De B van burn-out: wat moet je weten

De B van: burn-out

De burn-out kennen we ook wel als overspannenheid. Simpel gezegd is het een uitputtingsreactie op zowel geestelijk als lichamelijk vlak, die vaak samenhangt met werkstress. Burn-out is geen officiële stoornis in het handboek voor de psychiatrie (DSM-V), maar vertoont veel gelijkenissen met de ‘aanpassingsstoornis’ – een aanhoudende en extreme reactie, zowel emotioneel als gedragsmatig, op een grote stressfactor in je leven.

Een burn-out wordt gekenmerkt door een scala aan symptomen die te maken hebben met spanning en vermoeidheid: prikkelbaarheid, slechte concentratie en slecht kunnen slapen bijvoorbeeld. Angst, huilbuien, somberheid en een hopeloos gevoel horen ook bij de kenmerken.

Wanneer ben je ‘burned-out’?

Angst- en spanningsreacties heeft natuurlijk iedereen wel eens; de vraag is dus wanneer je het echt een burn-out kan noemen. Psyned psycholoog Aerjen Tamminga zegt dat een volle burn-out altijd samen gaat met aantoonbare fysieke klachten zoals aanhoudende hoofdpijn of darmklachten, maar ook kortademigheid en hartkloppingen. Daarnaast kijk je naar de duur van de klachten – is het alleen een drukke periode, of houdt het langer aan?

“Na een paar dagen spanning- en vermoeidheidsklachten maak je je meestal nog niet al te veel zorgen,” zegt Tamminga. “Maar na weken of maanden van aanhoudende symptomen kan je er vanuit gaan dat je roofbouw aan het plegen bent op je lichaam en geest. Dan is een burn-out dichtbij.”

Misvatting: Burn-out komt alleen door een hoge werkdruk

Het is een misvatting dat een burn-out puur het gevolg is van te hoge werkdruk. Dat hoeft niet zo te zijn: het kan ook dat juist stress in het privéleven de burn-out veroorzaakt.

Vaak wordt zowel op werk als in het privéleven stress ervaren – bijvoorbeeld door een verbouwing of het krijgen van een kind naast een veeleisende baan.

Vaak is het echter een combinatie van de twee. Een burn-out wordt veroorzaakt door een overschot aan stresshormonen over een langere periode zonder dat er voldoende tijd is voor rust. Voorafgaand aan een burn-out wordt er meestal zowel op werk als in het privéleven stress ervaren – bijvoorbeeld door een verbouwing of het krijgen van een kind naast een veeleisende baan. Als je op beide vlakken constante druk ervaart zonder pauze ligt een burn-out het snelst op de loer.

Behandeling van een burn-out

Een burn-out is het resultaat van langdurige uitputting. Volgens Tamminga is het daarom belangrijk om aan te leren niet continu bezig te zijn. “Tegenover elke inspanning moet ook een periode van ontspanning staan. Mensen met een burn-out hebben die behoefte jarenlang genegeerd. Ze gaan lang door op energiereserves, maar op een gegeven moment storten ze in.”

Samen met een psycholoog kun je leren hoe je met de stress die je op dagelijkse basis voelt om moet gaan. Je leert energie op te bouwen, in plaats van alleen maar alle energie gelijk op te maken als die beschikbaar is. In behandeling ga je ook je eigen gedachten en gedrag onderzoeken en negatieve patronen bestrijden. Dankzij deze nieuwe vaardigheden leer je hoe je in de toekomst in balans blijft om herhaling te voorkomen.

“Je moet leren continuïteit te brengen in je ontspanning”, vertelt Tamminga. “Je laptop dichtslaan aan het einde van de werkdag, de volle aandacht hebben voor een gesprek met je partner en in het weekend wandelen of een balletje trappen op het voetbalveld. Je moet ervoor zorgen dat je op gezette tijden even helemaal niet met je verplichtingen bezig bent.”

Bekende Nederlanders over hun burn-out

De afgelopen jaren is burn-out steeds minder een taboe geworden. Zo hebben een behoorlijk aantal bekende Nederlanders openlijk gepraat over hun worsteling met burn-out klachten. Presentatrice Sophie Hilbrand, bijvoorbeeld, moest het op doktersadvies een half jaar rustig aan doen. “Na de geboorte van Ravi had ik een overkill aan alles”, vertelde ze aan Viva. “Pas nu besef ik hoe krankzinnig hoog mijn energielevel altijd is geweest. Dat het dus ook óp kan raken.”

Manuel Venderbos: “Op Twitter en Facebook las ik hoe goed het met anderen ging. Terwijl ik alleen maar kon slapen en huilen.”

Ook bijvoorbeeld Karin Bloemen, Hugo Borst en Manuel Venderbos zijn ervaringsdeskundige. Manuel Venderbos vertelde in LINDA. hoe het voelde om in een burn-out te belanden: “Op Twitter en Facebook las ik hoe goed het met anderen ging. Terwijl ik alleen maar kon slapen en huilen. Ik voelde me een prutser, iemand die het gewone leven niet aankan.”

Een burn-out mag dan een behoorlijke klap zijn, het kan je ook een hoop leren over jezelf en wat je echt belangrijk vindt. Die positieve kant van een burn-out werd in LINDA. ook door schrijver Hugo Borst benadrukt: “Ik werd een betere vader, partner, zoon en vriend. Het was een inhaalslag op sociaal gebied.”

© Psychologen Nederland