Wat is ACT, Acceptance and Commitment Therapy?

ACT: Acceptance and Commitment Therapy

Een therapie die hier grote successen bij boekt en een verrassend perspectief biedt, is ACT – Acceptance and Commitment Therapy. Al zeg ik liever ’training’ dan therapie. Met deze methode kijk je niet naar hoe je meer controle kan krijgen over hoe je je voelt, maar juist hoe je ermee om kan gaan dat je niet altijd controle hebt, en je je dus soms slecht voelt. Je kijk naar hoe je je leven zinvol kunt invullen ondanks de onvermijdelijke negatieve dingen in het leven.

We hebben niet zo veel controle als we denken: accepteer dat

Het idee achter ACT is dat je veel minder controle hebt over wat je denkt, voelt en meemaakt dan je denkt. Dit staat haaks op veel overtuigingen van ons huidige leven. We zijn namelijk juist heel veel bezig met controle krijgen en ons goed voelen. We zoeken werk dat we leuk en betekenisvol vinden, willen een fijne relatie, leuke vrienden en een tof leven. We oefenen met ontspanning en nemen voldoende tijd voor onszelf. De boekenwinkels liggen vol met boeken over hoe je meer zen kunt zijn en meer succesvol – hoe je meer kunt doen in minder uren. Allemaal zodat je meer happy bent.

En…? Werkt het altijd? Nee. Soms niet, soms laten onze controletechnieken ons in de steek en we voelen ons gewoon kaa uu tee.

Een psycholoog die met ACT werkt zal je helpen hier anders naar te kijken. Sommige negatieve ervaringen – ook depressieve gevoelens of angsten – zijn niet te vermijden en horen bij het leven. En sterker nog, hoe meer we ons proberen te verzetten hiertegen, hoe meer we vast komen te zitten in het gevecht ertegen. Dit heet acceptance. Dit is niet per se fijn; in een ACT behandeling worden je gevoelens soms eerst heftiger. Dit komt omdat je bewust datgene opzoekt wat je gewend bent om te controleren of vermijden. Het nut hiervan is om te onderzoeken wat het echt met je doet, en om te ervaren dat je het kunt dragen.

Accepteren betekent niet dat je je er maar bij neerlegt, maar wel dat je het gevecht met het negatieve staakt. Als negatieve gevoelens een golf in zee zijn, kun je je suf vechten om die golf tegen te houden of blijven staan en het gewoon over je heen laten komen. En, zoals dat gaat met golven, negatieve gevoelens rollen ook voorbij. Soms is het gevecht tegen die golf juist hetgeen wat het ondragelijk maakt.

Je bent niet wat je denkt

Behalve het toelaten van het negatieve, leert ACT je afstand te nemen van gedachten. Gedachten ontstaan vaak spontaan, maar gek genoeg gaan we vaak wel met gedachten om alsof ze de waarheid zijn. Bovendien baseren we ons handelen ook vaak op een gedachte die we hebben. “Ik ‘moet’ dingen op een bepaalde manier doen”, en “ik kan dat niet”. Logisch, denk je, maar misschien is het niet altijd logisch. Vaak zijn gedachten namelijk nog een manier om controle te houden over hoe iets zal lopen of hoe jij je zal voelen. Maar zoveel controle hebben we stiekem helemaal niet, en belangrijker nog, soms zijn het juist die gedachten die jou belemmeren om dingen te doen die belangrijk zijn voor je. Met ACT leer je afstand te nemen en gedachten te zien voor wat ze zijn: gewoon gedachten. Naast die gedachten ben jij er ook nog. Je kunt dus denken “ik ben verlegen” en toch op die nieuwe collega afstappen.

De ACT methode kiest ervoor om zich met name te richten op gedrag, want dat is uiteindelijk wat er echt is. Met gedrag kun je dingen bereiken die belangrijk voor je zijn. Met gedachten en gevoelens veel minder. Niemand heeft ooit een prijs gekregen voor de mooiste gedachten, en niemand is ooit ontslagen omdat hij zich angstig voelde. We worden wel beloond of afgerekend op basis van het gedrag dat we laten zien. Wat doe je met die mooie gedachten, en wat doe je met die angst? Dit betekent niet dat er in de therapie geen ruimte is voor gevoelens en gedachten, maar we kijken er anders naar dan je wellicht gewend bent.

Leven volgens jouw waarden

De tweede belangrijke pijler van ACT is commitment. De vraag die we ons hierbij stellen is dit: missen we door het vechten met het negatieve (controle houden) niet heel veel kansen om te doen wat echt belangrijk voor ons is? Als we kunnen accepteren dat het leven soms rot voelt, en bereid zijn om dat te ervaren, kunnen we makkelijker onze focus verleggen naar wat echt belangrijk voor ons is. Volgens ACT doe je dat met je waarden. Een waarde is iets dat jij echt belangrijk vindt in het leven en is meer een richtingaanwijzer dan een regel. Voorbeelden van waarden zijn: betrouwbaarheid, toewijding, vrijheid, vriendschap. En, met de focus op gedrag, vragen we ons binnen ACT af: hoe kan ik laten zien dat dit mijn waarden zijn? Waarden kun je ook op heel veel verschillende manieren invullen en in alle situaties toepassen. Bovendien zijn ze zelf gekozen – jij bent de enige die bepaalt wat jouw waarden zijn. Dit is in het begin misschien onwennig, maar uiteindelijk geeft het heel veel kracht en zelfvertrouwen. Als we leven volgens onze waarden kunnen we het eigenlijk niet fout doen.

Luister naar de podcast Waar wacht je op?

Hoe ontstaan negatieve gedachten? En hoe stop je met piekeren?

Ga naar Spotify

Een waardevol leven leiden

De onderwerpen die worden behandeld binnen ACT maken allemaal deel uit van een groter geheel, namelijk psychologische flexibiliteit. Als je psychologisch flexibel bent, laat je controle wat meer los. Je kunt flexibeler omgaan met situaties en bent flexibeler met jezelf. Als je iets belangrijk vindt, kom je wel eens in een situatie waar je tegen de stroom in beweegt of moeilijke keuzes moet maken. Zo is de cirkel weer rond en kom je terug bij het accepteren van het negatieve. Wanneer je dit kunt, krijg je er veel waardevolle ervaringen voor terug.

Voor wie?

Acceptance and commitment therapy werkt goed bij verschillende klachten. Zo gebruik ik deze methode bij mensen met spannings- of burn-out klachten. Ook heb ik veel succesvolle ACT-trajecten gedaan met mensen die angsten hebben, zoals sociale angst of enkelvoudige fobieën en milde tot matige depressieve klachten. Daarnaast sluit deze therapievorm erg goed aan bij de belevingswereld van jongvolwassenen, studenten en starters.

Wil je meer over deze vorm van therapie weten? Bel ons gerust! We zijn elke werkdag op 085-4014720 bereikbaar van 08.30 uur – 17.00 uur. Of plan online een adviesgesprek in, ons verwijsteam kan jou adviseren of deze behandeling jou kan helpen.