Goede voornemens: bestaat er een 2.0 versie van onszelf?

‘En, heb jij nog goede voornemens?’ is vaak de vraag die volgt op de gelukwensen voor het nieuwe jaar. Ik zelf heb al jaren geen goede voornemens. Dat is niet altijd zo geweest. In mijn jongere jaren nam ik me elk jaar wel voor om iets te gaan nalaten of juist te gaan doen. Hier heb ik het over het bekende soort van voornemens: stoppen met roken, afvallen, meer bewegen, dat werk.

‘Morgen ben ik een betere versie van mijzelf’

Het nieuwe jaar roept om een nieuw begin, we beginnen met een schone lei en ruiken nieuwe kansen. Weg met onze slechte gewoonten! Het is een traditie die diep in onze cultuur geworteld zit. ‘Morgen, 1 januari, ben ik anders, een betere versie van mijzelf.

’Mijn goede voornemens hadden een houdbaarheidsdatum van zo’n drie weken’.

Soms meer, soms minder. Ik merkte ook dat de belangrijkste veranderingen in mijn leven zich op onverwachte momenten voordeden. En dat was eigenlijk nooit op 1 januari. En zo verging het niet alleen mij, maar ook de mensen om mij heen, familie, vrienden, collega’s, cliënten. Hoe komt dat toch, dat er in de praktijk weinig van onze goede voornemens terechtkomt?

Omdat onze ‘slechte gewoonten’, verslavingen zijn die voortkomen uit een onbewuste poging van ons diepere ‘zijn’ om ons iets te schenken. Dat klinkt als een paradox. Waarom doen we iets níet wat we wel zouden willen doen en waarom doen we iets wèl dat we eigenlijk niet willen? Wat brengt het ons? Blijkbaar brengen die verslavingen ook positieve zaken. Ik noem er een paar, die ik vaak tegenkom in mijn praktijk: Troost, gevoel van vrijheid, bescherming, ‘niet hoeven voelen’. Dit laatste, ‘niet hoeven voelen’, is de basis van veel verslavingen.

Op wilskracht kun je iets een hele tijd uithouden.

Wilskracht is een machtig instrument, een kwaliteit waarmee we tot op zekere hoogte controle kunnen uitoefenen en dat ons kan helpen om ons te ontwikkelen door discipline. Maar wat verslavingen betreft, zie je vaak dat wilskracht alléén niet voldoende is. Want wie ben je, als je jezelf als een soort sergeant-majoor alleen maar opjaagt om iets na te laten of iets te ‘moeten’ doen van jezelf? Dat is op de langere termijn en uiteindelijk tot mislukken gedoemd. Je bent streng voor jezelf, je ontzegt jezelf in feite troost, gevoel van vrijheid, bescherming, ‘niet hoeven voelen’. Je laat jezelf in de steek.

Bewustzijn is hier de sleutel.

Met bewustzijn bedoel ik dat je de ‘waarnemer’ in jezelf gaat leren kennen. Kun je je gevoelens waarnemen, zonder jezelf er mee te identificeren, dus zonder dat je er één mee wordt? Ben je bereid om te onderzoeken, wat jou ertoe bracht om je toevlucht te zoeken tot je verslaving? Kun je hier liefdevol naar kijken?

Wanneer we vanuit wilskracht van onze verslavingen af willen komen, slaan we stappen over.

We gaan dan voorbij aan de oorsprong en de positieve bedoeling van onze verslavingen. Ik durf te stellen dat dit niet alleen geldt voor onze ‘onschuldige’ vormen van verslaving, onze ‘onhebbelijkheden’, maar ook voor de meer heftige vormen van verslaving aan alcohol-, gok- drugs-, sex- en eetverslavingen. Er is maar één versie van onszelf, wees daarom liefdevol en kijk met mededogen naar je eigen gedrag en de oorsprong hiervan. Zo ontstaat groei. Een mooi voornemen.

© 2012 Psychologen Nederland