Is het zwarte gat na topsport wel zo zwart?

Na aanleiding van de zesdelige serie ‘Meer dan goud’ komt de vraag bij mij op; Is het zwarte gat na topsport wel zo zwart? In de serie leven zes oud-topsporters een week lang onder één dak. Elke dag/aflevering staat er één sporter centraal en bespreken ze zijn of haar carrière. Ze gaan dieper in op de vragen: wat hebben de medaille(s) en de topsport hen opgeleverd, gekost en geleerd?

In de aflevering van Elis Ligtlee, Olympisch kampioene Keirin (baanwielrennen), ging het onder andere over de beëindiging van haar carrière. Ellis heeft op haar 24^e besloten te stoppen met topsport. Hierover zei zij: ‘Ik had er gewoon helemaal geen plezier meer in.’ Waar de andere oud-topsporters in het begin van de aflevering Ellis weer graag terug naar haar sport wilden begeleiden, gaven zij aan het einde van de aflevering toe dat het zo goed is. Het was voor Ellis veel zwarter tijdens haar carrière dan erna.

Het zwarte gat?

Voor sommige topsporters kan het een bevrijding zijn om te stoppen met het bedrijven van topsport. Niet meer het strakke regime, niet meer alleen maar bezig zijn met de volgende training en de volgende wedstrijd. Maar ook eens naar een verjaardag gaan en het laat maken, ook eens spontaan een weekendje weg. Tegelijk zijn sommige sporters bang voor het leven na topsport. Wat blijft er nog van ze over als ze geen topsporter meer zijn en wat wordt het doel voor de komende maanden? Maar ook, waar zal het gesprek over gaan als mensen niet meer kunnen vragen hoe de laatste wedstrijd is gegaan?

De realiteit is: al je vastigheden vallen weg en je moet opnieuw je draai leren vinden in het leven als je stopt met topsport. Je zou deze periode ook kunnen zien als een periode van rouw. Niets is meer hetzelfde en je moet afscheid nemen van hoe jouw leven er uitzag. Het kan in het begin bijvoorbeeld lastig zijn om je oude team te zien spelen, of om naar jouw sport op tv te kijken.

Voor sommige sporters is het een keuze om te stoppen met hun sport, terwijl anderen bijvoorbeeld door een blessure gedwongen worden om te stoppen. Het accepteren van de nieuwe levensstijl is voor sporters die gedwongen zijn om te stoppen vaak nog een stuk lastiger. Dit kan zich uiten in somberheidsklachten, nergens zin in hebben en veel stress voor de oud-topsporter en zijn omgeving.

Identiteit

De grootste uitdaging waar je als oud-topsporter voor staat is het ontwikkelen van een nieuwe identiteit. Jij was een sporter, alles in jouw leven draaide om die sport. Wat is er van je over als je geen sporter meer bent? In welke groep hoor je thuis en wat is de rode draad in jouw leven?

Je gaat jezelf opnieuw uitvinden en op een andere manier naar jezelf kijken. Bij welke groep hoor je nu? Waar ben je goed in en wat drijft jou? Welke kwaliteiten en valkuilen heb je? Waarschijnlijk zijn veel vaardigheden die je in de sport geleerd hebt hartstikke nuttig in het ‘gewone’ of ‘werkende’ leven. Je moet ze alleen wel leren toepassen in een andere context. Dit proces vraagt tijd en moeite. Het zal niet altijd even soepel gaan en gemakkelijk zijn.

Vaak moeten sporters heel erg wennen aan hun nieuwe manier van leven. Eerder werd alles om hen heen geregeld en stond de planning al maanden van tevoren vast. Nu moesten ze zelf dingen oppakken en merken ze dat ze niet elke dag voluit kunnen gaan, de balans tussen werk en privé is soms lastig te vinden. Het is belangrijk om hier de tijd voor te nemen en begeleiding bij te zoeken wanneer daar behoefte aan is.

Waarden

Wat goed kan helpen in de zoektocht naar een nieuwe identiteit en een nieuwe invulling van tijd is achterhalen wat jouw waarden zijn. Wat vind jij belangrijk in het leven? Hoe wil jij herinnerd worden (en dan niet alleen als ex-topsporter)? Of wat zou je doen als je bijvoorbeeld de loterij zou winnen? Je hoofd bedenkt vast direct allerlei ‘Ja maar…’-reacties. Laat die voor wat ze zijn. Als je weet wat jouw waarden zijn kun je hier vervolgens naar gaan handelen. Wat betekent het voor hoe ik mijn werk en privé ga indelen als ik bijvoorbeeld ‘vrijheid’ heel belangrijk vindt? En hoe kan ik deze ‘vrijheid’ dan handen en voeten geven in mijn dagelijkse leven? Al deze vragen, en de antwoorden daarop, helpen je op weg en geven je richting.