Agorafobie

Vermijd je bepaalde plekken? Durf je niet naar dat drukke winkelcentrum of breekt het zweet jou uit in een overvolle trein? Als jij angst hebt in situaties buiten jouw vertrouwde omgeving kan het zijn dat je agorafobie hebt, ook wel pleinvrees of straatvrees genoemd. Je vermijdt bepaalde plekken of durft veel dingen niet meer alleen te doen. Jouw angst kan zo ernstig zijn dat je jouw huis nauwelijks meer durft te verlaten.

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 31 maart 2023

Wat is agorafobie?

Agorafobie is een angststoornis. Het voelt in sommige situaties alsof je niet kan ontsnappen of dat er geen hulp mogelijk is als er iets ernstigs gebeurt. Wat voor velen alledaagse taken zijn kan voor jou voelen als een enorme opgave. Je bent bang om in paniek te raken, of dat jou iets kan overkomen.

Pleinvrees is een vorm van deze stoornis en komt vaak voor. Je bent dan met name bang om je in open ruimtes te begeven waar veel mensen zich verzamelen. Vaak gaat deze angst samen met een paniekstoornis, waardoor je steeds vaker en meer plekken gaat vermijden. Je blijft het liefst gewoon thuis, waar het veilig voelt.

Wat veroorzaakt agorafobie?

Deze fobie heeft niet één duidelijke oorzaak. Er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van agorafobie. Het kan een genetische oorzaak hebben; als een of beide ouders het hebben, is de kans groter dat jij het ook ontwikkelt.

Daarnaast kan het ontstaan als gevolg van een paniekaanval. Paniekaanvallen zijn intense ervaringen en kunnen een sterke indruk achterlaten. Zelfs zo sterk dat je plekken of situaties probeert te vermijden. Hetzelfde geldt voor een traumatische gebeurtenis. Ook dan kan het zijn dat je angstig bent in bepaalde situaties.

Symptomen van agorafobie

Agorafobie wordt gekenmerkt door hevige angst en soms zelfs paniek. Vooral het gevoel van machteloosheid is een duidelijk kenmerk; je hebt het gevoel dat je geen controle over de situatie hebt. Dit zijn veelvoorkomende kenmerken van agorafobie:

• Je durft niet met het openbaar vervoer te reizen.
• Je bent bang in gesloten zalen.
• Je bent bang als je ergens lang in de rij moet staan.
• Je blijft het liefst in je eigen vertrouwde omgeving.
• Je bent bang op openbare plekken, zoals pleinen.

Als je last hebt van agorafobie of pleinvrees kan je verschillende klachten ervaren:

• gevoel dat je de situatie moet verlaten
• verlies van controle
• druk op de borst, benauwdheid
• hartkloppingen
• hoofdpijn
• duizeligheid
• trillen en zweten
• hoge gespannenheid

Gevolgen agorafobie

Je vertrouwde omgeving niet durven verlaten heeft natuurlijk gevolgen voor jouw leven. Je vertoont vermijdingsgedrag; je gaat stressbronnen uit de weg om geen angst te hoeven voelen. Toch zorgt dit ervoor dat je constant met jouw angsten bezig bent, en dit leidt vaak tot een negatieve spiraal. Als je de deur niet uitgaat ontmoet je weinig (nieuwe) mensen. Eenzaamheid ligt dus op de loer. Contact met anderen kan verwateren en je wereld wordt kleiner. Dit verhoogt ook de kans op een depressie.

Zeker als je wel de wil hebt om naar buiten te gaan en plekken op te zoeken, kan jouw situatie erg frustrerend zijn. Het is dan vaak moeilijk te begrijpen waar jouw angsten vandaan komen. Het helpt om te praten over hoe je je voelt, en daarnaast is behandeling voor agorafobie goed mogelijk.

Behandeling

Agorafobie is over het algemeen goed te behandelen. Afhankelijk van de mate waarin je last hebt, kan je binnen een aantal sessies al veel verschil merken. Een veelgebruikte methode is cognitieve gedragstherapie. Dit is gericht op het onderzoeken van denkgewoonten. Je leert deze gewoonten om te vormen naar positieve gedachten en denkpatronen. Een psycholoog kan ook een andere therapievorm toepassen, of een combinatie van verschillende behandelmethodes.

Naast cognitieve gedragstherapie is agorafobie ook met ACT (Acceptance and Commitment Therapy) goed te behandelen. Doormiddel van het loslaten van angstige gedachten en het leren omgaan met de angst, kunnen weer stappen richting de gewenste situatie worden genomen.

Er zijn ook manieren waarop je zelf beter met jouw situatie om kan gaan. Wij geven jou een aantal tips:

• Probeer situaties zo min mogelijk te vermijden, hoe moeilijk dat ook is.
• Communiceer met jouw naasten over hoe je je voelt.
• Sta stil bij situaties die jij het engst vindt en probeer erachter te komen waarom dat zo is.
• Zet je gedachten op papier.
• Onderzoek jouw klachten en probeer te begrijpen hoe angst werkt.
• Leer ademhalingstechnieken voor wanneer je toch een angstig moment hebt.

Contact

Merk je dat je moeite hebt met het verlaten van je vertrouwde omgeving of herken jij je in bovenstaande klachten? Bel dan gerust met ons psychologisch verwijsteam op 085-4014720, of neem contact op per mail. Wij beantwoorden al jouw vragen en kunnen wanneer gewenst direct een afspraak voor je maken bij een psycholoog die bij jou past.

Informatie gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Bram Vugts. Bram is psycholoog in Breda en gespecialiseerd in het behandelen van angsten en depressie. Hij is aangesloten bij Psyned en het NIP.