ook de eerder genoemde pendeling tussen én stilstaan bij de gebeurtenis én het hervatten van het gewone leven horen bij gezonde rouw. Beiden zijn nodig om verder te komen. Je zou kunnen zeggen dat gezond rouwen betekent dat je het verlies integreert in je leven. Dat je er vorm en inhoud aan kan geven op een manier die bij jou past. Rituelen, herdenkmomenten zijn hierbij behulpzaam. 

Zeker bij het verliezen van jouw kind, dat een levend onderdeel  heeft uitgemaakt van jouw gezin, is het essentieel dat je hem of haar een plek blijft geven. Dit kan bijvoorbeeld door de naam te blijven noemen, herinneringen met regelmaat op te blijven halen, de begraafplaats te bezoeken, thuis een gedenkplek te maken, een foto neer te zetten, een kaarsje te branden of door aandacht te blijven besteden aan geboortedag en sterfdag. Het is belangrijk om te beseffen dat je als ouders vaak heel goed aanvoelt hoe je dat wilt doen. En wat anderen er ook van vinden, vaak is trouw blijven aan jouw eigen manier van herinneren en rouwen het beste. Die is voor iedere ouder anders. 

Hulp vragen is oké

Problematisch kan het worden als deze pendeling tussen enerzijds stil staan bij het verlies en anderzijds het herstel van het gewone leven uit balans raakt. 

Dus óf als het niet meer lukt jezelf af te leiden en de dagelijkse routine niet meer kan oppakken en je neigt naar depressie, of als je merkt dat je maar doorgaat zonder echt stil te staan bij de pijn en het gemis, uit angst deze verscheurende gevoelens toe te laten. Als je merkt dat je vlucht en vermijdt kan het tijd zijn om hulp te vragen en dit is helemaal oké. Daarvoor hoef je niet eerst volledig vast te lopen. Ook wanneer je eigenlijk prima functioneert in je dagelijks leven en toch voelt dat je verlieservaring wat aandacht kan gebruiken, ben je welkom voor een gesprek bij een psycholoog, therapeut of rouwbegeleider. 

Behandeling

In mijn praktijk ontmoet ik mensen die een ingrijpend verlies hebben meegemaakt. Als therapeut heb ik me, na het verlies van mijn eigen kind, gespecialiseerd in het begeleiden van mensen in rouw. Verlieservaring komt niet enkel voor na het overlijden van een dierbare, ook bij het verlies van een relatie, van werk, van gezondheid of van een verwachting of verlangen spelen dezelfde kenmerken. 

Verlies heeft vooral getuigen nodig. Geen geprotocolleerde aanpak, want jouw verhaal is anders en verdient eigen unieke aandacht. Voor mij als therapeut is het bijzonder om zo dichtbij mensen te mogen komen in de verhalen over hun kind. In de gesprekken maak ik ruimte voor de herinneringen. De mooie, maar ook de verdrietige herinneringen rondom het sterven zelf. Ik stel alle vragen die bij mij opkomen, soms heel gedetailleerd. In de praktijk merk ik dat het als heel fijn wordt ervaren, hoe verdrietig ook, om alles in openheid te mogen delen en daar de ‘onverdeelde’ aandacht voor te krijgen. 

Vaak vertellen cliënten mij hoe de aandacht voor hun verlies in hun eigen sociale omgeving stopt wanneer het verlies al een tijd geleden is. Hoe ze zich soms bezwaard voelen of schamen er nog zo mee bezig te zijn en behoefte hebben er over te vertellen. Zeker bij het verlies van een kind, ook al zegt bijna iedereen zich voor te kunnen stellen hoe erg het is. Mensen die het niet hebben meegemaakt weten het niet echt, niet uit eigen ervaring. In de gesprekken geef ik ook uitleg over hoe rouw werkt en meestal werkt dit geruststellend. 

Natuurlijk heb ik mezelf als professional de vraag gesteld of ik met mijn eigen ervaring voldoende afstand kan bewaren in het cliëntcontact, maar inmiddels weet ik zowel door de rouwopleiding als door wat ik terug krijg van cliënten dat het van meerwaarde is. 

Op wereldlichtjesdag, de tweede zondag in december, worden in meerdere grote steden kaarsjes gebrand ter herinnering aan overleden kinderen. Deze dag geeft herkenning en troost aan ouders die een kind hebben verloren. De namen van de kinderen worden hardop genoemd. 

Ook afgelopen december stond ik op deze avond aan de vijver van het Noorderplantsoen in Groningen. Als de namen worden voorgelezen realiseer ik me dat ik, door mijn werk als therapeut en rouwbegeleider, steeds meer van de namen die klinken ken. Achter iedere naam schuilt een groot verhaal van liefde. Een verhaal over gemis en verdriet. En vaak ook van dankbaarheid.

Dit vind je misschien ook interessant

10 #Rouw – Wat als je de belangrijkste persoon in je leven verliest?
Podcast
10 #Rouw – Wat als je de belangrijkste persoon in je leven verliest?

Een iets andere (en langere) aflevering dan jullie tot nu toe van ons gewend zijn. Dit keer zit Amy namelijk samen met K...

Lees verder
Zelfdoding van een dierbare….hoe ga je verder?
Rouw & Verlies
Zelfdoding van een dierbare….hoe ga je verder?

Psycholoog Marjanne Kruyswijk verloor haar zwager door suïcide en vertelt in dit blog over rouw na zelfdoding. Want hoe...

Lees verder
Drie lessen over verdriet van Femke van der Laan
Rouw & Verlies
Drie lessen over verdriet van Femke van der Laan

Femke van der Laan, de weduwe van Eberhard van der Laan, deelt drie lessen die ze van het verdriet heeft geleerd. ...

Lees verder
Rouwverwerking
Meer over klacht
Rouwverwerking

Verlies en rouw, vroeg of laat maken we het helaas allemaal mee. Een verlieservaring kan je behoorlijk van je stuk breng...

Lees verder